Το 2010, στο BBC προβλήθηκε ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «Καλωσήρθατε στο Λάγος» (Welcome to Lagos), που διερεύνησε τη ζωή σε μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες πόλεις του κόσμου.
Ήταν μια μίνι σειρά τριών επεισοδίων, η οποία αποτύπωνε τις μεταβαλλόμενες ελπίδες και προσδοκίες των φτωχότερων κατοίκων της Νιγηρίας, μεταφέροντας τους θεατές από τα χαμόσπιτα που είχαν ανεγερθεί στην παραλία στους ανθρώπους που ζουν σε χωματερές. Η σειρά αυτή προβλήθηκε στο BBC2, αποσπώντας ένα βραβείο της Βρετανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου (BAFTA).
Το δεύτερο μέρος της σειράς περιελάμβανε μια ματιά στο Mακόκο, μια κοινότητα χτισμένη σε ξύλινους πασσάλους, πάνω από τη λιμνοθάλασσα του Λάγος. Στο πλαίσιο της αφήγησης, εμφανίζεται ένας κάτοικος ονόματι Τσάμπι για να εξηγήσει ότι η επιβίωση στην πόλη απαιτεί ένα σημαντικό βαθμό εξοικείωσης με την «πιάτσα» και τους κανόνες της.
«Όποιος ήρθε στο Λάγος και δεν έβαλε μυαλό, δεν θα μπορέσει να το κάνει πουθενά αλλού», είπε. «Επειδή εδώ, αν είσαι ανόητος, θα σου μάθουν πώς να σκέφτεσαι πιο έξυπνα. Εάν είσαι «Νταντί Γιουνάιτεντ», όταν αρχίσουν να σου ρίχνουν σκατά, θα βάλεις μυαλό», συνέχισε.
Μετά από αυτές τις ατάκες, η σκηνή κόπηκε και το ντοκιμαντέρ συνεχίστηκε. Όμως, φαίνεται πως οι παραγωγοί είχαν χάσει μια σημαντική ιστορία: Η Νταντί Γιουνάιτεντ χρησιμοποιείται για να σημάνει τον «ηλίθιο» στη Νιγηρία.
Όσο κι αν πρόκειται για ένα γεγονός που φέρνει αναστάτωση στους φίλους της σκωτσέζικης ομάδας, το ερώτημα που προκύπτει είναι: Γιατί μια χώρα με πάνω από 200 εκατομμύρια ανθρώπους χρησιμοποιεί -προφανώς, εδώ και πολλά χρόνια- τη Νταντί Γιουνάιτεντ ως συνώνυμο της ανοησίας;
Μπορεί να μη βγάζει και πολύ νόημα, αλλά είναι αλήθεια. Όπως εξηγεί στον Guardian ο Γεβάντε, ένας Νιγηριανός που μένει στη Γλασκώβη: «Όταν ήμουν μικρός και ζούσα στη Νιγηρία, ήταν αρκετά συνηθισμένο. Ο κόσμος έλεγε: «Είσαι απλώς ένας Νταντί Γιουνάιτεντ», ή «Μην είσαι Νταντί Γιουνάιτεντ». Αυτό σήμαινε ουσιαστικά ηλίθιος ή αποτυχημένος.»
Μια ματιά στο διαδίκτυο δείχνει ότι υπάρχουν κάμποσες θεωρίες.
Θεωρία 1: Σκωτσέζοι οπαδοί διέδωσαν τη φράση
Η πρώτη και πλέον δημοφιλής είναι ότι η φράση προέρχεται από το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Νέων του 1989. Ήταν ένα πολύ επιτυχημένο τουρνουά για την ομάδα της Σκωτίας, η οποία έφτασε στον τελικό όπου έχασε από τη Σαουδική Αραβία στα πέναλτι. Παρούσα ήταν και η Νιγηρία, αλλά τέθηκε νοκ άουτ από τους Σαουδάραβες στα προημιτελικά. Ο συγκεκριμένος αγώνας έγινε στο Dens Park, ένα γήπεδο που χρησιμοποιούσε ως έδρα η Νιγηρία. Πόσο πιθανό μοιάζει ορισμένοι Σκωτσέζοι οπαδοί να έπεισαν τους 15χρονους Νιγηριανούς ποδοσφαιριστές ότι το «Νταντί Γιουνάιτεντ» υποδήλωνε τον «ηλίθιο» στην τοπική αργκό;
Επιπλέον, με την πάροδο των χρόνων, κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει εάν οι επίμαχες λέξεις είναι μία ή δύο. Σε συγκεκριμένα πλαίσια, το «Νταντί» μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αναφερθεί σε έναν ηλίθιο, ενώ το «Νταντί Γιουνάιτεντ» έχει γίνει ο πληθυντικός του, που υποδηλώνει μια παρέα ηλιθίων.
Η Φάτιμα, μια Νιγηριανή που μένει στο Αμπερντίν, εξηγεί ότι «η λέξη Νταντί είναι αρκετά κοινή στον βορρά της Νιγηρίας.» Η ίδια θυμάται ότι την έχει ακούσει αρκετές φορές από συγγενείς της. «Εάν ένα μικρό παιδί δεν συμπεριφερόταν σωστά ή κάποιος έκανε κάτι εντελώς βλακώδες, τον αποκαλούσαμε «Νταντί». Όμως, λόγω του τρόπου που προφέρεται, δεν είχα σκεφτεί την πόλη στη Σκωτία. Ήξερα τη φράση, αλλά ποτέ δεν έκανα τη σύνδεση.»
Ο Ντέριν, ένας άλλος Νιγηριανός από τη Γλασκώβη, προσθέτει: «Υπάρχουν διαφορετικές επιλογές για το πώς μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε. Όταν ήμουν παιδί, το άκουγα πολύ συχνότερα, επειδή είναι λιγότερο προσβλητικό από το «βλάκας» ή «ηλίθιος». Κάποιες φορές χρησιμοποιούσαμε το «Νταντί» και άλλες το «Νταντί Γιουνάιτεντ», ενίοτε και ως απάντηση σε μια προσβολή.»
Όσο για την ποδοσφαιρική ομάδα της Σκωτίας; Παρότι αρχικά επιβεβαίωσε ότι η φράση «Νταντί Γιουνάιτεντ» σημαίνει ηλίθιος στη Νιγηρία, ο σύλλογος δεν μπόρεσε να βοηθήσει περαιτέρω.
Θεωρία 2: Για όλα φταίει το στοίχημα
Πάντως, μια δεύτερη θεωρία, δημοφιλής μεταξύ ορισμένων Νιγηριανών, είναι ότι η προέλευση της φράσης έχει τις ρίζες της στη σεζόν 1983-84, όταν οι Σκωτσέζοι έφτασαν μέχρι τα ημιτελικά του Κυπέλλου Κυπελλούχων και κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν τη Ρόμα.
Η Γιουνάιτεντ κέρδισε τον πρώτο αγώνα με 2-0, αλλά έχασε με 3-0 εκτός έδρας, με τις φήμες να οργιάζουν ότι η Ρόμα είχε προσπαθήσει να δωροδοκήσει τον διαιτητή τη νύχτα πριν από το παιχνίδι.
Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή των γεγονότων, η χρήση του «Νταντί Γιουνάιτεντ» άλλαξε λόγω του μεγάλου αριθμού Νιγηριανών που είχαν παίξει τους Σκωτσέζους στο στοίχημα και τους είδαν να αποτυγχάνουν παταγωδώς. Ωστόσο, δεν ήταν μόνο ο αποκλεισμός, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο ήρθε. Η Νταντί Γιουνάιτεντ στο ματς της Ρώμης έπαιξε πολύ άσχημα και, σύμφωνα με αρκετούς Νιγηριανούς που έχασαν τα λεφτά τους, ανόητα.
Μια περιοδεία ... παρωδία
Υπάρχει όμως και άλλο ένα περιστατικό, που ίσως να έπαιξε σημαντικότερο ρόλο στην παγίωση της φράσης και που παρουσιάζει το επικρατέστερο σενάριο. Κι εδώ εμπλέκεται η ποδοσφαιρική ομάδα της Νταντί Γιουνάιτεντ, που είχε μια καταστροφική περιοδεία στη Δυτική Αφρική από τα τέλη Μαΐου έως τις αρχές Ιουνίου του 1972.
Η Γιουνάιτεντ έπαιξε με ερασιτεχνικές και άγνωστες στο ευρύ κοινό ομάδες, όπως οι Ενούγκου Ρέιντζερς και οι Στέισιονερι Στορς, χάνοντας με κάτω τα χέρια και μετατρέποντας όλα τα ματς σε αγγαρεία. Εκείνο το διάστημα, η σκωτσέζικη ομάδα έδωσε πέντε παιχνίδια σε περίπου 16 ημέρες, αριθμός τεράστιος για τα δεδομένα της εποχής.
Ένα άρθρο, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Nigerian Daily Express καθώς η Νταντί επέστρεφε στη Σκωτία, πιθανότατα συνοψίζει το γενικό αίσθημα προς την ομάδα. Είχε τίτλο: «Μην επιστρέψετε». «Οι φίλοι του ποδοσφαίρου σε αυτή τη χώρα ήταν πολύ χαρούμενοι που θα είχαν άλλη μια ευκαιρία να παρακολουθήσουν μια ομάδα πρώτης κατηγορίας της Σκωτίας», ανέφερε το άρθρο. «Αλλά δυστυχώς, αυτό που είδαμε ήταν το ακριβώς αντίθετο από αυτό που περιμέναμε. Η φιλοξενούμενη ομάδα δεν είχε τίποτα να προσφέρει στη Νιγηρία όσον αφορά την τεχνική του ποδοσφαίρου, είναι τόσο απλό.»
«Μας υποδέχθηκαν γύπες και ύαινες»
Εν τω μεταξύ, οι κακές αγωνιστικές επιδόσεις συνδυάστηκαν με την αυξανόμενη ένταση στον νιγηριανό Τύπο για τη στάση μελών της ομάδας. Το αποκορύφωμα ήρθε όταν ο επιθετικός της ομάδας Κένι Κάμερον παραπονέθηκε για στομαχικές διαταραχές, αναφέροντας επίσης τις απεργίες στα ταχυδρομεία και την κυκλοφοριακή συμφόρηση.
Οι σχέσεις των δύο πλευρών επιδεινώθηκαν ακόμη περισσότερο όταν ο Κάμερον ισχυρίστηκε ότι την ομάδα είχαν υποδεχθεί στο αεροδρόμιο «γύπες και ύαινες», ενώ πρόσθεσε ότι οι αγώνες έλαβαν χώρα υπό αφόρητη υγρασία και καθεστώς πλήρους έλλειψης οργάνωσης από την ποδοσφαιρική ένωση της Νιγηρίας. Οι δηλώσεις του Κάμερον προκάλεσαν την εξαγριωμένη απάντηση των τοπικών εφημερίδων, που ζήτησαν να γίνει δημόσια έρευνα για τους λόγους που η Νταντί ταξίδεψε στη Νιγηρία:
«Μια ομάδα πρώτης κατηγορίας έπαιξε ποδόσφαιρο δεύτερης κατηγορίας. Και οι Νιγηριανοί αντιμετωπίστηκαν ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Αυτό είναι το επίπεδο στο οποίο βυθίζουμε αυτή τη χώρα. Χρειαζόμαστε μια έρευνα: γιατί ήρθε η Νταντί;», έγραψε.
Το αίτημα για δημόσια έρευνα μπορεί να φαίνεται μια ισχυρή αντίδραση σε ό,τι αποτελούσε στην ουσία μια περιοδεία αγώνων επίδειξης, ωστόσο το άρθρο είναι αρκετά αντιπροσωπευτικό του Τύπου της Νιγηρίας. Φαίνεται ότι ο πρώτος σπόρος είχε φυτευτεί κι έτσι, από τις αρχές Ιουνίου του 1972, όποιος αποκαλείτο «Νταντί Γιουνάιτεντ» στην αφρικανική χώρα, θα έπρεπε να θεωρεί ότι υβρίζεται.
Στη Νιγηρία δεν ξέρουν την ποδοσφαιρική ομάδα
Καθώς τα χρόνια περνούσαν και η σκωτσέζικη ομάδα έμενε μακριά από τις δόξες που γνώρισε τη δεκαετία του 1980, φαίνεται ότι η φράση αποσυνδέθηκε σταδιακά τόσο πολύ από την προέλευσή της ώστε πολλοί Νιγηριανοί αποκαλούν ο ένας τον άλλον «Νταντί Γιουνάιτεντ», χωρίς να γνωρίζουν ότι υπάρχει ποδοσφαιρικός σύλλογος.
Η Αμάρα, με καταγωγή από τη Νιγηρία, αλλά εργαζόμενη στο Νταντί, λέει ότι ποτέ δεν αισθάνθηκε την ανάγκη να αναφέρει τη χρήση της φράσης στους συναδέλφους της. «Δεν πιστεύω ότι χρειάζεται», απαντάει.
«Βρέθηκα στη Νιγηρία λίγο πριν από το ξέσπασμα του κορονοϊού και κάποιος στην παμπ αποκαλούσε έναν άλλον «Νταντί Γιουνάιτεντ», επειδή ήθελε να τον πειράξει. Τους είπα: «Ξέρετε ότι υπάρχει μια ποδοσφαιρική ομάδα στη Σκωτία που ονομάζεται έτσι;» και απάντησαν: «Όχι. Αλήθεια;». Τους εξήγησα για την πόλη και τους φάνηκε πολύ αστείο.»
Όποιο περιστατικό από τα παραπάνω και να αποτέλεσε την αιτία ή την απαρχή της χρήσης της, η φράση συνεχίζει να υφίσταται.
Όσο για τον Τσάμπι, τον άνθρωπο που εισήγαγε στη Σκωτία τα «καινά δαιμόνια» της επίμαχης «βρισιάς»; Είναι πλέον 75 ετών, έχει 17 εγγόνια και, φυσικά, αγνοεί εντελώς το γεγονός πως εάν δεν εμφανιζόταν στο ντοκιμαντέρ, πιθανότατα κανείς εκτός Νιγηρίας δεν θα γνώριζε για τη σημασία του να είναι κανείς «Νταντί Γιουνάιτεντ».
Πηγές: Guardian, The Scottish Sun, Urban Dictionary.
Διαβάστε ακόμα:
Ρομπίνιο: Απορρίφθηκε η έφεση – Καταδικάστηκε σε 9 χρόνια για βιασμό
Ο κορονοϊός «χτύπησε» και την έφεση του Μαγκουάιρ για το επεισόδιο στη Μύκονο
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
