Εχει αναγνωριστεί ως ένας από τους σπουδαιότερους ποιητές του 20ου αιώνα. Το έργο του Φεντερικό Γκαρθία Λόρκα μαγεύει ακόμα και σήμερα. Τα ποιήματα «Ρομανθέρο Χιτάνο» και «Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας», καθώς και για τη δραματική του τριλογία «Ματωμένος γάμος», «Γέρμα» και «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» τον τοποθέτησαν στο πάνθεον των μεγάλων και των σπουδαίων. Και πιθανότατα θα είχε περισσότερα να δώσει αν δεν έβρισκε βίαιο θάνατο από τους φασίστες του Φράνκο μόλις ένα μήνα μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου στην Ισπανία.
Το αξεπέραστο «αηδόνι της Ανδαλουσίας»
Ο Φεντερικό Γκαρθία Λόρκα ήταν μια ιδιαίτερη περίπτωση ανθρώπου. Για παράδειγμα, δύσκολα δεχόταν τη δημοσίευση κάθε έργου του. «Η ποίηση δημιουργείται για ν’ απαγγέλλεται», έλεγε, «σ’ ένα βιβλίο είναι νεκρή». Έτσι απήγγειλε την ποίηση και διάβαζε τα θεατρικά του έργα σαν μεσαιωνικός τροβαδούρος!
Γεννήθηκε στις 5 Ιουνίου 1898 στην κωμόπολη Φουέντε Βακέρος της Ανδαλουσίας. Ο πατέρας του Φεδερίκο Γκαρθία Ροδρίγκεθ ήταν μεγαλοαγρότης της περιοχής και η μητέρα του Βιθέντα Λόρκα Ρομέρο δασκάλα. Σπούδασε με... το ζόρι νομικά (τελείωσε τη Νομική Σχολή της Μαδρίτης μετά κόπων και βασάνων μετά από εννέα χρόνια) καθώς τα ενδιαφέροντά του εστιάζονταν στη λογοτεχνία, τη ζωγραφική και τη μουσική. Εκεί, στη Μαδρίτη, γνώρισε σπουδαίους ανθρώπους της γενιάς του, ανάμεσα στους οποίους ήταν ο ζωγράφος Σαλβαδόρ Νταλί, ο κινηματογραφιστής Λουίς Μπουνιουέλ και ο ποιητής Ραφαέλ Αλμπέρτι. Η ποίηση του Λόρκα έγινε αστραπιαία γνωστή. Μέσα σε μόλις δυο χρόνια είχε ήδη δημιουργήσει «όνομα» στους λογοτεχνικούς κύκλους. Το 1928 ήταν ήδη ο σπουδαιότερος Ισπανός ποιητής και ηγετική προσωπικότητα της λεγόμενης «Γενιάς του ‘27».
Κομβική χρονιά στη σύντομη αλλά τόσο γεμάτη πορεία του στον κόσμο των γραμμάτων, ήταν το 1933 όταν και άρχισε να παρουσιάζει τα τρία σπουδαιότερα και δημοφιλέστερα θεατρικά του έργα, μία τριλογία σύγχρονων τραγουδιών, με θέματα παρμένα από την καθημερινή ζωή. Το 1933 ανέβηκε ο «Ματωμένος Γάμος» («Bodas de sangre»), τον επόμενο χρόνο η «Γέρμα» («Yerma»), ενώ το 1936 έγραψε «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα («La casa de Bernarda Alba»), που ανέβηκε μετά το θάνατό του στο Μπουένος Άιρες. Το 1935 έγραψε το ποίημα «Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας» («Llanto por Ignacio Sanchez Mejias»), στη μνήμη του φίλου του ταυρομάχου και διανοούμενου που σκοτώθηκε σε μια ταυρομαχία.
Ο Λόρκα ήταν ελεύθερος άνθρωπος και αυτή ήταν και η πολιτική του αντίληψη. Όπως συνήθιζε να λέει: «Είμαι καθολικός, κομμουνιστής, αναρχικός, φιλελεύθερος και συγχρόνως συντηρητικός και μοναρχικός». Ήταν γνωστό άλλωστε, πως δεν ήθελε να ανήκει πουθενά. Αυτό, ωστόσο, όπως φάνηκε, δεν τον βοήθησε όταν ξέσπασε ο Ισπανικός Εμφύλιος αφού πήρε ξεκάθαρη θέση υπέρ του λαϊκού μετώπου που είχαν δημιουργήσει Σοσιαλιστές, Κομμουνιστές και Αναρχικοί. Αυτό σε συνδυασμό με το γεγονός πως δεν έκρυβε ότι ήταν ομοφυλόφιλος είχε ενοχλήσει πολλούς ανθρώπους στην άκρως συντηρητική Ανδαλουσία και ήταν ξεκάθαρο πως είχε μπει στο μάτι των φασιστών. Όλοι το έβλεπαν. Και ο ίδιος ο Λόρκα.
Οι τελευταίες δραματικές ώρες ενός σπουδαίου ανθρώπου
Ένα μήνα μετά την έναρξη του εμφυλίου, ο Λόρκα ήξερε πως κινδύνευε. Μέσα σε εκείνον τον καταιγισμό εξελίξεων, είχε (λανθασμένα όπως αποδείχθηκε) ακυρώσει ένα ταξίδι στις ΗΠΑ. Είχε αποφασίσει να μείνει στην Ισπανία απλά δεν είχε καταλήξει αν είναι προτιμότερο να επιστρέψει στη Μαδρίτη για περισσότερη ασφάλεια ή να μείνει στη Γρανάδα όπου είχε πάει να δει τους γονείς του όταν ξέσπασε ο εμφύλιος. Αποφάσισε (και πάλι λανθασμένα όπως αποδείχθηκε) να μείνει στη Γρανάδα. Εγκαταστάθηκε σε συγγενικό σπίτι στη Φίνκα ντε Σαν Βιθέντε. Μια ημέρα Φαλαγγίτες του Φράνκο έκαναν έρευνα για τον εντοπισμό του αδερφού του κηπουρού του σπιτιού. Συνάντησαν τον Λόρκα και πριν εκείνος προλάβει να αντιδράσει τον χτύπησαν άσχημα.
Αποφάσισε να αλλάξει σπίτι. Βρήκε καταφύγιο στο σπίτι του ποιητή Λουί Ροζάλες. Μια ακόμα λανθασμένη απόφαση. Τα αδέρφια του Ροζάλες ήταν Φαλαγγίτες και ο Λόρκα σύντομα βρέθηκε σε κλοιό. Ο Ισπανός ποιητής έμοιαζε, πλέον, να έχει παραδοθεί στην τύχη του. Το βράδυ της 18ης Αυγούστου ο Λόρκα άκουσε να χτυπά η πόρτα του σπιτιού. Είδε πως επικεφαλής του αποσπάσματος που είχε φτάσει εκεί για να τον συλλάβει ήταν ο Ραμόν Ρουίζ Αλόνσο. Ένας σκληρός Φαλαγγίτης που είχε αιματοβαμμένη φήμη. Ο Λόρκα προσπάθησε να διαφύγει από την ταράτσα του σπιτιού αλλά δεν τα κατάφερε. Οδηγήθηκε στο τοπικό αστυνομικό τμήμα και εκεί ο διοικητής χωρίς δίκη ή έστω κάτι σχετικό αποφάσισε την εκτέλεση του ποιητή.
Μια ημέρα σαν σήμερα, το πρωί της 19ης Αυγούστου, ένα ένοπλο απόσπασμα πήρε τον Λόρκα και άλλους καταδικασμένους. Εκτελέστηκαν όλοι αλλά ο αρχηγός του αποσπάσματος ζήτησε να εκτελέσει αυτός προσωπικά τον Λόρκα. Έτσι όταν τελείωσαν οι υπόλοιπες δολοφονίες, ο αρχηγός του αποσπάσματος πήρε τον Λόρκα, τον πήγε στην άκρη ενός ομαδικού τάφου και τον πυροβόλησε με τουφέκι!
Υπολογίζεται πως ο Φεντερικό Γκαρθία Λόρκα ήταν ένας από τους περίπου 10.000 ανθρώπους που σκοτώθηκαν στη Γρανάδα, στην καρδιά της αγαπημένης του Ανδαλουσίας. Το ακριβές σημείο εκτέλεσης και ταφής του Λόρκα ακόμα και σήμερα δεν έχει βρεθεί. Όλοι εκτιμούν πως βρίσκεται σε κάποιο ομαδικό τάφο, κάπου στα περίχωρα της Γρανάδας αλλά οι μέχρι τώρα ανασκαφές που γίνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα δεν έχουν αποδώσει.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
