Έχει προκαλέσει πονοκέφαλο σε αρκετούς ευρωπαίους ηγέτες ο Ντόναλντ Τραμπ με όσα απαιτεί να συμβούν στο γεωπολιτικό παιχνίδι υπέρ των ΗΠΑ. Γνωρίζουμε μεταξύ άλλων, πως θέλει να κάνει το νησί της Γροιλανδίας αμερικάνικο έδαφος. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά;
Καταρχήν, πού βρίσκεται η Γροιλανδία;
Η Γροιλανδία, το μεγαλύτερο νησί στον κόσμο, βρίσκεται στην Αρκτική. Είναι επίσης η πιο αραιοκατοικημένη περιοχή στον πλανήτη. Περίπου 56.000 άνθρωποι ζουν εκεί, κυρίως αυτόχθονες Ινουίτ. Περίπου το 80% της έκτασής της καλύπτεται από πάγο, οπότε οι περισσότεροι κάτοικοι ζουν στη νοτιοδυτική ακτή, γύρω από την πρωτεύουσα, το Νουούκ.
Πρόκειται για μια αυτόνομη – ή αυτοδιοικούμενη – περιοχή της Δανίας, όπου βρίσκονται επίσης δανέζικες και αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις. Η οικονομία της Γροιλανδίας βασίζεται κυρίως στην αλιεία. Οι επιδοτήσεις από την κυβέρνηση της Δανίας αντιστοιχούν περίπου στο 1/5 του εισοδήματός της ή του ΑΕΠ.
Τα τελευταία χρόνια, έχει αυξηθεί το ενδιαφέρον για τους φυσικούς πόρους της Γροιλανδίας, όπως η εξόρυξη σπάνιων γαιών, ουρανίου και σιδήρου. Αυτοί οι πόροι ενδέχεται να γίνουν πιο προσβάσιμοι καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη προκαλεί το λιώσιμο μέρους των πάγων της περιοχής.
Ποια είναι η πολιτική κατάσταση της Γροιλανδίας;
Αν και γεωγραφικά βρίσκεται στη Βόρεια Αμερική, η Γροιλανδία βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Δανίας – σχεδόν 3.000 χιλιόμετρα μακριά – για περίπου 300 χρόνια. Το νησί κυβερνήθηκε ως αποικία μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα και για μεγάλο μέρος αυτής της περιόδου παρέμεινε απομονωμένο και φτωχό.
Το 1953 έγινε επίσημα μέρος του Βασιλείου της Δανίας και οι κάτοικοι της Γροιλανδίας απέκτησαν δανέζικη υπηκοότητα.Το 1979, σε δημοψήφισμα για την αυτοδιοίκηση, η Γροιλανδία απέκτησε τον έλεγχο των περισσότερων εσωτερικών πολιτικών, ενώ η Δανία διατήρησε την αρμοδιότητα για τις εξωτερικές σχέσεις και την άμυνα.
Γιατί ενδιαφέρονται οι ΗΠΑ για τη Γροιλανδία;
Δεν είναι απλά κάποιο καπρίτσιο του Ντόναλντ Τραμπ, αλλά μοιάζει περισσότερο με ένα σχέδιο πολλών ετών που εκδηλώνεται τώρα.
Συγκεκριμένα, μετά την κατοχή της Δανίας από τη ναζιστική Γερμανία στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ΗΠΑ κατέλαβαν τη Γροιλανδία και εγκατέστησαν στρατιωτικές και ραδιοφωνικές βάσεις. Μετά τον πόλεμο, οι Αμερικανοί παρέμειναν στο νησί.
Η Βάση Διαστήματος Πιτουφίκ λειτουργεί ακόμη από τις ΗΠΑ. Το 1951, μια συμφωνία άμυνας με τη Δανία έδωσε στις ΗΠΑ σημαντικό ρόλο στην άμυνα του νησιού, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος δημιουργίας στρατιωτικών βάσεων. Ήταν η εποχή που ο Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης έκανε τα πρώτα του, «βρεφικά» βήματα.
Μέσα σε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο
Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τις επόμενες κινήσεις της Ρωσίας, μετά και το διαφαινόμενο τέλος του πολέμου στην Ουκρανία, αυτό που πιθανότατα θα της χαρίσει νέα εδάφη. Τα σενάρια για το μέλλον είναι πολλά και όλα εμπεριέχουν τον κίνδυνο μιας νέας επίθεσης.
Ο καθηγητής Μαρκ Γιάκομπσον εξηγεί στο BBC ότι «αν η Ρωσία εκτόξευε πυραύλους προς τις ΗΠΑ, η πιο σύντομη διαδρομή θα ήταν μέσω του Βόρειου Πόλου και της Γροιλανδίας. Γι' αυτό η βάση Πιτουφίκ είναι εξαιρετικά σημαντική για την άμυνα των ΗΠΑ».
Η Ρωσία και η Κίνα έχουν ενισχύσει τη στρατιωτική τους παρουσία στην Αρκτική τα τελευταία χρόνια. Οι ΗΠΑ βλέπουν ως υποχρέωση το να ενισχύσουν ισόποσα τη δική τους δύναμη εκεί.
Ο Υπουργός Εξωτερικών της Δανίας, Λαρς Λόκε Ράσμουσεν, ανέφερε τον Ιανουάριο ότι η Δανία είναι ανοιχτή σε συζητήσεις με τις ΗΠΑ, προσθέτοντας ότι η Ουάσιγκτον έχει «νόμιμα συμφέροντα» στην περιοχή.
Το κατά πόσο είναι εφικτή μια προσάρτηση της Γροιλανδίας στις ΗΠΑ, αυτό είναι ένα αρκετά περίπλοκο ζήτημα στο οποίο κανείς δεν θέλει να τοποθετηθεί ευθέως. Εκτός από τον Ντόναλντ Τραμπ που είναι πάντα πρόθυμος να υπογράψει μια συμφωνία, η οποία προφανώς θα συμπεριλαμβάνει και τις σπάνιες γαίες του νησιού.
Θέλουν οι ΗΠΑ τον πλήρη έλεγχο της Γροιλανδίας;
Σε ομιλία του στο Κογκρέσο, ο Τραμπ ανέφερε ότι ο έλεγχος της Γροιλανδίας είναι απαραίτητος «για την εθνική και διεθνή ασφάλεια». Δήλωσε επίσης ότι στηρίζει το δικαίωμα των κατοίκων της Γροιλανδίας να καθορίσουν το μέλλον τους, προσθέτοντας: «Αν το επιλέξετε, σας καλωσορίζουμε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής».
Αν και αυτή η ρητορική φαίνεται ασυνήθιστη, μια σειρά Αμερικανών προέδρων έχει επιχειρήσει να αποκτήσει τη Γροιλανδία εδώ και πάνω από έναν αιώνα.
Το 1867, μετά την αγορά της Αλάσκα από τη Ρωσία, οι ΗΠΑ προσπάθησαν να αγοράσουν τη Γροιλανδία, χωρίς επιτυχία. Το 1946, προσφέρθηκαν 100 εκατομμύρια δολάρια (περίπου 1,2 δισ. δολάρια σήμερα), αλλά η Δανία αρνήθηκε.
Ο Τραμπ επίσης προσπάθησε να αγοράσει τη Γροιλανδία το 2019, αλλά τόσο η Δανία όσο και η Γροιλανδία απέρριψαν την πρόταση με τη φράση: «Η Γροιλανδία δεν πωλείται».
Μέχρι και σήμερα η μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων του νησιού (80%) απαιτεί πλήρη ανεξαρτησία και απαγκίστρωση από το ζυγό πάσης φύσεως αποικιοκρατικών δυνάμεων. «Μας αντιμετωπίζει σαν προϊόντα» δηλώνει σήμερα ο Μπορούπ Έγκεντε, απερχόμενος πρωθυπουργός της Γροιλανδίας.
(με πληροφορίες από BBC, The Rest is Classified)
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
