Σε ένα βιβλίο που εκδόθηκε πρόσφατα με τον τίτλο «Η τραγική ιστορία των Ελλήνων αιχμαλώτων στη Μικρά Ασία, 1919-1924» (από τις εκδόσεις Μίνωας και σε συνεργασία με τον κ. Νικόλαο Τόμπρο), ο κ. Κανελλόπουλος ξετυλίγει με τη βοήθεια αρχείων, ημερολογίων και προσωπικών αφηγήσεων τις κακουχίες που πέρασαν οι αιχμάλωτοι μετά το 1922. Οι περισσότεροι εξέπνευσαν στη Μικρά Ασία, θύματα κακουχιών, επιδημιών, βασανιστηρίων, οικονομικής εκμετάλλευσης αλλά και φυσικά της εκδικητικής μανίας των Τούρκων.
Μερικοί μάλιστα έγιναν ακόμα και θύματα ανθρωποθυσίας, ενώ εικάζεται ότι κάποιοι παρότι επέζησαν παρέμειναν για πάντα στη Μικρά Ασία, καθώς η ελληνική πρεσβεία στην Άγκυρα έψαχνε για πολλά χρόνια να βρει επιζώντες της Μικρασιατικής εκστρατείας. Το αποτέλεσμα ήταν ο ελληνικός στρατός να έχει το μεγαλύτερο ποσοστό θνησιμότητας αιχμαλώτων στους δύο παγκοσμίους πολέμους του 20ου αιώνα μετά το σοβιετικό στρατό στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, όταν το Ναζιστικό καθεστώς αποδεκάτισε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης τους Σοβιετικούς αιχμαλώτους πολέμου που συνελάμβανε.
Ακούστε το νέο επεισόδιο τώρα:
Τη χειρότερη μοίρα είχαν με διαφορά οι Μικρασιάτες αιχμάλωτοι, καθότι το Τουρκικό κράτος τους θεωρούσε προδότες. Όπως εκμυστηρεύτηκε σε εκπομπή του Φρέντυ Γερμανού το 1976 ένας Μικρασιάτης αιχμάλωτος που κατάφερε να επιζήσει, ο ίδιος ο Κεμάλ Ατατούρκ του είχε πει: «Και τοσοι που μείνατε ζωντανοί πολλοί είναι! Έπρεπε κανένας να μη φύγει από εδώ, να σφαχτείτε όλοι!».
Δείτε απόσπασμα της εκπομπής εδώ:
Η άφιξη των επιζώντων αιχμαλώτων στην Ελλάδα το 1923 και 1924, εν πολλοίς αποτέλεσμα των έντονων διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία για τη Συνθήκη της Λωζάνης, ήταν ένα σοκ για την ελληνική κοινωνία. Ρακένδυτοι, αδυνατισμένοι και ασθενείς - οι πιο άτυχοι μάλιστα εξέπνευσαν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της επιστροφής στην πατρίδα - η εικόνα τους δεν έδειχνε σε τίποτα ότι επρόκειτο για στρατιώτες και αξιωματικούς, σε αντίθεση με τους Τούρκους αιχμαλώτους που επαναπατρίστηκαν μετά το τέλος του ελληνοτουρκικού πολέμου.
Σε μια εποχή που όροι όπως μετατραυματικό στρες ήταν άγνωστοι, η επανένταξη τους στην ελληνική κοινωνία ήταν γολγοθάς, καθώς οι κακουχίες και τα βασανιστήρια που είχαν περάσει αποτελούσαν ταμπού για μια κοινωνία που προσπαθούσε να αφήσει πίσω της το τραύμα της Μικρασιατικής Καταστροφής. Αρκετοί δε εξιλεώθηκαν για το στίγμα της ήττας πολεμώντας ηρωικά στα βουνά της Πίνδου το 1940, όπως οι αξιωματικοί Μαρδοχαίος Φριζής και Δημήτριος Κασλάς.
Πόσοι ήταν όμως οι Έλληνες αιχμάλωτοι και γιατί οι Τουρκικές αρχές άλλαζαν συνεχώς τους σχετικούς αριθμούς; Ποιος ήταν ο ρόλος του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού; Ποια η μοίρα των Μικρασιατών αιχμαλώτων; Πως επηρέασαν Έλληνες και Τούρκοι αιχμάλωτοι τις διαπραγματεύσεις για τη Συνθήκη της Λωζάνης; Τί απέγιναν τα οστά των εκτελεσθέντων αιχμαλώτων; Πώς έγινε ο επαναπατρισμός τους και πόσοι έμειναν για πάντα στη Μικρά Ασία; Η δύσκολη επανένταξη και η αιχμαλωσία ως ταμπού για τη μεταπολεμική ελληνική κοινωνία.
Timestamps
(00:10) Πόσοι ήταν οι Έλληνες αιχμαλωτοι μετα τη Μικρασιατικη Καταστροφη και πόσοι γυρίσανε
(04:35) Το νομικο καθεστως για τους αιχμαλωτους πολέμου
(06:58) Ερυθρός και λευκός θάνατος: Εκτελέσεις, οικονομικοί εκμετάλλευση, ασθένειες και οι αιχμάλωτοι ως θύματα ανθρώπινης θυσίας
(21:40) Αντίποινα για το κάψιμο χωριών από τον Ελληνικό Στρατό στη Μικρά Ασία
(22:46) Οπλίτες και αξιωματικοί
(25:34) Η μοίρα των Μικρασιατών αιχμαλώτων
(27:45) Οι λίγες εξαιρέσεις ανθρώπινης συμπεριφοράς
(30:40) Ο ρόλος του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού
(40:30) Οι Τούρκοι αιχμάλωτοι στην Ελλάδα
(45:00) Συνθήκη της Λωζάνης: Έλληνες και οι Τούρκοι αιχμάλωτοι ως πιόνια στη διπλωματία
(45:40) Ο επαναπατρισμός και αυτοί που έμειναν για πάντα στη Μικρά Ασία
(48:30) Η εμπορική χρήση των οστών των εκτελεσθέντων
(50:34) Η δύσκολη επανένταξη των αιχμαλώτων στη μεσοπολεμική ελληνικη κοινωνία και οι κακουχίες.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
