K-pop ή Korean Pop, ένα υποείδος ελαφράς μουσικής που έχει συνδεθεί εικονικά με στιλπνά νεανικά πρόσωπα, γκλίτερ, αψεγάδιαστα χορευτικά νούμερα και φυσικά την παραγόμενη δόξα.
Η κορεάτικη ποπ που καλλιεργήθηκε και εξάγεται κατά συντριπτικό ποσοστό από τη Νότια Κορέα, είναι μία μουσική βιομηχανία απαράβατων κανόνων, στυγνού μερκαντιλισμού, στεγανών και στρατιωτικής πειθαρχίας, που κάνει την Disney να μοιάζει με φιλανθρωπική οργάνωση.
Ως ένα από τα κύρια εξαγώγιμα προϊόντα του μικρού έθνους, η K-pop μεταχειρίζεται τους καλλιτέχνες της με την ίδια λογική που η βιομηχανία του κακάο μεταχειρίζεται τους ντόπιους της.
K-pop: H δυτική «εισβολή»
Το Γαλλικό Εθνικό Ινστιτούτο Οπτικοακουστικών Μέσων ορίζει την K-pop ως μία «συνένωση συνθετικής μουσικής, με αιχμηρές χορευτικές ρουτίνες και μοντέρνα, πολύχρωμα ρούχα».
Και μόνο επιφανειακά, βλέπουμε πως η K-pop είναι κατασκευασμένη για να αποτελεί βιτρίνα, ένα πολιτιστικό προϊόν που δεν αφορμάται από την καλλιτεχνική δημιουργία, παρά προβάλλει μία αναπαράστασή της, μία εξιδανικευμένη εικόνα του πώς θα έμοιαζε κάτι τέτοιο.
Η επιρροή της εγκολπώνεται στην ευρύτερη ιστορία της επιρροής του δυτικού πολιτισμού στην Άπω Ανατολή, του φαινομένου της Παγκοσμιοποίησης, που ακριβέστερα είναι Παγκοσμιοποίηση της Αγοράς, και του ιδιαίτερου στυλ πολιτισμικής επέκτασης της μακρινής Ασίας.
Η ιστορία της ελαφρολαϊκής μουσικής της Κορέας μπορεί να ανιχνευθεί πίσω στο 1885 όταν ο Αμερικανός ιεραπόστολος, Henry Appenzeller, άρχισε να διδάσκει αμερικανικά και βρετανικά τραγούδια σε ένα σχολείο.
Αυτά τα τραγούδια ονομάζονταν changga και βασίζονταν συνήθως σε δημοφιλή δυτικά leitmotifs, που παίζονταν με κορεατικούς στίχους. Αυτή η λαϊκή κουλτούρα υπήρξε αντικείμενο καταπίεσης κατά την Ιαπωνική κατοχή.
Γέννηση ενός έθνους και μίας μουσικής
Μετά τη διάλυση σε Βόρεια και Νότια Κορέα, το νότιο «χαϊδεμένο" των δυτικών δυνάμεων έγινε φυσικά στόχος πολιτισμικού επεκτατισμού, με το Χόλιγουντ και τους ήχους του British Invasion ως αιχμή του δόρατος, και τον Αμερικανικό στρατό ως διοργανωτή.
Εξέχουσες προσωπικότητες της αμερικανικής ψυχαγωγίας όπως ο Νατ Κινγκ Κόουλ, η Μέριλιν Μονρόε και ο Λούις Άρμστρονγκ πραγματοποίησαν παραστάσεις στη Νότια Κορέα εκ μέρους των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ.
Ορισμένοι Κορεάτες τραγουδιστές κέρδισαν διεθνή δημοτικότητα. Το 1959, οι Kim Sisters πήγαν στο Λας Βέγκας και έγιναν το πρώτο κορεατικό σχήμα που κυκλοφόρησε άλμπουμ στην αμερικανική ποπ αγορά.
Η σύγχρονη εκδοχή της K-pop άρχισε να συντίθεται τη δεκαετία του 90', με την υιοθέτηση από την εγχώρια αγορά ήχων Europop, Hip, Hop, Jazz και Rock σε ένα ηλεκτρονικό συνονθύλευμα.
Το 1992, η εμφάνιση των Seo Taiji and Boys σηματοδότησε μια επαναστατική καμπή στην ιστορία της K-pop. Το τρίο έκανε το ντεμπούτο του στο talent show του MBC στις 11 Απριλίου 1992, με το τραγούδι τους "I Know " και πήρε τη χαμηλότερη βαθμολογία.
Το τραγούδι τους όμως, και το ομώνυμο άλμπουμ τους έγιναν τόσο επιτυχημένα που άνοιξε το δρόμο για άλλα τραγούδια της ίδιας μορφής. Η τεράστια δημοτικότητά τους μεταξύ των εφήβων μετατόπισε το επίκεντρο της κορεατικής μουσικής βιομηχανίας στην νεανική μουσική.
Ιαπωνικά πρότυπα - Κορεάτικη ευρεσιτεχνία
Ο δρόμος για την εμπορευματοποίηση των καλλιτεχνών - μοντέλων ήρθε με την οργάνωση της βιομηχανίας κατά τα πρότυπα της ιαπωνικής J-pop, όπου «άκοπα» ταλέντα επιλέγονται για να προσελκύσουν ένα ευρύ κοινό, και διαμορφώνονται μέσω μαζικής εκπαίδευσης σε ειδικά «κατηχητικά».
«Η K-pop δίνει έμφαση στην ευθυτενή, λιγνή και θηλυπρεπή εμφάνιση, με νεανικά χαρακτηριστικά, με ρίζες στο Ασιατικό πρότυπο ομορφιάς της «πορσελάνινης κούκλας».
Με την ίδια εντατικότητα διαμορφώνονται όμως και οι χαρακτήρες, οι προσωπικότητες, και η δημόσια προβολή τους. Με βασικό θέλγητρο την παρα-κοινωνική σχέση που διαμορφώνει ο νεαρός, ευεπηρέαστος μέσος ακροατής της K-pop, οι τραγουδιστές της υπογράφουν συμβόλαια ώστε υπακούν σε αυστηρά standards διαγωγής.
Πολλοί καλλιτέχνες της K-pop, άντρες και γυναίκες, εγκαταλείπουν ακόμα και το δικαίωμά τους σε ρομαντικές σχέσεις, έτσι ώστε να μη διαταράξουν τις ορέξεις και τις φαντασιώσεις ενός κοινού που τους βλέπει ως σεξουαλικά αντικείμενα.
Κατά σύμβαση στη σύγχρονη K-pop, οι εκπαιδευόμενοι περνούν από ένα αυστηρό σύστημα προπόνησης για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα πριν το ντεμπούτο τους.
Λόγω της περιόδου εκπαίδευσης, η οποία μπορεί να διαρκέσει χρόνια, και του σημαντικού ποσού της επένδυσης που κάνουν οι εταιρείες, ο κλάδος λαμβάνει ιδιαίτερα σοβαρά το λανσάρισμα νέων καλλιτεχνών.
Οι «εκκολαπτόμενοι» υπογράφουν με ένα πρακτορείο μέσω οντισιόν ή μέσω ανιχνευτών, και μόλις προσληφθούν τους παρέχεται κατάλυμα συνήθως σε κοινοβιακό χώρο, και εντατικά μαθήματα σε τραγούδι, χορό, ραπ και ξένες γλώσσες.
Στα κάτεργα της K-pop
Η πιο συχνή κριτική που υφίσταται ο κλάδος έχει φyσικά να κάνει με τις συνθήκες εργασίας, τόσο σε συστημικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.
Το φαινόμενο αντανακλάται, όπως αναφέρει ο Guardian, στις τρομακτικά συχνές αυτοκτονίες και σεξουαλικά σκάνδαλα που αφορούν σταρ της K-pop. Στο απόγειο της φήμης τους, αυτά τα νεαρά είδωλα φαίνεται να λυγίζουν κάτω από την πίεση, ανήμποροι να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του κλάδου.
Τον Μάρτιο του 2019, αρκετοί άντρες αστέρες της K-pop, συμπεριλαμβανομένου του Seungri, μέλους του boyband Big Bang, ενεπλάκησαν σε ένα σκάνδαλο σεξουαλικής κακοποίησης.
Η υπόθεση οδήγησε σε ποινές φυλάκισης πέντε και έξι ετών κατά περίπτωση για το ρόλο τους σε ομαδικούς βιασμούς γυναικών που βρίσκονταν υπό την επήρεια ουσιών.
Στη συνέχεια, τον περασμένο Οκτώβριο, η 25χρονη Sulli,πρώην μέλος του γκρουπ f(x) αυτοκτόνησε. Ένα μήνα αργότερα, η Goo Hara, πρώην μέλος των Kara και στενή φίλη της Sulli, έδωσε επίσης τέλος στη ζωή της.
Σύντομα αποκαλύφθηκε ότι και οι δύο γυναίκες παρενοχλούνταν online για μήνες, αν όχι χρόνια. Η Sulli είχε βιώσει σεξιστική κακοποίηση και διαδικτυακό εκφοβισμό από χιλιάδες άντρες «αντι-θαυμαστές» για τη συμπεριφορά και την εμφάνισή της.
Όπως αναφέρει το μέσο, ειδήμονες του κλάδου παραλληλίζουν τις συνθήκες εντός αυτών των «στρατοπέδων» εκπαίδευσης, με τις επικρατείς κοινωνικές τάσεις.
Για τους περισσότερους Νοτιοκορεάτες, επιτυχία σημαίνει να διαθέτουν τις σωστές «προδιαγραφές»: όλοι κρίνονται ως προς το οικογενειακό τους υπόβαθρο, το επίπεδο εκπαίδευσης, τον τίτλο εργασίας, τον πλούτο και την εμφάνισή τους.
Οι νεαροί Κορεάτες, πόσο μάλλον τα «είδωλα» της ποπ, δέχονται άμεσες και έμμεσες πιέσεις, να διατηρήσουν φρέσκια την εμφάνισή τους. Οι αισθητικές επεμβάσεις είναι τόσο συνηθισμένες όσο και το μανικιούρ στη Σεούλ.
Ειδικά για τις γυναίκες, το να έχεις τις σωστές προδιαγραφές σημαίνει να είσαι ελκυστική και να ανταποκρίνεσαι στον «υποτελή» ρόλο του φύλου σου. Ο Shin Gi-wook, καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, εξηγεί πως οι φυσικές συνέπειες μιας τόσο άκρως ανταγωνιστικής κοινωνίας είναι η ζήλια και ο εκφοβισμός.
Πατρίς, K-pop και οικογένεια
Ο δεύτερος πυλώνας του οικοδομήματος της K-pop, ήταν η διαχρονική παγίωσή της ως μέρος της καθεστηκυίας τάξης και των μηχανισμών της.
Όσο η μουσική αυτή εξελισσόταν σε παγκόσμιο φαινόμενο, που ονομάστηκε ταιριαστά «Κ-wave», τόσο η Νοτιοκορεατική κυβέρνηση ιδιοποιήθηκε την πολιτισμική της επιρροή ως εργαλείο προπαγάνδας και εθνικιστικής προβολής.
Στις 25 Μαΐου 2010, η Νότια Κορέα απάντησε στην υποτιθέμενη βύθιση ενός πλοίου του πολεμικού ναυτικού από τη Βόρεια Κορέα μεταδίδοντας το single των 4Minute «HuH» παρατάσσοντας σειρά από ηχεία κατά μήκος της «άγονης γραμμής» με την Πιονγκγιανγκ.
Σε απάντηση, η Βόρεια Κορέα επιβεβαίωσε την απόφασή της να «καταστρέψει» κάθε ηχείο που έχει στηθεί κατά μήκος των συνόρων. Εκείνο το έτος, η εφημερίδα The Chosun Ilbo ανέφερε ότι το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας είχε σκεφτεί να στήσει υπερ-οθόνες πέρα από τα σύνορα για να τηλεμεταδίδουν μουσικά βίντεο από δημοφιλή γκρουπ όπως οι Girls' Generation, Wonder Girls, After School, Kara and 4Minute ως μέρος του «ψυχολογικού πολέμου» κατά της Βόρειας Κορέας.
H K-pop έχει πια ενσωματωθεί στο κοινωνικό υφαντό του νεαρού κράτους. Οποιαδήποτε νοσηρότητα που παρουσιάζει, από την εντατικοποίηση του τρόπου ζωής και τη διασπορά του ταξικού μίσους, μέχρι την εργαλειοποίηση του εθνικισμού, είναι τυπικές, και συνυφασμένες με την πορεία ενός κράτους τύπου προτεκτοράτου.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
