Μενού
perrikos
Κώστας Περρίκος, προτομή | Wikipedia
  • Α-
  • Α+

Πριν από 80 χρόνια, τις πρώτες πρωινές ώρες της 4ης Φεβρουαρίου 1943, εκτελέστηκε από τα γερμανικά ναζιστικά στρατεύματα στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής ο Κώστας Περρίκος, αξιωματικός της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας λόγω της αντιστασιακής του δράσης στην Αθήνα, κατά την Κατοχή, με αποκορύφωμα την ανατίναξη του κτιρίου της φιλοναζιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ, γωνία Πατησίων και Γλάδστωνος, όπου βρίσκεται σήμερα η προτομή του.

Ο υποσμηναγός Περρίκος, ένας από τους λιγότερο προβεβλημένους ήρωες της κατοχικής περιόδου, θανατώθηκε λόγω της εθνικής δράσεως που είχε αναπτύξει ως ιδρυτικό μέλος της ΠΕΑΝ (Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων), αντιστασιακής οργάνωσης με κεντρώο πολιτικό προσανατολισμό.

Παιδί χωρισμένων γονιών, γεννήθηκε στις 23 Απριλίου 1905 στην Καλλιμασιά της Χίου, ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές σπουδές του στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και ενεγράφη σε ηλικία 21 ετών στη δύναμη της Στρατιωτικής Σχολής Αεροπλοΐας, ενώ το 1932 ονομάστηκε ανθυποσμηναγός. Ενδιάμεσα, το 1929, είχε παντρευτεί με τη Μαρία Δεληγεώργη, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά. Τη δεκαετία του 1930 ο Περρίκος αποτέλεσε στέλεχος του Εθνικού Ενωτικού Κόμματος του Παναγιώτη Κανελλόπουλου και ανέπτυξε αξιόλογη δραστηριότητα ως αρθρογράφος σε εφημερίδες, γεγονός που προκάλεσε τη σύλληψη, τη φυλάκιση και, τελικά, την απόταξή του από την Πολεμική Αεροπορία με τον βαθμό του υποσμηναγού, το 1935, επειδή ασκούσε κριτική στην πολιτική και στρατιωτική ηγεσία. Θεωρούσε ως μη αξιόμαχη την Πολεμική Αεροπορία και ζητούσε την αναδιοργάνωσή της, με τη δημιουργία κρατικής αεροπορικής βιομηχανίας, προκειμένου η Ελλάδα να απαλλαγεί από ξένες πολιτικές και οικονομικές επιρροές στην εκλογή διαφόρων τύπων αεροσκαφών.

Ο πόλεμος και η Αντίσταση

Οταν ξεκίνησε ο πόλεμος του '40, ο Περρίκος ζήτησε με επιμονή την ανάκλησή του στην ενεργό υπηρεσία, προκειμένου να προσφέρει τις υπηρεσίες του με οποιαδήποτε ιδιότητα και να εκπληρώσει το ύψιστο προς την πατρίδα καθήκον του, όπως ο ίδιος το αντιλαμβανόταν. Η αίτησή του έγινε δεκτή έστω και με καθυστέρηση, με τον Περρίκο αμέσως να προωθείται στο Μέτωπο της Αλβανίας. Μετά την κατάρρευση του μετώπου, την άνοιξη του 1941, ο Περρίκος, πνεύμα αδούλωτο και ανήσυχο, άρχισε να προβάλλει με κάθε πρόσφορο μέσο τις αντιλήψεις του για την Ελλάδα, το σύμβολο της ελευθερίας, και τους Έλληνες, τους σκλαβωμένους νικητές, ιδρύοντας μάλιστα στην Αθήνα μία από τις πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις, τη «Στρατιά των Σκλαβωμένων Νικητών». Η οργάνωση αυτή αποτέλεσε το πρόπλασμα για την ίδρυση την 1η Οκτωβρίου 1941 της Πανελληνίου Ενώσεως Αγωνιζομένων Ελλήνων, γνωστής με τα αρχικά ΠΕΑΝ, που θεωρήθηκε από πολλούς τέκνο του Παναγιώτη Κανελλόπουλου.

Όμως, ο Περρίκος δεν αρκέστηκε μόνο στον ιδεολογικό αγώνα εναντίον του κατακτητή, αλλά φρόντισε να θέσει σε εφαρμογή και το σχέδιό του για τη δημιουργία ενός εθνικού στρατού. Η ΠΕΑΝ, πέραν της εφημερίδας που εξέδιδε («Δόξα»), δημιούργησε ουλαμό καταστροφών για την εκτέλεση αποστολών δολιοφθοράς σε βάρος του εχθρού, με επικεφαλής τον ίδιον τον Περρίκο.

 

Ο φλογερός πατριώτης, περιφρονώντας τους τεράστιους κινδύνους και θέτοντας εκ των πραγμάτων σε δεύτερη μοίρα τη λατρεμένη οικογένειά του, τη σύζυγο και τα τρία ανήλικα παιδιά του, ανέπτυξε εντονότατη αντιστασιακή δραστηριότητα, που έφθασε στο αποκορύφωμά της, με την ανατίναξη των κεντρικών γραφείων της εθνικοσοσιαλιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ στη συμβολή των οδών Γλάδστωνος και Πατησίων. Η βομβιστική αυτή επίθεση των μελών της ΠΕΑΝ υπήρξε η πρώτη σημαντική πράξη δολιοφθοράς στην καρδιά της κατεχόμενης Αθήνας.

kostas-perrikos

Η ανατίναξη της ΕΣΠΟ

Το χτύπημα εναντίον της ΕΣΠΟ προετοιμάστηκε προσεκτικά και αποφασίστηκε να γίνει το πρωί της Κυριακής 20 Σεπτεμβρίου 1942. Στην επιχείρηση πήραν μέρος τέσσερα άτομα: Ο Κώστας Περρίκος, ο τεχνικός τηλεπικοινωνιών Αντώνης Μυτιληναίος, ο φοιτητής Νομικής Σπύρος Γαλάτης και η δασκάλα Ιουλία Μπίμπα. Η βόμβα συναρμολογήθηκε στο σπίτι της Μπίμπα και μεταφέρθηκε από την ίδια και τον Μυτιληναίο με μεγάλη προσοχή έξω από τα γραφεία της ΕΣΠΟ.

Ο Μυτιληναίος και ο Γαλάτης εισχώρησαν στο κτίριο από μια αφύλαχτη πόρτα της οδού Γλάδστωνος και τοποθέτησαν τη βόμβα σ' ένα άδειο γραφείο στον ημιώροφο. Στον πρώτο όροφο στεγάζονταν τα γραφεία της ΕΣΠΟ και στους υπόλοιπους γερμανικές υπηρεσίες. Ο Γαλάτης άναψε το φιτίλι και αμέσως μαζί με τον Μυτιληναίο απομακρύνθηκαν. Ο Περρίκος και η Μπίμπα παρακολουθούσαν την επιχείρηση από κοντινό ζαχαροπλαστείο, έτοιμοι για κάθε βοήθεια.

Ήταν ακριβώς 12:03 το μεσημέρι, όταν ακούστηκε μια εκκωφαντική έκρηξη και πυκνός μαύρος καπνός σκέπασε την Πατησίων. Επικράτησε μεγάλη σύγχυση και πανικός, με τους Γερμανούς να σημαίνουν συναγερμό, νομίζοντας ότι επρόκειτο για αεροπορική επιδρομή. Το εσωτερικό του κτιρίου κατέρρευσε και πήρε φωτιά, με 29 μέλη της ΕΣΠΟ και 48 Γερμανούς αξιωματικούς να χάνουν τη ζωή τους. Ο αρχηγός της ΕΣΠΟ Σπύρος Στεροδήμος ανασύρθηκε βαρύτατα τραυματισμένος και εξέπνευσε λίγες μέρες αργότερα. Η ναζιστική οργάνωση, μετά το πλήγμα, διαλύθηκε.

Η προδοσία και η σύλληψη

Σχεδόν αμέσως, η Γκεστάπο εξαπέλυσε ανθρωποκυνηγητό για τη σύλληψη των δραστών της βομβιστικής επίθεσης. Χρειάστηκαν τη συνδρομή ενός προδότη υπαξιωματικού της Χωροφυλακής, του Πολύκαρπου Νταλιάνη, για να εξαρθρώσουν στις 11 Νοεμβρίου 1942 τον επιχειρησιακό πυρήνα της ΠΕΑΝ. Περρίκος, Μπίμπα, Μυτιληναίος και Γαλάτης συνελήφθησαν και μεταφέρθηκαν στα ανακριτικά γραφεία της Γκεστάπο στον Πειραιά. Παρότι υπέστησαν φρικτά βασανιστήρια, δεν λύγισαν και δεν μίλησαν. Μάλιστα, ο Αντώνης Μυτιληναίος κατόρθωσε να δραπετεύσει και να διαφύγει στη Μέση Ανατολή.

Τα υπόλοιπα τρία μέλη της οργάνωσης πέρασαν από γερμανικό στρατοδικείο και καταδικάστηκαν σε θάνατο, με τον Κώστα Περρίκο να καταδικάζεται τρις εις θάνατον και 15 χρόνια κάθειρξη για όλη την αντιστασιακή δράση του. Λίγες ημέρες πριν από την εκτέλεσή του, οι Γερμανοί επέτρεψαν στην οικογένεια του Περρίκου να τον επισκεφθεί στη φυλακή. Ήταν 23 Ιανουαρίου 1943, και ήταν η τελευταία φορά που τον είδαν η γυναίκα του και τα παιδιά του.

«Εκανα το καθήκον μου»

Σαν σήμερα, νωρίς το πρωί της 4ης Φεβρουαρίου 1943 οδηγήθηκε στον τόπο της εκτελέσεώς του, στο Σκοπευτήριο Καισαριανής. Μάλιστα, μνημειώδη έχουν μείνει τα λόγια του προς τους Γερμανούς εκτελεστές του: «Δεν αισθάνομαι τίποτα εναντίον σας. Εσείς κάνατε το καθήκον σας. Ομοίως, έκανα και εγώ το δικό μου. Είμαι Έλληνας αξιωματικός της Αεροπορίας, Υποσμηναγός. Σας ευχαριστώ πολύ». Οι παριστάμενοι Γερμανοί αξιωματικοί χαιρέτισαν άπαντες στρατιωτικά. Στις 7:30 π.μ. αναφώνησε «Ζήτω η Ελλάς!» και δευτερόλεπτα μετά έπεφτε νεκρός από τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος.

perrikos

Στις 11 Σεπτεμβρίου 1943 το υπουργείο Αεροπορίας διά βασιλικού διατάγματος επανέφερε τον Περρίκο στους μονίμους και τον προήγαγε στον βαθμό του αντισμηνάρχου επ’ ανδραγαθία, ενώ στις 2 Σεπτεμβρίου 1987 έγιναν τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Κώστα Περρίκου στην οδό Γλάδστωνος, στο σημείο όπου βρισκόταν το κτίριο της ΕΣΠΟ. Μάλιστα, χαρακτηριστικά για την προσωπικότητα του Περρίκου είναι όσα αναφέρονται σε δημοσίευμα της εποχής εκείνης στην εφημερίδα «Μάχη»:

«Μικρόσωμος, λεπτός, με μέτωπο ευρύ και μάτια διαπεραστικά και ρεμβώδη, γελαστός πάντα και μειλίχιος στους τρόπους, έμοιαζε περισσότερο ποιητής και λιγότερο ή καθόλου επαναστάτης, αλλά έκλεινε μέσα στην ψυχή του την Ελλάδα. Κάτω από τον ζυγό και την τρομοκρατία άρχισαν να κινούνται μερικοί ανυπότακτοι Έλληνες. Πρώτος μεταξύ των πρώτων, ο μικρόσωμος υποσμηναγός ανέπτυξε τότε μιαν αφάνταστη δραστηριότητα. Ευκίνητος, εύγλωττος, ακαταπόνητος, έτρεχε, έμπαινε παντού, έπειθε, στρατολογούσε, φορολογούσε, οργάνωνε τη Στρατιά των Ελλήνων που θα κρατούσαν τα όπλα και τα φλάμπουρα και την τιμή της Ελλάδας ψηλά. Προσηλωμένος στο όραμα, δεν άκουσε τις συμβουλές των φρονίμων. "Έχεις γυναίκα και παιδιά Περρίκο". "Η ζωή μας ανήκει στην Ελλάδα" ήταν η απάντηση».

Google News

Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.

BEST OF LIQUID MEDIA