Ο Αδόλφος Χίτλερ θεωρούσε σημαντική την κατάκτηση της Κρήτης και εκτιμούσε πως η κατάληψή της θα ολοκληρωθεί σε... λίγες ώρες. Τελικά, χρειάστηκε 11 ολόκληρες ημέρες για να καταλάβει ένα νησί, μια μικρή κουκίδα στον παγκόσμιο χάρτη, και αφού πρώτα μια από τις επίλεκτες μονάδες του, αυτή των αλεξιπτωτιστών είχε υποστεί μια πραγματική πανωλεθρία . «Η μάχη της Κρήτης αποδείχτηκε εκ των υστέρων ότι ήταν η αρχή προς το άνοιγμα μιας μεγάλης τραγωδίας που έφτασε στο αποκορύφωμά της στο Ελ Αλαμέιν και στο Στάλινγκραντ. Για πρώτη φορά εκεί, στην Κρήτη, στάθηκε απέναντί μας ένας γενναίος και ανελέητος αντίπαλος σ’ ένα πεδίο μάχης που τον ευνοούσε». Αυτά έγραψε στα απομνημονεύματά του ο Φράιχερ φον ντερ Χάιντε, διοικητής του πρώτου τάγματος αλεξιπτωτιστών που πάτησαν το πόδι τους στο νησί.
Η «επιχείρηση Ερμής»
Εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης η Κρήτη ήταν από την αρχή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου κάτι σαν το... «μήλον της Έριδος» ανάμεσα στους Συμμάχους και τους Ναζί. Όταν, πλέον, ο Χίτλερ είχε ξεμπερδέψει με την υπόλοιπη Ελλάδα έβαλε σε εφαρμογή την «επιχείρηση Ερμής» («Unternehmen Merkur»). Ήταν αμυντική και όχι επιθετική επιχείρηση, όπως αποδείχθηκε αργότερα. Οι Γερμανοί είχαν ως στόχο να εξασφαλίσουν τα νοτιοανατολικά τους νώτα, ενόψει της «Επιχείρησης Μπαρμπαρόσα» (Εκστρατεία στη Ρωσία) και όχι να εξορμήσουν στη Βόρεια Αφρική, με εφαλτήριο την Κρήτη, όπως πίστευαν οι Σύμμαχοι.
Η επίθεση κατά της Κρήτης ξεκίνησε στις 8 το πρωί της 20ης Μαΐου 1941, με τη ρίψη αλεξιπτωτιστών σε δύο μέτωπα: στο αεροδρόμιο του Μάλεμε και στην ευρύτερη περιοχή των Χανίων. Αρχικά δημιούργησαν ένα μικρό προγεφύρωμα ανατολικά του Ταυρωνίτη ποταμού και κατέλαβαν το ύψωμα 107 από το οποίο μπορούσαν να ελέγχουν το αεροδρόμιο του Μάλεμε. Αλλά αυτές ήταν οι μοναδικές τους επιτυχίες την πρώτη ημέρα. Επιτέθηκαν το απόγευμα σε Ρέθυμνο και Ηράκλειο αλλά οι αλεξιπτωτιστές σε αυτές τις περιοχές υπέστησαν τρομακτικές απώλειες και δεν μπόρεσαν να σημειώσουν την παραμικρή επιτυχία.
Οι Κρήτες μαχητές μαζί με τους συμμάχους κατέγραφαν μικρές νίκες αλλά όταν χρειάστηκε να επιχειρήσουν ανακατάληψη περιοχών απέτυχαν καθώς η υπεροπλία των Γερμανών ήταν καθοριστική. Κάπως έτσι γράφτηκε ο επίλογος της Μάχης. Την 1η Ιουνίου αποχώρησαν από το νησί και οι τελευταίοι συμμαχικοί σχηματισμοί και έτσι οι Κρήτες συνέχισαν μόνοι τους μια άνιση μάχη με τις αντάρτικες ομάδες. Ο Διοικητής του ΧΙ Γερμανικού Σώματος Αεροπορίας Αντιπτέραρχος Στούντεντ αναγκάστηκε να ομολογήσει ότι η Κρήτη υπήρξε «ο τάφος των Γερμανών Αλεξιπτωτιστών».
Οι Ναζί εκνευρισμένοι ξέσπασαν πάνω στον άμαχο πληθυσμό, όχι μόνο την ημέρα της εισβολής αλλά κυρίως σε αυτές που ακολούθησαν. «Μετά τη Μάχη της Κρήτης, την 1η Ιουνίου 1941 στο χωριό Αστέρι, πρώην κοινότητα Χαμαλευρίου, γίνεται από τους Γερμανούς η πρώτη ομαδική εκτέλεση σε όλη την Ευρώπη εκτός μάχης, όπου εκτελούνται 12 άνθρωποι, άμαχοι πολίτες... Στην εκτέλεση εκείνη σκοτώνουν τον γιο της οικογένειας Πολιδάκη. Τρεις μέρες αργότερα η μητέρα του εκτελεσμένου Ευαγγελία Πολιδάκη, έβραζε στάρι για το τριήμερο μνημόσυνο του γιου της που εκτελέστηκε. Δύο Γερμανοί μπήκαν στην αυλή της και μόλις τους αντίκρισε, έπιασε ένα ξύλο αναμμένο από τη φωτιά, χτύπησε τον έναν Γερμανό στρατιώτη στο κεφάλι και ο δεύτερος γυρνάει το όπλο του και την σκοτώνει. Ακούγοντας τις φωνές ο άνδρας της, Παναγιώτης Πολιδάκης, τρέχει να δει τι συμβαίνει και ο Γερμανός σκοτώνει και τον σύζυγο. Αμέσως μετά, οι Γερμανοί έκαψαν το σπίτι και το σκύλο της οικογένειας που γάβγιζε τον σκότωσαν κι αυτόν...», καταγράφει ο Γιώργος Καλογεράκης, διδάκτωρ Ιστορίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, που έχει γράψει πολλά βιβλία για τη Μάχη της Κρήτης.
Τελικά, όμως, ισχύει το ότι οι Γερμανοί έχασαν στην κρισιμότατη μάχη στη Σοβιετική Ένωση επειδή καθυστέρησαν στην Κρήτη; Η απάντηση είναι απλή. Προφανώς και όχι. Η ημερομηνία εισβολής στην ΕΣΣΔ ήταν η 22α Ιουνίου του 1941 και αυτό δεν άλλαξε παρά το στραπάτσο στη μεγαλόνησο. Επιπλέον, θα ήταν αστείο να πούμε πως οι 14.000 ναζί στρατιώτες που χρησιμοποιήθηκαν στην Κρήτη, επηρέασαν κάπως έναν σχεδιασμό για μια στρατιά που αριθμούσε περίπου 1,5 εκατ. στρατιώτες που συμμετείχαν στην επιχείρηση Μπαρμπαρόσα. Οι λόγοι που αναπτύχθηκε αυτός ο μύθος είναι περισσότερο πολιτικοί παρά οτιδήποτε άλλο. Η αρχή του... «κακού» φαίνεται πως ξεκινάει από τον ιστορικό Ρεημόν Καρτιέ ο οποίος στο έργο του «Η ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου» δίνει μεγαλύτερη σημασία από αυτή που πραγματικά έπρεπε σε μαρτυρίες γερμανών αξιωματικών οι οποίοι προκειμένου να δικαιολογήσουν την ήττα στη Σοβιετική Ένωση έψαχναν να βρουν το λάθος στον προγενέστερο σχεδιασμό. Επιπλέον, ο ίδιος μύθος φαίνεται να επικράτησε και στην ΕΣΣΔ την εποχή της αποσταλινοποίησης όπου η νέα τάξη πραγμάτων ισχυριζόταν πως δεν έκανε κάτι ιδιαίτερο ο Στάλιν απλά στάθηκε τυχερός επειδή οι Γερμανοί καθυστέρησαν στην Κρήτη και τους έπιασε ο βαρύς ρωσικός χειμώνας! Οι σύγχρονοι ιστορικοί, ωστόσο, λένε πως είναι ξεκάθαρο πως τίποτα από αυτά δεν ισχύει.
Το νεκροταφείο των Γερμανών αλεξιπτωτιστών
«Χίτλερ να μη το καυχηθείς πως πάτησες την Κρήτη. Ξαρμάτωτη την ήβρηκες και λείπαν τα παιδιά της»… Αυτοί είναι οι πρώτοι στίχοι, ίσως του πιο γνωστού ριζίτικου τραγουδιού που αναφέρεται στην πολυθρύλητη Μάχη της Κρήτης. Και η αλήθεια είναι πως ο Χίτλερ μπορεί να «πάτησε» την Κρήτη αλλά σίγουρα δεν το καυχήθηκε ποτέ. Το κόστος που κλήθηκε να πληρώσει ήταν βαρύ. Είναι ενδεικτικό πως τα ναζιστικά στρατεύματα χρειάστηκαν 18 ημέρες για να καταλάβουν όλη την Ελλάδα και 11 ημέρες μόνο για την Κρήτη! Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ελληνικού ΓΕΣ οι απώλειες έχουν ως εξής:
- Έλληνες: Νεκροί 426 και μεγάλος αριθμός τραυματιών και αιχμαλώτων.
- Βρετανοί: Νεκροί 1.742, τραυματίες 1.737 και αιχμάλωτοι 11.835. Επίσης, βυθίστηκαν 2 καταδρομικά, 6 αντιτορπιλικά και απωλέσθηκαν πάνω από 2.000 αξιωματικοί και ναύτες.
- Γερμανοί: Νεκροί 1.990, αγνοούμενοι 1.995 και σοβαρός αριθμός τραυματιών. Συνολικά (νεκροί, τραυματίες και αγνοούμενοι) οι απώλειες του επίλεκτου σώματος των Γερμανών αλεξιπτωτιστών ξεπέρασαν τους 8.000 άνδρες. Οι απώλειες σε αεροσκάφη ανήλθαν σε 220 τελείως κατεστραμμένα και περίπου 150 με σοβαρές ζημιές.
Οι απώλειες για τον ναζιστικό στρατό, τηρουμένων των αναλογιών, είναι τεράστιες. Και σε αυτές δεν υπολογίζονται οι εξίσου τρομακτικές απώλειες που είχαν κατά τη διάρκεια της κατοχής του νησιού από τους αντάρτες που δρούσαν δίχως το παραμικρό έλεος σε πόλεις, χωριά και βουνά. Σε κάθε περίπτωση και πέρα όλων των άλλων που μπορούν να ειπωθούν, η μάχη της Κρήτης ξεχωρίζει για κάποιες παγκόσμιες πρωτιές.
Συγκεκριμένα, τότε παρατηρείται για πρώτη φορά: Εισβολή με τη χρήση σχεδόν αποκλειστικά αερομεταφερόμενων δυνάμεων. Η επικράτηση των ναζί αλεξιπτωτιστών έδωσε μια πύρρειο νίκη. Ήταν τέτοιο το μέγεθος των απωλειών που οδήγησε τους Γερμανούς (κάποιοι λένε προσωπικά τον ίδιο τον Αδόλφο Χίτλερ) στην απόφαση να μην ξαναχρησιμοποιήσουν αλεξιπτωτιστές για ενέργεια αντίστοιχης κλίμακας. Στον αντίποδα, οι Σύμμαχοι αποφάσισαν να οργανώσουν δικές τους δυνάμεις αλεξιπτωτιστών, τις οποίες και χρησιμοποίησαν με σχετική επιτυχία τα επόμενα χρόνια.
Σχεδόν πλήρης γνώση των σχεδίων εισβολής από τους αμυνόμενους μέσω των υποκλοπών των γερμανικών ασύρματων επικοινωνιών. Ο ίδιος ο Τσόρτσιλ σημείωνε στα απομνημονεύματά του: «Σε κανένα άλλο σημείο του πολέμου δεν ήταν οι υπηρεσίες μας τόσο πλήρως και με ακρίβεια πληροφορημένες».
Η τεράστιας έκτασης συμμετοχή απλών πολιτών (τουλάχιστον στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο). Οι Γερμανοί ήταν σίγουροι για τη γρήγορη επιτυχία τους. Η συμμετοχή, ωστόσο, χιλιάδων αμάχων στις επιχειρήσεις ήταν ένας παράγοντας που δεν είχαν υπολογίσει οι σχεδιαστές της επιχείρησης «Ερμής». Πίστευαν ότι οι Κρητικοί, γνωστοί για τα αντιμοναρχικά τους αισθήματα, θα υποδέχονταν τους Γερμανούς ως ελευθερωτές. Αλλά έπεσαν τραγικά έξω στο δεύτερο σκέλος της εκτίμησής τους αυτής. «Οι Γερμανοί κάψανε το σπίτι μου… Κάψανε τα ζωντανά μου… Κατακτητές είναι, τι περιμένεις από δαύτους… Πάμε μπρε να πολεμήσομε, να μη σκιαχτούν οι ποθαμένοι μας από την κούραση που μας έμπεψεν ο φόβος… ώφου θε μου και γιάντα μας το φύλαες τούτονα το χρέος στη νταγιαντισμένη μας ζωή…», αυτά τα λόγια ακούγονταν. Αυτά μεταφέρθηκαν από γενιά σε γενιά ως κληροδότημα.
Πολλές μαρτυρίες θέλουν τους Κρήτες μαχητές που δεν ήταν οπλισμένοι να ρίχνονται στη μάχη με μαχαίρια ακόμα και με πέτρες. Δεν είναι λίγοι αυτοί που λένε πως πολλοί Γερμανοί αλεξιπτωτιστές σφάχτηκαν με το που έπεφταν στο έδαφος. Άλλοι πάλι λένε πως γυναίκες και άντρες είχαν πάρει τσουγκράνες και τους κάρφωναν ενώ ήταν ακόμα στον αέρα, ή μπλεγμένοι σε δέντρα και τους αποτελείωναν όταν ακουμπούσαν την κρητική γη! Επιβεβαιωμένα, από ιστορικούς υπάρχει η περίπτωση μιας γυναίκας στα Χανιά η οποία σκότωσε έναν ναζί αλεξιπτωτιστή με δρεπάνι καθώς εκείνος πέφτοντας από τον ουρανό μπλέχτηκε σε ένα δέντρο. Πριν προλάβει να κόψει τα σχοινιά για να απελευθερωθεί ήταν ήδη νεκρός…
«Πέσανε οι Γερμανοί στη γη μας και ένας θείος μου κρεοπώλης, πήρε το χασαπομάχαιρο και όρμησε πάνω τους. Οι συντοπίτες μας που πήγανε εκείνη τη μέρα στη δουλειά τους, έφυγαν πολίτες και επέστρεψαν όσοι επέστρεψαν μαχητές για την ελευθέρια μας. Όλα όσα γινήκανε ήταν λυπηρά. Νέοι άνθρωποι χαθήκανε για πάντα από το μυδράλιο που έπαιζε από το αεροπλάνο και σκότωνε, έσπερνε μίσος και αίμα... Οι Γερμανοί ήταν εξοπλισμένοι καλά μα εμείς είχαμε μόνο μαχαίρια, κατσούνες και μερικά όπλα χωρίς πολλές σφαίρες. Αυτό που θυμάμαι έντονα ήταν ο φόβος που κυριαρχούσε. Εγώ μικρό κορίτσι ήμουν μα θυμάμαι ακόμη τον τρόμο που είχα. Τους γονείς μου που προσπαθούσαν να μας καθησυχάσουν και μας έλεγαν πως: ''και εμείς φοβόμαστε, μα θα αντισταθούμε κι ο θεός ξέρει''» θυμάται η Κατερίνα Σπιθούρη το γένος Σαλούστρου 13 ετών στη Μάχη της Κρήτης, για το πώς βίωσε εκείνες τις ώρες και μέρες που ακολούθησαν της Μάχης στο Ρέθυμνο.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
