Ο Αριστοτέλης είχε πει πως «ο καλύτερος γιατρός είναι αυτός που αναλαμβάνει αυτούς που οι άλλοι τους θεωρούν τελειωμένους». Βέβαια, αυτή η φράση του αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου έχει πολλές αναγνώσεις και δεν αφορά μόνο την ιατρική, ωστόσο, ταιριάζει απόλυτα με την ιστορική πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς στην Ελλάδα.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση «ο καλύτερος γιατρός» στον οποίο αναφερόταν ο Αριστοτέλης ήταν πράγματι... γιατρός και, μάλιστα, από τους πλέον διακεκριμένους επιστήμονες της χώρας. Ο ασθενής του ήταν ένας άνθρωπος ο οποίος δεν είχε πολλές ελπίδες να επιζήσει. Είχε υποστεί δύο εμφράγματα και η καρδιά του, ήταν δεδομένο, πως δε θα άντεχε πολύ καιρό ακόμα.
Και τότε, ο καρδιοχειρουργός Γεώργιος Τόλης, εμφανίστηκε να του δώσει ελπίδες. Μία ημέρα σαν σήμερα, στις 3 Απριλίου 1990, έκανε την πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς στην Ελλάδα.
Η πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς στον κόσμο
Πριν αναφερθούμε σε εκείνη την ιστορική στιγμή για την ιατρική στην Ελλάδα, θα ήταν καλό να αναφερθούμε σε μία άλλη ιστορική στιγμή. Εκείνη που άνοιξε τον δρόμο για να φτάσουμε στην 3η Απριλίου του 1990. Την ημέρα που έγινε η πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς στον κόσμο.
Τον Δεκέμβριο του 1967, στο νοσοκομείο του «Γκρόοτε Σουρ» του Κέιπ Τάουν στη Νότια Αφρική, νοσηλευόταν ο 53χρονος Λιθουανός μετανάστης, Λούις Βασκάνσκι με σοβαρά καρδιακά προβλήματα. Οι γιατροί του νοσοκομείου δεν του έδιναν πάνω από δύο εβδομάδες ζωής.
Τότε εμφανίστηκε ο 44χρονος καθηγητής της καρδιοχειρουργικής, Κρίστιαν Μπάρναρντ. Τον αποκαλούσαν «άνθρωπο με τα χρυσά χέρια». Ο Μπάρναρντ επί πάρα πολλά χρόνια πειραματιζόταν με μεταμοσχεύσεις καρδιάς σε ζώα.
Στην αρχή η μία αποτυχία διαδεχόταν την άλλη. Κάθε φορά που έκανε μία μεταμόσχευση καρδιάς σε ζώο, ωστόσο, πλησίαζε ολοένα και περισσότερο στον στόχο του. Κάποια στιγμή οι αποτυχίες μειώθηκαν δραματικά και οι επιτυχίες αυξάνονταν με γεωμετρική πρόοδο.
Όταν ο Μπάρναρντ θεώρησε πως ήταν έτοιμος για το μεγάλο βήμα, ο δρόμος του διασταυρώθηκε με εκείνον του Λούις Βασκάνσκι.
Ο παγκοσμίου φήμης καρδιοχειρουργός πήγε στον ασθενή και του είπε πως υπάρχει ένας και μοναδικός τρόπος να ανακτήσουν κάποιες ελπίδες προκειμένου να ζήσει! Σοκαρισμένος ο Βασκάνσκι και η σύζυγός του άκουσαν τον Μπάρναρντ να τους λέει πως αυτός ο μοναδικός τρόπος είναι να ζήσει με την καρδιά... κάποιου άλλου ανθρώπου!
Φανταστείτε πώς ακουγόταν αυτή η πρόταση, εκείνη την εποχή, σε έναν άνθρωπο που δεν είχε την παραμικρή γνώση περί ιατρικής. Ήταν σαν να του ζητούσαν να γίνει πρωταγωνιστής σε ταινία επιστημονικής φαντασίας.
Ο Μπάρναρντ εξήγησε πως η μεταμόσχευση καρδιάς ήταν κάτι εξαιρετικά επικίνδυνο το οποίο ουδέποτε πριν είχε εφαρμοστεί πάνω σε άνθρωπο, παρά μόνο σε ζώα. Διευκρίνισε πως οι ελπίδες να επιζήσει ο ασθενής είναι ελάχιστες αλλά από την άλλη είναι και ο μοναδικός τρόπος που υπάρχει για να κυνηγήσει το «θαύμα».
Ο Λούις Βασκάνσκι και η σύζυγός του δεν το πολυσκέφτηκαν. Έδωσαν τη συγκατάθεσή τους στον Κρίστιαν Μπάρναρντ και από εκείνο το σημείο και έπειτα ξεκίνησε ένα πραγματικός αγώνας δρόμου προκειμένου να βρεθεί το κατάλληλο μόσχευμα.
Η καρδιά θα έπρεπε να ανήκει σε έναν νεαρό άνθρωπο, που να έχει πεθάνει από κάποιο ατύχημα και φυσικά να είναι συμβατή με τον οργανισμό του λήπτη.
Το ανατριχιαστικό σε εκείνη την ιστορία είναι πως λίγο μετά από εκείνη την πρώτη συζήτηση, ένα τροχαίο ατύχημα που έγινε λίγα τετράγωνα μακριά από το νοσοκομείο και στο οποίο ήταν αυτόπτης μάρτυρας η σύζυγος του Μπάρναρντ, στάθηκε η αφορμή για να βρεθεί το μόσχευμα.
Η 25χρονη Ντενίζ Νταρβάλ χτυπήθηκε από διερχόμενο όχημα και μεταφέρθηκε εγκεφαλικά νεκρή στο νοσοκομείο. Οι γιατροί δίχως να χάσουν χρόνο εξηγούν στον πατέρα της 25χρονης το τι θέλουν να κάνουν και εκείνος δέχεται!
Η πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς σε άνθρωπο έγινε το ξημέρωμα της 3ης Δεκεμβρίου 1967. Ο Λούις Βασκάνσκι, ξύπνησε, έφαγε, αστειεύτηκε αλλά η νέα του καρδιά άντεξε μόλις 18 ημέρες. Εκείνη η επέμβαση, ωστόσο, άνοιξε δρόμους στην ιατρική.
Η ιστορική πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς στην Ελλάδα
Έπρεπε να περάσουν 19 ολόκληρα χρόνια προκειμένου να γίνει στην Ελλάδα η πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς. Πρωταγωνιστές σε αυτή την ιστορία ήταν ο διακεκριμένος καρδιοχειρουργός Γεώργιος Τόλης και ο Γιώργος Καραφίλης.
Ο 63χρονος ασθενής είχε υποστεί δύο εμφράγματα και νοσηλευόταν σε εξαιρετικά κρίσιμη κατάσταση στο νοσοκομείο «Αλεξάνδρα». Οι γιατροί δεν του έδιναν πολλές ελπίδες και εκτιμούσαν πως ένα τρίτο έμφραγμα κατά πάσα πιθανότητα θα ήταν και το μοιραίο.
Οι θεράποντες ιατροί είπαν στον Καραφίλη και την οικογένειά του πως στην πραγματικότητα η μοναδική ελπίδα που έχουν είναι η μεταμόσχευση καρδιάς. Ο μοναδικός γιατρός που εκείνη την εποχή θα μπορούσε να κάνει κάτι τέτοιο ήταν ο καρδιοχειρουργός Γεώργιος Τόλης και η τετραμελής του ομάδα.
Ο Γεώργιος Τόλης γεννήθηκε το 1935 στην Καλαμπάκα. Οι γονείς του ήταν φτωχοί. Είχαν μία μικρή ταβέρνα προκειμένου να κερδίζουν τα προς το ζήν. Μέσα από πολλές δυσκολίες και ακόμα περισσότερες θυσίες, ωστόσο, ο Γεώργιος Τόλης έφτασε να σπουδάζει ιατρική στο Σικάγο των Ηνωμένων Πολιτειών.
Εκεί ειδικεύθηκε στη Χειρουργική Θώρακα και Καρδιάς και το 1971 επέστρεψε στην Ελλάδα. Μέχρι και το 1984 εργάστηκε στον «Ευαγγελισμό». Στο συγκεκριμένο θεραπευτήριο πραγματοποίησε, το 1971, την πρώτη εγχείρηση «bypass» στην Ελλάδα.
Την ίδια χρονιά η ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών τον αναγόρευσε Διδάκτορα και Επίκουρο Καθηγητή της Χειρουργικής το 1986.
Η τεράστια καριέρα του συνεχίστηκε στο ιδιωτικό Διαγνωστικό και Θεραπευτικό Κέντρο «Υγεία», όπου εργάστηκε μέχρι το 1995. Δύο χρόνια αργότερα, το 1997, έπαυσε να ασκεί την ιατρική.
Επιστρέφοντας στην πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς στην Ελλάδα, μετά το «πράσινο φως» που έδωσε η οικογένεια του Καραφίλη στον καθηγητή Τόλη και την ομάδα του, είχε ξεκινήσει αγώνας δρόμου προκειμένου να βρεθεί το κατάλληλο μόσχευμα.
Αυτό βρέθηκε το μεσημέρι της 2ας Απριλίου του 1990. Η 40χρονη Κοραλία Αργύτη, μετά από ενδοεγκεφαλική αιμορραγία, ήταν κλινικά νεκρή και έτσι ο σύζυγός της ρωτήθηκε αν είναι διατεθειμένος να παραχωρήσει τα όργανα που είναι ακόμα υγιή προκειμένου να σωθούν άνθρωποι που το είχαν ανάγκη.
Ο σύζυγος δέχθηκε και έτσι τέθηκε σε εφαρμογή το πρωτόκολλο που προέβλεπε όλα τα επόμενα στάδια. Το απόγευμα της 3ης Απριλίου αφαιρέθηκε η καρδιά από την Αργύτη και αμέσως ξεκίνησε, στο νοσοκομείο «Υγεία», η μεταμόσχευση στο σώμα του Καραφίλη.
Το όλο γεγονός ήταν συνταρακτικό για τα ελληνικά δεδομένα και τόσο η κοινωνία όσο και η επιστημονική κοινότητα παρακολουθούσε με κομμένη την ανάσα τις εξελίξεις.
Όταν η εγχείρηση τελείωσε ο ασθενής μεταφέρθηκε στη ΜΕΘ. Λίγο αργότερα ο Γεώργιος Τόλης δήλωσε στους δημοσιογράφους που είχαν βρεθεί στο νοσοκομείο: «Η επέμβαση από τεχνικής πλευράς ήταν σχετικά εύκολη και είχε συμπληρωθεί σε διάστημα 4 ωρών. Ανέκυψε, όμως, δυσκολία όταν επιχειρήσαμε να αποσυνδέσουμε τον ασθενή από το σύστημα εξωσωματικής κυκλοφορίας, επειδή η καρδιά της μάλλον μικρόσωμης γυναίκας δυσκολευόταν να αντιμετωπίσει τις αυξημένες αντιστάσεις των πνευμόνων του δέκτη».
Και ενώ στην αρχή φάνηκε πως οι αρχικές δυσκολίες ξεπεράστηκαν, τις επόμενες ώρες η κατάσταση της υγείας του Γιώργου Καραφίλη σημείωσε ραγδαία επιδείνωση. Τελικά, περίπου 48 ώρες μετά, άφησε την τελευταία του πνοή.
«Η καρδιά της 40χρονης γυναίκας αποδείχθηκε μικρή και απροετοίμαστη, για να υπερνικήσει τις πνευμονικές αντιστάσεις του 63χρονου άνδρα που, είχε εμφανίσει οξύτατο πνευμονικό οίδημα» είχε πει αμέσως μετά ο διακεκριμένος καρδιοχειρουργός Γεώργιος Τόλης.
Όσο μεγάλη και να ήταν η στεναχώρια ολόκληρης της χώρας για την ατυχή κατάληξη εκείνης της πρώτης μάχης, ήταν δεδομένο πως είχαν ανοίξει νέοι δρόμοι για την ιατρική στην Ελλάδα.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
