Στις αρχές του 7ου αιώνα η Βυζαντινή Αυτοκρατορία βρισκόταν σε μία κατάσταση οριακή, τόσο λόγω των όσο συνέβαιναν στο εσωτερικό της, όσο και από τις απειλές που αντιμετώπιζε στα σύνορά της, ιδιαίτερα από τους Πέρσες.
Ήδη από το 602 μΧ ο Φωκάς είχε προχωρήσει στην πρώτη βίαιη αλλαγή καθεστώτος στην ιστορία της Κωνσταντινούπολης και πρόλαβε στα οκτώ χρόνια της εξουσίας του να χαρακτηριστεί τύραννος και ως ένας από τους χειρότερους αυτοκράτορες.
Διαβάστε ακόμη: Πότε και πώς άρχισε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία: Γιατί επιλέχθηκε η Κωνσταντινούπολη
Τα παραδοσιακά σύνορα της Αυτοκρατορίας αρχίζουν να καταρρέουν και σύμφωνα με τους μεταγενέστερους συγγραφείς εκεί συναντάμε την αρχή της παρακμής.
Την ίδια περίοδο οι Σασσανίδες Πέρσες υπό τον Χοσρόη Β' εξαπέλυσαν επιθέσεις κατά της Κωνσταντινούπολης, καθώς ήθελαν να επεκτείνουν την αυτοκρατορία τους, ενώ μπορούσαν να εκμεταλλευτούν την αναταραχή στις εσωτερικές υποθέσεις του Βυζαντίου. Αφού λεηλάτησαν τη Συρία και τη Μικρά Ασία, έφτασαν ως τη Χαλκηδόνα -στην απέναντι πλευρά του Βοσπόρου- ενώ το 611 κατέλαβαν την Αντιόχεια.
Η Άλωση της Ιερουσαλήμ και η σφαγή των Χριστιανών
Τρία χρόνια αργότερα, το 614, οι Πέρσες πολιόρκησαν την Ιερουσαλήμ και μετά από 21 ημέρες την κατέλαβαν προχωρώντας σε λεηλασία και σφαγή του πληθυσμού. Οι Πέρσες που είχαν στο πλευρό τους εξεγερμένους Εβραίους της Παλαιστίνης, ουσιαστικά ισοπέδωσαν την πόλη. Σύμφωνα με τα διασωζόμενα στοιχεία έχασαν τη ζωή τους σχεδόν 70.000 άνθρωποι με τη συντριπτική πλειοψηφία τους να είναι άμαχοι.
Διαβάστε ακόμη: Γιατί οι Βίκινγκς δεν λεηλάτησαν ποτέ την Κωνσταντινούπολη: Οι Ρως, το Υγρό Πυρ και οι Βάραγγοι
Ανάμεσα στις θηριωδίες των εισβολέων, ήταν η καταστροφή του Ναού του Πανάγιου Τάφου αλλά και η αρπαγή του Τιμίου Σταυρού. Το ιερότερο κειμήλιο του Χριστιανισμού όπως και χιλιάδες αιχμάλωτοι στάλθηκαν στην Περσία. Εκεί λέγεται πως η χριστιανή σύζυγος του Χοσρόη προσέφερε φιλοξενία σε αιχμαλώτους ενώ χάρη σε εκείνη ο Σταυρός διατηρήθηκε άθικτος.
Η Μάχη της Νινευή
Η αρπαγή του Τιμίου Σταυρού φαίνεται πως έθιξε το θρησκευτικό αίσθημα των Βυζαντινών, που μαζί με τον πατριάρχη Σέργιο ενίσχυσαν τον αυτοκράτορα στον αγώνα εναντίον των Περσών. Δύο ήταν οι σημαντικότερες φάσεις του. Αρχικά το 626, οι Βυζαντινοί απέκρουσαν κοινή επίθεση των Περσών και των Αβάρων εναντίον της Κωνσταντινούπολης. Τη νίκη τους απέδωσαν στη «Θεοτόκο στρατηγό», στην οποία αφιέρωσαν και τον ευχαριστήριο Ακάθιστο Ύμνο.
Η δεύτερη, σημειώθηκε τον Δεκέμβριο του 627 κοντά στα ερείπια της αρχαίας Νινευί (βρίσκεται κοντά στην πόλη Μοσούλη του Βορείου Ιράκ). Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος, παρότι η εποχή δεν ήταν ιδανική για εκστρατείες, συγκέντρωσε το στράτευμα του και μαζί με 40.000 Γκιοκτούρκους συμμάχους, και εισέβαλε στην καρδιά της Περσικής επικράτειας. Ο περσικός στρατός έμοιαζε αποδεκατισμένος μετά από χρόνια μαχών, ενώ ο Χοσρόης για διαφόρους λόγους δεν είχε τους κορυφαίους στρατηγούς του.
Στην πορεία, οι Γκιοκτούρκοι αποθαρρυμένοι από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες εγκατέλειψαν τον Ηράκλειο, ωστόσο ο στρατός του, δεν οπισθοχώρησε. Στις αρχές Δεκεμβρίου στρατοπέδευσε κοντά στη Νινευί και στις 12 Δεκεμβρίου, σαν σήμερα, έχοντας πληροφορίες πως φτάνουν ενισχύσεις για τους Πέρσες, Ηράκλειος προώθησε το στράτευμα του στην κοιλάδα και περίμενε εκεί τον στρατό του Ραζάτη.
Με αντιπερισπασμό κατάφερε να αιφνιδιάσει τους Πέρσες ενώ, όπως διαβάζουμε στο byzantium.gr στο αποκορύφωμα της μάχης ο Ραζάτης ξαφνικά προκάλεσε τον Ηράκλειο σε μονομαχία, ελπίζοντας ότι θα τρομάξει τον Ηράκλειο και θα δημιουργήσει πρόβλημα ηθικού στους Βυζαντινούς. Ο Ηράκλειος –που ήταν έμπειρος πολεμιστής– δέχτηκε την πρόκληση και σπιρουνίζοντας το άλογό του ξεχύθηκε προς τα μπρος. Με μια κίνηση αποκεφάλισε τον Ραζάτη και πήρε από τον νεκρό Πέρση την ασπίδα του με τις 120 χρυσές φολίδες και τον χρυσό θώρακά του σαν τρόπαια. Με τον Ραζάτη νεκρό χάθηκαν και οι ελπίδες των Περσών για νίκη: βλέποντας τον γενναίο διοικητή τους και πολλούς άλλους υψηλόβαθμους αξιωματικούς να σκοτώνονται, οι Πέρσες έχασαν το ηθικό τους και ηττήθηκαν κατά κράτος.
Ο Ηράκλειος και ο Τίμιος Σταυρός
Μετά από τη νίκη του στρατού του Ηράκλειου, οι Πέρσες δέχτηκαν την ειρήνη και η αυτοκρατορία ξανακέρδισε τις ανατολικές της επαρχίες (Αίγυπτος, Μεσοποταμία, βόρεια Συρία) στα παλιά της σύνορα στη Μέση Ανατολή. Παράλληλα η νίκη αυτή σηματοδότησε και το ουσιαστικό τέλος του πολέμου, που κρατούσε από 602, παρότι ο Χοσρόης επέμενε να συνεχίζει έναν άσκοπο αγώνα. Οι Πέρσες, όμως, κουρασμένοι από τις συνεχείς ήττες τον ανέτρεψαν και έδωσαν τον θρόνο στον γιό του Σιρόη.
Με τη συνθήκη ειρήνης ο Ηράκλειος επανέκτησε το πιο ιερό σύμβολο της Χριστιανοσύνης, τον Τίμιο Σταυρό τον οποίο μετέφεραν οι απελευθερωμένοι Βυζαντινοί αιχμάλωτοι. Ο λαός της Κωνσταντινούπολης επιφύλαξε μεγάλες τιμές στον Ηράκλειο, όταν επέστρεψε το 629 φέρνοντας μαζί του τον Τίμιο Σταυρό, τον οποίο στη συνέχεια μεταφέρθηκε στα Ιεροσόλυμα, στις 14 Σεπτεμβρίου 630.
Podcast: Ήταν το Βυζάντιο μια ελληνική αυτοκρατορία;
Το περσικό κράτος άλλωστε δεν επρόκειτο να απασχολήσει ξανά ουσιαστικά του Βυζαντινούς, μιας και σύντομα (ως το 650) υπέκυψε στο νέο εχθρό που έκανε τότε την εμφάνισή του, τους Άραβες, και ενσωματώθηκε στο χαλιφάτο των τελευταίων.
Ο Ηράκλειος πήρε τον θρόνο μετά από την εξέγερση εναντίον του Φωκά, το 610. Ήταν μάλιστα ο πρώτος που πήρε τον ελληνικό τίτλο «βασιλεύς» αντί για Καίσαρ, ενώ στα χρόνια του τα Ελληνικά έγιναν επίσημη γλώσσα αντί των Λατινικών.
Έχαιρε εκτίμησης τόσο από τη Δύση όσο από τους Μωαμεθανούς. Έμεινε στον θρόνο μέχρι και τον θάνατό του, το 641, η κατάρρευσή του όμως είχε ξεκινήσει 4 χρόνια νωρίτερα όταν τα στρατεύματά του, γνώρισαν ιστορική ήττα από του Άραβες στη Μάχη του Γιαρμούκ, που οδήγησε στην οριστική απώλεια της Συρίας και της Παλαιστίνης για το Βυζάντιο, βάζοντας τέλος στην κυριαρχία της Αυτοκρατορίας (είτε ρωμαϊκής είτε βυζαντινής) στη Μέση Ανατολή για σχεδόν 1000 χρόνια!
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
