Ο Γάλλος φιλόσοφος Εντγκάρ Μορέν είχε πει για τον Γαλλικό Μάη του 1968 πως ήταν μία «έκσταση της ιστορίας» και ποιος να του πει πως έχει άδικο. Ήταν ένας μήνας που έμοιαζε σαν μία ολόκληρη εποχή. Ήταν η εποχή της αμφισβήτησης, της εξέγερσης, του πάθους και του έρωτα.
Σε μία πορεία τον Ιανουάριο του 1968 στο Παρίσι, έγιναν κάτι μικροεπεισόδια και κάποιος έσπασε τη βιτρίνα ενός καταστήματος. Τίποτε άλλο. Μετά από λίγο όλοι ήταν σπίτια τους. Και όμως. Ήταν σαν ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο. Όλοι βλέπουν την ηρεμία στην επιφάνεια της θάλασσας. Κανείς δεν έβλεπε τι γίνεται κάτω από αυτή.
Μέχρι τη στιγμή που έγινε η έκρηξη. Και τότε η οργή πήρε μορφή και η αμφισβήτηση απέκτησε αντικείμενο. Οι φοιτητές αμφισβήτησαν το εκπαιδευτικό σύστημα, οι μαθητές τους δασκάλους τους, οι εργάτες τους «εργατοπατέρες» συνδικαλιστές και τη μηχανοποίηση της εργασίας. Οι γυναίκες τους άνδρες τους, διεκδικώντας την απόλυτη χειραφέτηση. Οι δημοσιογράφοι την ελεγχόμενη πληροφόρηση που επέβαλε το κράτος. Ακόμα και οι νοικοκυραίοι αμφισβήτησαν τον καπιταλιστικό τρόπο ζωής.
Και σε τελική ανάλυση, τι έψαχναν όλοι αυτοί; Την ευτυχία. «Κηρύξατε την πόλη σε κατάσταση διαρκούς ευτυχίας», έλεγε ένα από τα συνθήματα.
Αλλά όπως έγραφε και ο θεωρητικός του αναρχισμού Μιχαήλ Μπακούνιν: «Οι επαναστάσεις δεν είναι παιδιάστικο παιχνίδι, ούτε ακαδημαϊκή συζήτηση. Η επανάσταση είναι πόλεμος. Καταστροφή ανθρώπων και πραγμάτων. Είναι χωρίς αμφιβολία θλιβερό για την πραγματικότητα, που δεν ανακάλυψε ακόμα ένα πιο ειρηνικό μέσο προόδου».
Και κάπως έτσι, σχεδόν φυσιολογικά, ο Γαλλικός Μάης συναντήθηκε με τη βία.
«Αν έχουμε μια ελπίδα τη χρωστάμε σε αυτούς που δεν έχουν καμιά»
Αυτό έγραφε ένα από τα πιο γνωστά συνθήματα που έβλεπε κανείς στο Παρίσι τον Μάη του '68. Στην πραγματικότητα, όμως, για να φτάσουμε στον Μάη είχαν προηγηθεί πολλά. Κυριότερο, ωστόσο, ήταν πως η νεολαία της εποχής (η οποία ήταν η πρώτη χωρίς παραστάσεις από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο) ήθελε μια τεράστια αλλαγή.
Αφορμή για να αρχίσει να φουντώνει το κίνημα της διεκδίκησης ήταν ο πόλεμος στο Βιετνάμ.
Μαζί με τους συναδέλφους τους στις Ηνωμένες Πολιτείες, σταδιακά αρχίζουν και ξεσηκώνονται και οι φοιτητές στην Ευρώπη. Ένας νεκρός σε συγκρούσεις αριστερών με νεοναζί στη Γερμανία. Τρεις νεκροί φοιτητές σε διαδήλωση κατά των φυλετικών διακρίσεων στις ΗΠΑ.
Κύμα καταλήψεων στα πανεπιστήμια της Ιταλίας. Σφοδρές συγκρούσεις φοιτητών - αστυνομίας στη Ρώμη. Εκατοντάδες συλλήψεις μετά από μαζικές αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις στην Πολωνία.
Μεγάλες διαδηλώσεις στο Λονδίνο ενάντια στο πόλεμο στο Βιετνάμ με εκατοντάδες συλλήψεις και δεκάδες τραυματίες. Και όλα αυτά από τον Φλεβάρη μέχρι τον Μάρτη του '68. Μέσα σε λίγες ημέρες δηλαδή.
Στη Γαλλία η νεολαία «βράζει». Στις 20 Μαρτίου ξεκινάει η αντίστροφη μέτρηση για τον Μάη. Εκείνη την ημέρα στο περιθώριο μιας διαδήλωσης, ομάδα ατόμων επιτίθεται και σπάει υποκατάστημα της American Express στο Παρίσι.
Η αστυνομία σπεύδει στην περιοχή και συλλαμβάνει τέσσερα άτομα ανάμεσα στα οποία και ο Ξαβιέ Λανγκλάντ, μέλος της Επαναστατικής Κομμουνιστικής Νεολαίας (JCR), φοιτητής στη Ναντέρ. Δυο ημέρες μετά στην Πανεπιστημιούπολη της Ναντέρ οι φοιτητές εξεγείρονται. Καταλαμβάνουν το κτήριο της διοίκησης και μετονομάζουν το μεγάλο αμφιθέατρο σε «αμφιθέατρο Τσε Γκεβάρα».
Το κίνημα ολοένα και φουντώνει. Στην Ισπανία η δικτατορία του Φράνκο κλείνει το Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης μετά από μεγάλες κινητοποιήσεις, ενώ λίγες ημέρες αργότερα στο Βερολίνο γίνεται απόπειρα δολοφονίας του ηγέτη του φοιτητικού κινήματος της Δ. Γερμανίας Ρούντι Ντούτσκε.
Όλα φαίνεται πως έχουν πάρει πλέον τον δρόμο τους.
Οι φοιτητές στη Γαλλία οργανώνονται και σχεδιάζουν κλιμάκωση του αγώνα με αφορμή και τον επικείμενο εορτασμό της Πρωτομαγιάς. Μετά το Πανεπιστήμιο της Ναντέρ, που πλέον έχει μετατραπεί σε φρούριο από τους φοιτητές, στο παιχνίδι μπαίνει και το αντίστοιχο της Σορβόννης.
Στις 3 Μαΐου, διοργανώνεται συγκέντρωση διαμαρτυρίας κατά της καταστολής και η αστυνομία απαντάει με... σκληρή καταστολή! Το άσυλο σπάει και περισσότεροι από 600 φοιτητές συλλαμβάνονται, ενώ άλλοι 100 μεταφέρονται τραυματίες στα νοσοκομεία. Αυτή είναι και η αρχή του Γαλλικού Μάη.
«Νόμος 10ης Μαΐου 1968»
Και κάπου εκεί φαίνεται, πλέον, ξεκάθαρα πως η κατάσταση έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Στις 6 Μαΐου του 1968 οι φοιτητές αποφασίζουν να δώσουν την απάντηση τους. Στο Παρίσι, με επίκεντρο το Καρτιέ Λατέν, πάνω από 30.000 δε διαδηλώνουν απλά.
Συγκρούονται σε κάθε στενό, σε κάθε δρόμο της Γαλλικής πρωτεύουσας. Επικρατεί χάος. Αδιανόητες ποσότητες δακρυγόνων από τη μια πλευρά, ξήλωμα στα πεζοδρόμια και στο λιθόστρωτο των δρόμων για να υπάρχουν πολεμοφόδια, από την άλλη.
Η «Ματωμένη Δευτέρα» της Γαλλίας είναι γεγονός. Όπως γεγονός ότι πιθανότατα αυτή ήταν η πιο βίαιη ημέρα εκείνης της φοιτητικές εξέγερσης. Και πριν προλάβουν οι Γάλλοι να... «μεταβολίσουν» το τι είχε συμβεί, ήρθε μία ακόμα ιστορική ημέρα. Ή μάλλον... Νύχτα.
Μία ημέρα σαν σήμερα, στις 10 Μαΐου οι φοιτητές βρίσκονται ξανά στους δρόμους. Μόνο που αυτή τη φορά το μεγαλύτερο μέρος των συγκρούσεων θα γίνει υπό το φως του φεγγαριού αλλά και των πύρινων οδοφραγμάτων. Είναι η περιβόητη «Νύχτα των Οδοφραγμάτων» με τις φωτιές να ξεπηδούν από παντού. Μόνο τη νύχτα οι τραυματίες ξεπερνούν τους 600, ενώ σε αυτούς πρέπει να προστεθούν και οι πάνω από 300 τραυματίες των συγκρούσεων στη διάρκεια της ημέρας. Το Παρίσι φλέγεται!
Εκείνη την ημέρα δεκάδες χιλιάδες νέοι συγκεντρώθηκαν στην Αριστερή Όχθη του Σηκουάνα. Μαζί με τους φοιτητές υπήρχαν, πλέον, και οι μαθητές λυκείων οι οποίοι μέχρι και εκείνη την ημέρα συμμετείχαν μεν στις κινητοποιήσεις αλλά δεν κατέβαιναν στους δρόμους.
Οι συγκεντρωμένοι θέλησαν να διασχίσουν τον Σηκουάνα, η αστυνομία δεν τους επέτρεψε και φυσικά ακολούθησαν συγκρούσεις και η κατάληψη του Καρτιέ Λατέν. Λίγα ήταν τα στενά της ευρύτερης περιοχής που δεν είχαν κάποιο οδόφραγμα. Τα οδοφράγματα, ωστόσο, της οδού Γκε – Λουσάκ ήταν αυτά που αποδείχθηκαν άπαρτα φρούρια. Τα κράτησαν με νύχια και με δόντια αναρχικοί φοιτητές και... «άγρια νεολαία», σε όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Ο σκηνοθέτης Κώστας Φέρρης που βρισκόταν στο Παρίσι εκείνη την εποχή, σε μία παλαιότερη συνέντευξή του είχε περιγράψει ένα περιστατικό το οποίο ήταν ενδεικτικό του κλίματος. Είχε πει πως εκείνη τη νύχτα είχαν φτιαχτεί πάνω από 200 οδοφράγματα. Το καθένα με το δικό του... στυλ! «Για παράδειγμα, ένας αναρχικός το έκανε μόνος του. Δεν άφησε κανέναν να τον βοηθήσει. Και αφού το έκανε μόνος του, έβαλε τη μαύρη σημαία, πήρε το κορίτσι του, αγκαλιάστηκαν και φωτογραφήθηκαν. Αυτή είναι η αίσθηση του Μάη του ’68» είχε πει ο γνωστός σκηνοθέτης.
Λίγο μετά τις 2 τα ξημερώματα, πάντως, η αστυνομία έκανε μία μεγάλη έφοδο στα πιο ισχυρά από τα οδοφράγματα. Κάποια «έπεσαν», κάποια άλλα κράτησαν μέχρι και τις 6 το πρωί. Η αστυνομία κατάφερε το πρωί της επόμενης ημέρας να κερδίσει οριστικά τις οδομαχίες και να αδειάσει τους δρόμους από τα οδοφράγματα.
Στην πραγματικότητα, ωστόσο, έχασε τη Γαλλική κοινή γνώμη που βλέποντας και ακούγοντας ραδιοφωνικά την αναμετάδοση των επεισοδίων, στάθηκε στο πλευρό των φοιτητών. Μπροστά στην καταστολή του κράτους, οι εργάτες στέκονται έμπρακτα στο πλευρό των φοιτητών και η εξέγερση λαμβάνει άλλη διάσταση.
Οι εργάτες σε εργοστάσια της Γαλλίας άρχισαν απεργίες και καταλήψεις, απαιτώντας νέες εργασιακές σχέσεις. Τα ναυπηγεία στη Ναντ έκλεισαν. Μεγάλο μέρος της αυτοκινητοβιομηχανίας παρέλυσε. Την τρίτη εβδομάδα του Μαΐου κάπου 10 έως 11 εκατομμύρια άνθρωποι απεργούσαν. Η Γαλλία βρέθηκε σε κατάσταση πολέμου και η κυβέρνηση του Σαρλ ντε Γκωλ έδειχνε ανήμπορη να ελέγξει την κατάσταση.
Ακολουθούν ημέρες οργής. Οι δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές έχουν γίνει πλέον κοντά στα 3 εκατομμύρια και πλημμυρίζουν τους δρόμους της Γαλλικής πρωτεύουσας. Στις 24 Μάη νέες σφοδρές συγκρούσεις είχαν σαν αποτέλεσμα ένας διαδηλωτής και ένας αστυνομικός να πέσουν νεκροί και 500 άτομα να τραυματιστούν.
Από το απόλυτο χάος στην «ομαλότητα»
Μέσα στο απόλυτο χάος υπογράφεται το «συμφωνητικό της Γκρενέλ», μετά από 25 ώρες διαπραγματεύσεων μεταξύ συνδικαλιστών και εργοδοτών. Προβλέπεται αύξηση των μισθών κατά 14% μέσο όρο, βαθμιαία μείωση του ωραρίου εργασίας σε 40 ώρες εβδομαδιαίως, εγγυήσεις ελευθερίας στη συνδικαλιστική δραστηριότητα κ.λπ.
Οι συνδικαλιστές πανηγυρίζουν αλλά οι εργάτες παραμένουν στους δρόμους και στις καταλήψεις των εργοστασίων τους.
Στις 29 Μάη ο Ντε Γκωλ δεν εμφανίζεται στο καθιερωμένο εβδομαδιαίο υπουργικό συμβούλιο και κανείς δεν ξέρει που είναι. Για περίπου ένα οκτάωρο φοιτητές και εργάτες θεωρούν πως έχουν κερδίσει.
Στην πραγματικότητα ο Γάλλος πρόεδρος φοβούμενος πως θα επαληθευτούν οι φήμες για εξέγερση και των φαντάρων, πήγε μυστικά το υπόγειο καταφύγιο - κέντρο της στρατιωτικής διοίκησης του πυρηνικού οπλοστασίου της χώρας και αφού έλαβε διαβεβαιώσεις από την ηγεσία του στρατεύματος, επέστρεψε στο Παρίσι αποφασισμένος για όλα.
Την επόμενη ημέρα με διάγγελμα προκηρύσσει πρόωρες εκλογές «μπροστά στον κίνδυνο δικτατορίας»! Μονάδες τεθωρακισμένων αναπτύσσονται στα περίχωρα του Παρισιού και την ίδια ώρα διοργανώνεται μια μαζική διαδήλωση υπέρ του Ντε Γκώλ.
Αυτή ήταν η αρχή του τέλους για το Γαλλικό Μάη. Από εκεί και πέρα, οι κινητοποιήσεις αρχίζουν και χάνουν τη δυναμική τους. Ο κόσμος που διαδηλώνει αρχίζει να μειώνεται δραματικά. Από τις 14 Ιουνίου και μετά μία – μία οι καταλήψεις σχολών και εργοστασίων «σπάνε» και η «κανονικότητα» επιστρέφει. Στις εκλογές της 30ης Ιουνίου ο Ντε Γκώλ θριαμβεύει και η Αριστερά χάνει τη μισή και πλέον κοινοβουλευτική της δύναμη.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
