Για όσους μπορούσαν να «διαβάσουν» τα σημάδια ήταν δεδομένο πως η Ελλάδα δε θα μπορούσε να γλιτώσει τη χούντα. Το ένα λάθος διαδεχόταν το άλλο και η πολιτική ένταση είχε φτάσει σε αδιανόητα ύψη. Είχε χυθεί αίμα και θα χυνόταν και άλλο. Από τις εκλογές της βίας και της νοθείας τον Οκτώβριο του 1961, στη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ, Γρηγόρη Λαμπράκη τον Μάη του 1963. Και από την υπόθεση «ΑΣΠΙΔΑ» και την παρεμβατικότητα του παλατιού, στα Ιουλιανά και τη δολοφονία του Σωτήρη Πέτρουλα το 1965. Ήταν τέτοια η πολιτική πόλωση που ακόμα και ο εορτασμός των Θεοφανίων στον Πειραιά, στην αυγή του 1966, μετατράπηκε σε εκρηκτική πολιτική συγκέντρωση.
Θρησκευτική κατάνυξη με... ξύλο και βία
«Η ευθύνη όλων μας θα είναι μεγίστη εάν χαλαρώσωμεν και επ’ ελάχιστον την προσοχήν και την δραστηρίαν επαγρύπνησιν διά την προστασίαν του δημοκρατικού ημών πολιτεύματος από των εσωτερικών εχθρών του Έθνους. Ο κομμουνισμός αποτελεί μίασμα γεννηθέν έξω της Ελλάδος εμπνεόμενον και κινούμενον έξωθεν. Η ηθική του είναι το ψεύδος και η προδοσία. Μολύνει και καθιστά ανύποπτον εχθρόν της Πατρίδος πάντα ερχόμενον εις επαφήν με αυτόν, άτομον ή ομάδα, πάντα καλόν Ελληνα, μη διαβλέποντα τον κίνδυνον». Αυτό είναι ένα μικρό απόσπασμα από το... Πρωτοχρονιάτικο μήνυμα του τότε βασιλιά Κωνσταντίνου. Από αυτό και μόνο μπορεί κάποιος να καταλάβει την ένταση.
Η Αριστερά και η Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου είναι στα «κάγκελα» και περιμένουν την πιο απλή αφορμή για να βγουν ξανά στους δρόμους έστω και μέσα στις γιορτές. Και πράγματι. Ο εορτασμός των Θεοφανίων στο μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας, τον Πειραιά, είναι η καλύτερη ευκαιρία. «Επίδειξη δύναμης» μπροστά στη δεξιά κυβέρνηση η οποία, ωστόσο, σε συνεννόηση με το παλάτι αποφασίζει να μεταφέρει από τον Πειραιά στο Τουρκολίμανο την επίσημη τελετή.
Στην πραγματικότητα αυτός ο «ελιγμός» δε βοήθησε πουθενά. Την ημέρα των Θεοφανίων στο λιμάνι συγκεντρώνονται χιλιάδες εξαγριωμένοι διαδηλωτές. Σύμφωνα με την Ένωση Κέντρου ξεπερνούν τις 200.000. Ξένοι ανταποκριτές μεταδίδουν πως οι συγκεντρωμένοι έφτασαν τις 50.000, ενώ η αστυνομία έκανε λόγο για λιγότερους από 10.000! Παρών στη συγκέντρωση – εορτασμό και ο ίδιος ο Γ. Παπανδρέου ο οποίος έφτασε στον Πειραιά με μια τεράστια αυτοκινητοπομπή που ξεκίνησε από το Καστρί!
Μέσα σε ελάχιστο χρόνο ξεσπούν άγριες συμπλοκές μεταξύ αστυνομικών και διαδηλωτών. Οι συγκρούσεις είναι σώμα με σώμα. Ανάμεσα στους διαδηλωτές που συγκρούονται με τους αστυνομικούς είναι και ο βουλευτής της ΕΔΑ και πρόεδρος της νεολαίας «Λαμπράκη», Μίκης Θεοδωράκης ο οποίος χτυπιέται βάναυσα. Ξύλο, τραυματισμοί και συλλήψεις σημαδεύουν τους εορτασμούς εκείνης της ημέρας με την κυβέρνηση να κάνει λόγο για «οχλοκρατική συγκέντρωση» και να δικαιολογεί την αστυνομική βία και την αντιπολίτευση να καλεί τον λαό σε αντίσταση.
Το λιμάνι του Πειραιά μετατρέπεται σε πεδίο μάχης για ώρες. Από τις συμπλοκές τραυματίστηκαν επτά διαδηλωτές, ανάμεσά τους και δύο ανήλικοι, ενώ τρεις συνελήφθησαν. Από την Αστυνομική Διεύθυνση Πειραιά ανακοινώθηκε ότι τραυματίστηκαν 4 αστυνομικοί.
«Έφτασε η ώρα της Ρωμιοσύνης»
Γυρνώντας τον χρόνο μερικά χρόνια πίσω και συγκεκριμένα το 1959 ο Θεοδωράκης βρίσκεται στο Παρίσι, μέσα στο αυτοκίνητό του και περιμένει τη γυναίκα του που έχει πάει για ψώνια. Εκείνη την ώρα της αναμονής μελοποιεί τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου.
Μέσα από διάφορες περιπέτειες το έργο κυκλοφορεί σε δίσκο και έτσι η πρώτη «συνάντηση» του μουσικού με τον σπουδαίο ποιητή «γεννά» ένα έργο που μένει στην ιστορία και θα ταυτιστεί με σημαντικές στιγμές.
Λίγα χρόνια αργότερα, ο Ρίτσος επιλέγει κάποια αποσπάσματα από τη «Ρωμιοσύνη» και τα δίνει σε γυναίκες πολιτικών κρατουμένων οι οποίες τα πηγαίνουν στον Θεοδωράκη προκειμένου να τα μελοποιήσει. Εκείνος, δεν τους δίνει ιδιαίτερη σημασία, τα αφήνει σε κάποιο συρτάρι και τα ξεχνάει.
Όταν μετά τα επεισόδια της 6ης Ιανουαρίου 1966 ο Θεοδωράκης επιστρέφει στο σπίτι του, χτυπημένος, με τα ρούχα του γεμάτα αίματα και μέσα στις λάσπες, πηγαίνει κατ’ ευθείαν στο γραφείο του προκειμένου να μη συναντηθεί με τους δικούς του ανθρώπους και τρομάξουν με την εικόνα του.
Ο δημοσιογράφος και στιχουργός Φώντας Λάδης στο βιβλίο του «Μίκης Θεοδωράκης: Το χρονικό μιας επανάστασης 1960-1967» (εκδ. Εξάντας) περιγράφει το σκηνικό: «Ένας υπαστυνόμος ούρλιαξε: “Ακούς εκεί να μην πάει κανένας στο βασιλιά και να ‘ρθουν όλοι στον Παπανδρέου και την ΕΔΑ!”. Άρχισε η επίθεση της αστυνομίας. Έπεφταν με λύσσα σ’ όποιον έβρισκαν στο πέρασμά τους. Ρίχτηκαν πάνω στο Μίκη. Τον τραυμάτισαν. Ένας αρχιφύλακας ούρλιαξε με τη σειρά του: Θεοδωράκη, Βούλγαρε»!
Εκείνη την ώρα, ανακαλύπτει ξανά τα χειρόγραφα που του είχε στείλει μέσω των γυναικών των πολιτικών κρατουμένων, ο Γιάννης Ρίτσος. Τα διαβάζει και όπως ο ίδιος έχει εξομολογηθεί σε παλαιότερες συνεντεύξεις του, συνταράσσεται! «Έπιασα στα χέρια μου τα χειρόγραφα και όταν διάβασα το στίχο ''αυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό'', είπα πως ''έφτασε η ώρα της Ρωμιοσύνης'' και έκατσα στο πιάνο».
Παρασυρμένος από το πάθος και την οργή του ο Μίκης Θεοδωράκης δε βγαίνει από το γραφείο του και μέσα στις επόμενες ώρες καταφέρνει αυτό που για κάποιον άλλο θα έμοιαζε αδιανόητο. Μελοποιεί εννέα τραγούδια από τη «Ρωμιοσύνη» τα οποία λίγο καιρό αργότερα τα παραδίδει στο κοινό τραγουδισμένα με συγκλονιστικό τρόπο από τον αξέχαστο «sir» του Ελληνικού τραγουδιού, Γρηγόρη Μπιθικώτση, με τον οποίο είχαν γνωριστεί στην εξορία.
Η πρώτη παρουσίαση του έργου έγινε στο θέατρο «Κεντρικόν» λίγο πριν το Πάσχα του 1966! Κατά την περίοδο της δικτατορίας τα «όταν σφίγγουν το χέρι» και «θα σημάνουν οι καμπάνες» μετατράπηκαν σε ύμνους, ιδιαίτερα για τους εξεγερμένους φοιτητές του Πολυτεχνείου.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
