«Προσοχή, προσοχή. Εδώ βουλευτής Λαμπράκης. Σαν εκπρόσωπος του Έθνους και του Λαού, καταγγέλλω ότι υπάρχει σχέδιο δολοφονίας μου και καλώ τον υπουργό Β. Ελλάδος, τον νομάρχη, τον εισαγγελέα, τον στρατηγό Χωροφυλακής Μήτσου, τον διευθυντή της Αστυνομίας και τον διοικητή Ασφαλείας να προστατέψουν τη συγκέντρωση και τη ζωή μου». Αυτά ήταν τα τελευταία δημόσια λόγια του Γρηγόρη Λαμπράκη. Λίγες στιγμές αργότερα θα έπεφτε θύμα δολοφονικής επίθεσης.
Ο Λαμπράκης έπεσε θύμα των «αγανακτισμένων πολιτών». Του δεξιού παρακράτους, δηλαδή, που από τον εμφύλιο μέχρι και την πτώση της χούντας ήταν αυτό που κυβερνούσε αυτόν τον τόπο, για να απαντηθεί έτσι και το περιβόητο – μάλλον ρητορικό – ερώτημα που είχε θέσει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής λίγο μετά τη δολοφονική επίθεση που είχε δεχθεί σε πολιτική συγκέντρωση στη Θεσσαλονίκη ο βουλευτής της ΕΔΑ. Η υπόθεση Λαμπράκη θα έμενε για πάντα ένα «τραγικό τροχαίο δυστύχημα» αλλά ένας «Τίγρης», ένας τροχονόμος, ελάχιστοι δημοσιογράφοι και ένας δικαστικός, κατάφεραν και ξεσκέπασαν ένα ολόκληρο σχέδιο.
Ο αλύγιστος Γρηγόρης Λαμπράκης
Από πολλούς που τον έζησαν από κοντά ο Λαμπράκης ήταν κάτι σαν... υπεράνθρωπος. Σπούδαζε γιατρός και ταυτόχρονα αγαπούσε τον αθλητισμό και τον στίβο. Δέκα φορές είχε αναδειχθεί βαλκανιονίκης στο άλμα εις μήκος όπου επί 23 ολόκληρα χρόνια κάτεχε το πανελλήνιο ρεκόρ του αγωνίσματος! Ο Γρηγόρης Λαμπράκης, όμως, δεν ήταν μόνο αυτά. Ήταν και ήρωας της Εθνικής Αντίστασης. Στην περίοδο της κατοχής για να ανακουφίσει την πείνα και τις κακουχίες των ανθρώπων, ίδρυσε την «Ένωση των Ελλήνων Αθλητών» και διοργάνωσε αγώνες, από τα έσοδα των οποίων χρηματοδοτούσε τα λαϊκά συσσίτια.
Παρά τα όσα λέγονται ακόμα και σήμερα, ο Γρηγόρης Λαμπράκης δεν ήταν κομμουνιστής (όχι, βέβαια πως αυτό θα ήταν έγκλημα). Ήταν ένας βαθιά δημοκρατικός πολίτης με φιλελεύθερες απόψεις. Εξελέγη βουλευτής Πειραιά με το Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδος, έναν συνασπισμό αριστερών δυνάμεων με επικεφαλής την ΕΔΑ, στις εκλογές του Οκτωβρίου του 1961. Αυτές που έμειναν στην ιστορία ως «βίας και νοθείας». Ο ρόλος του βουλευτή, ωστόσο, ήταν λίγος για τον ίδιο και έτσι παράλληλα δραστηριοποιήθηκε στο ειρηνιστικό κίνημα και με δική του πρωτοβουλία ιδρύθηκε η «Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη».
Η εμβληματικότερη ίσως στιγμή του Γρηγόρη Λαμπράκη ήταν στις 21 Απριλίου 1963 όταν η ΕΕΔΥΕ διοργάνωσε πορεία ειρήνης από τον Τύμβο του Μαραθώνα μέχρι και το κέντρο της Αθήνας. Η αστυνομία φυσικά και απαγόρευσε τη συγκεκριμένη πορεία. Έκλεισε όλες τις εισόδους προς τον Τύμβο και περνούσε χειροπέδες ή ξυλοκοπούσε (ή και τα δυο) οποιονδήποτε προσπαθούσε να πλησιάσει. Ένας από αυτούς τους διαδηλωτές ήταν και ο αξέχαστος Μίκης Θεοδωράκης. Δεν μπορούσε να κάνει το ίδιο, ωστόσο, με τον Λαμπράκη ο οποίος προστατευόταν από τη βουλευτική ασυλία.
Έφτασε στον Τύμβο, άνοιξε ένα μικρό πανό που δεξιά και αριστερά είχε το σήμα της ειρήνης και στη μέση με κεφαλαία γράμματα τη λέξη «ΕΛΛΑΣ». Ακόμα και αυτός, ωστόσο, κατάφερε να κάνει την πορεία μέχρι περίπου το ύψος της Αγίας Παρασκευής. Μετά οι αστυνομικοί τον συνέλαβαν.
Τα πρόσωπα κλειδιά στην εξιχνίαση μιας πολιτικής δολοφονίας
Όσο περισσότερο ύψωνε το ανάστημα του ο Λαμπράκης, τόσο περισσότερο αγαπητός γινόταν τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Όσο πιο αγαπητός γινόταν, ωστόσο, στον απλό κόσμο, τόσο πιο μισητός γινόταν στο παρακράτος το οποίο αποφάσισε πως είχε έρθει η ώρα να τον βγάλει από τη μέση.
Στις 22 Μαΐου 1963 ο Γρηγόρης Λαμπράκης παρέστη και μίλησε για την ειρήνη στη Θεσσαλονίκη. Μετά το τέλος της εκδήλωσης δέχθηκε δολοφονική επίθεση σε κεντρικό δρόμο της πόλης από τρίκυκλο, στο οποίο επέβαιναν οι ακροδεξιοί Σπύρος Γκοτζαμάνης και Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης. Φυσικός αυτουργός ήταν ο Εμμανουηλίδης, καταδικασμένος για βιασμό, παιδεραστία και κλοπές. Οδηγός ήταν ο κουμπάρος του Εμμανουηλίδη, ο Σπύρος Γκοτζαμάνης, μεταφορέας και λαμπρό μέλος του υποκόσμου της Θεσσαλονίκης, μέλος της παρακρατικής οργάνωσης του Ξενοφώντα Γιοσμά ο οποίος στα χρόνια της κατοχής ήταν από τους πιο γνωστούς «γερμανοτσολιάδες». Περιβόητος συνεργάτης των Ναζί ο οποίος, μάλιστα, είχε καταδικαστεί σε θάνατο, από ελληνικό δικαστήριο. Η ποινή του βέβαια, δεν εκτελέστηκε ποτέ και όταν το κράτος χρειάστηκε τη βοήθεια του εκείνος, «αμόλησε τα σκυλιά του».
Τα χτυπήματα που δέχθηκε στο κεφάλι ο Λαμπράκης ήταν ισχυρά. Πάλεψε όμως και έμεινε ζωντανός για σχεδόν πέντε ημέρες. Τελικά, έφυγε από τη ζωή μια ημέρα σαν σήμερα. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του παρακράτους ο θάνατος του Λαμπράκη θα αποδιδόταν σε ένα «τραγικό τροχαίο δυστύχημα». Δεν πήγαν, ωστόσο, όλα όπως τα είχαν σχεδιάσει αφού έπεσαν πάνω σε τοίχο. Για την ακρίβεια πάνω σε τρεις ανθρώπους - κλειδιά, τους οποίους δεν είχαν υπολογίσει.
Το πρώτο από αυτά τα πρόσωπα αυτά είναι ο «Τίγρης» Μανόλης Χατζηαποστόλου, σαλταδόρος την περίοδο της κατοχής ο οποίος είχε βρεθεί κατά τύχη στη γωνία των οδών Βενιζέλου-Ερμού και Σπανδωνή. Αυτός είναι που όρμηξε πάνω στο τρίκυκλο που επέβαιναν οι δράστες και τους «εξουδετέρωσε». Ο Χατζηαποστόλου στην Κατοχή ήταν με τους σαλταδόρους, τα παιδιά που πηδούσαν στα γερμανικά φορτηγά και έκλεβαν τρόφιμα. Αυτή η εμπειρία του ήταν σημαντική. Η αστραπιαία και σχεδόν αντανακλαστική παρέμβασή του στα πράγματα ήταν που, αργότερα, άνοιξε τον δρόμο στην αποκάλυψη του παρακρατικού μηχανισμού. «Εκεί σταμάτησε η αποστολή μου και ξεκίνησε η αποστολή του λαού» είχε πει ο «Τίγρης» σε μια από τις συνεντεύξεις του.
Στη συνέχεια εμφανίζεται ο δεύτερος άνθρωπος κλειδί. Ο τροχονόμος Χαράλαμπος Ασπιώτης, που επίσης τυχαία βρέθηκε εκεί ρυθμίζοντας την κυκλοφορία. Στον σχεδιασμό του παρακράτους δεν υπήρχε αυτός ο… ταπεινός τροχονόμος. Εκείνος, όμως, ήταν ο άνθρωπος που πέρασε χειροπέδες στους δυο δράστες και τους οδήγησε στο Ε’ Αστυνομικό Τμήμα. Όταν του ασκήθηκαν σφοδρές πιέσεις για να αλλάξει την κατάθεσή του εκείνος αντιστάθηκε. Και το πλήρωσε με μια δυσμενή μετάθεση σε κάποιο χωριό, στον Πύργο Ηλείας.
Το τρίτο πρόσωπο - κλειδί είναι ο επίμονος ανακριτής (και μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας) Χρήστος Σαρτζετάκης ο οποίος βρέθηκε στην κατάλληλη θέση, την κατάλληλη στιγμή. Δε δέχθηκε την παραμικρή υπόδειξη στο έργο του και αγνόησε όσους προσπάθησαν να του πουν να κάνει τα… στραβά μάτια.
Τέλος, σημαντικό ρόλο στην αποκάλυψη της υπόθεσης έπαιξε και η δημοσιογραφική έρευνα. Στη δίκη προσκομίστηκαν πολλά και κρίσιμα έγγραφα. Από ιατροδικαστικές εκθέσεις μέχρι άλλα πιστοποιητικά των διαφόρων κατηγορουμένων. Τα περισσότερα από αυτά είχανε δοθεί στον ανακριτή από τρεις δημοσιογράφους. Τον Γιάννη Βούλτεψη, τον Γιώργο Μπέρτσο και τον Γιώργο Ρωμαίο. Αυτοί οι δημοσιογράφοι ήταν εκείνοι που πραγματικά ενδιαφέρθηκαν και βοήθησαν ουσιωδώς στην αποκάλυψη του εγκλήματος.
Όλοι αυτοί ήταν που δεν λύγισαν και αποκάλυψαν το σάπιο πρόσωπο του παρακράτους. Αυτοί αποκάλυψαν τη δράση της «οργάνωσης Καρφίτσα» που πήρε το όνομά της από την καρφίτσα που φορούσαν στο πέτο τους οι παρακρατικοί προκειμένου να αναγνωρίζονται μεταξύ τους και από την αστυνομία!
«Σήμερα, εδώ, ένα σύμφυρμα κλεφτών, βιαστών, δωσίλογων και κάθε είδους κακοποιών, εμφανίζεται - προς εθνοκαπηλεία και ανομολόγητους ιδιοτελείς σκοπούς - ως προστάτης κοινωνικών καθεστώτων, ως φύλακας ιερών και οσίων και ως Κέρβερος του νόμου και της τάξης. Τι άλλο έπρεπε να περιμένει κανείς απ’ αυτό πλην του ότι θα εξελισσόταν σε κακοήθη νεοπλασία της κοινωνίας;» είχε πει ο εισαγγελέας Δελαπόρτας, στην αγόρευση του, στη δίκη που έγινε αργότερα και στην οποία καταδικάστηκαν οι δύο φυσικοί αυτουργοί.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
