Το πυρηνικό εργοστάσιο - «ζόμπι» που απειλεί ακόμα και θυμούνται λίγοι: Θα ξαναλειτουργήσει;

Πριν από περίπου 45 χρόνια, το συγκρότημα ηλεκτρονικής μουσικής Kraftwerk παρουσίαζε ένα τραγούδι με τίτλο «Radioactivity». Στην εισαγωγή, ακουγόταν λέξεις όπως «Sellafield», «Hirosima». Το τραγούδι θρηνεί για τα εγκλήματα της πυρηνικής ενέργειας στο παρελθόν, όπως αυτά που συνέβησαν στο πυρηνικό εργοστάσιο του Σέλαφιλντ. 

Κάποιοι από τους υπουργούς της κυβέρνησης των Εργατικών, επισκέφθηκαν μόλις πρόσφατα το πιο τοξικό πυρηνικό σημείο της Ευρώπης. Ένας πρώην υπουργός της βρετανικής κυβέρνησης το περιέγραψε ως «μια άβυσσο της κόλασης, των χρημάτων και της απόγνωσης», η οποία ρουφάει τόσα πολλά κονδύλια ώστε «πνίγει» άλλα έργα που θα μπορούσαν να ωφελήσουν την οικονομία.

Για τους εργαζομένους, είναι ένας εφιάλτης εν ζωή. 

«Το να μπαίνεις στο Σελαφιλντ είναι σαν να φτάνεις σε έναν άλλο κόσμο είναι σαν πυρηνική Νάρνια», λέει ένας ανώτερος υπάλληλος. «Μόνο που δεν περνάς μέσα από μια ντουλάπα, αλλά από σημεία ελέγχου, ενώ γύρω σου περιπολούν αστυνομικοί με όπλα».

Άλλοι το αποκαλούν «πυρηνική Ντίσνεϊλαντ».

Στο ξεκίνημα του Ψυχρού Πολέμου, το 1947, στις ακτές της Κάμπρια στην βορειοδυτική Αγγλία, δημιουργήθηκε το Σέλαφιλντ (αρχικά με το όνομα Γουίντσκέηλ, από το 1980 κι έπειτα ως Σέλαφιλντ) ως η αρχική έδρα ανάπτυξης πυρηνικών όπλων του Ηνωμένου Βασιλείου. Κατασκεύαζε πλουτώνιο.

Εκεί λειτούργησε και ο πρώτος πλήρους κλίμακας εμπορικός πυρηνικός σταθμός παραγωγής ενέργειας στον κόσμο, ο Κάλντερ Χολ, που ξεκίνησε το 1956 και σταμάτησε να παράγει ηλεκτρισμό το 2003. Σήμερα στέκει στο ίδιο σημείο, σαν «φάντασμα», μια αποθήκη που στοιβάζει πυρηνικούς εφιάλτες. 

Καταστροφές

Το Σελαφίλντ έχει βρεθεί πολλές φορές στο επίκεντρο καταστροφών και σκανδάλων, με πιο γνωστή τη φωτιά του 1957, ένα από τα χειρότερα πυρηνικά ατυχήματα στην Ευρώπη, που άφησε πίσω της ένα νέφος τοξικού καπνού, μια απειλή για την υγεία εκατοντάδων χιλιάδων Βρετανών.  Ένα από τα πιο νοσηρά αποσπάσματα του Τύπου της εποχής, έλεγε πως το γάλα από αγελάδες σε έκταση 200 τετραγωνικών μιλίων είχε κριθεί τότε ραδιενεργό και είχε αποσυρθεί..

Το Σέλαφιλν άρχισε να δέχεται ραδιενεργά απόβλητα για ταφή το 1959 και έκτοτε έχει δεχθεί χιλιάδες τόνους υλικών από χρησιμοποιημένες ράβδους καυσίμου μέχρι μεταλλικά απορρίμματα  που αποθηκεύονται σε τσιμεντένια σιλό, τεχνητές δεξαμενές και σφραγισμένα κτίρια. Απαιτείται συνεχής συντήρηση για να διατηρηθούν ασφαλή τα παλιά, φθαρμένα κτίρια, αλλά και για την ανάπτυξη νέων εγκαταστάσεων για τη φύλαξη των τοξικών αποβλήτων.

Υπολογίζεται ότι ο χώρος θα παραμείνει ενεργός τουλάχιστον έως το 2130.

Το κόστος λειτουργίας και καθαρισμού του χώρου έχει εκτοξευθεί: είναι τόσο ακριβό ώστε θεωρείται δημοσιονομικός κίνδυνος από τις βρετανικές αρχές. Η τελευταία εκτίμηση για το συνολικό κόστος απορρύπανσης των πυρηνικών εγκαταστάσεων της Βρετανίας φτάνει τα 263 δισεκατομμύρια λίρες, με το Σέλαφιλντ να απορροφά τη μερίδα του λέοντος. Μικρές λογιστικές αναθεωρήσεις μπορούν να μετακινήσουν το νούμερο κατά πάνω από 100 δισεκατομμύρια λίρες, ένα  ποσό μεγαλύτερο από ολόκληρο το ετήσιο έλλειμμα του Ηνωμένου Βασιλείου. Το κόστος αποξήλωσης δεν υπολογίζεται καν στο δημόσιο χρέος.

Το νοσηρό Σήμερα

Σήμερα, η εγκατάσταση απασχολεί 11.000 εργαζόμενους, διαθέτει δικό της σιδηρόδρομο, οδικό δίκτυο, πλυντήρια για ρούχα, κανονικά και ραδιενεργά, καθώς και δική της αστυνομική δύναμη με πάνω από 80 σκυλιά. Έχει σχεδόν 1.000 κτίρια.

Σύμφωνα με τον Guardian, η χλωρίδα και η πανίδα της περιοχής φυσικά, δεν έχει μείνει ανεπηρέαστη. Τοπικά ζώα, όπως χελιδόνια, έχουν βρεθεί να φέρουν ίχνη ραδιενέργειας από τον χώρο. Συζητήσεις γίνονται και για τις «πυρηνικές γατούλες»,  αδέσποτες γάτες που ζουν στις εγκαταστάσεις, με διαφωνίες σχετικά με το πόσο τοξικές μπορεί να είναι. Οι αρχές του Σέλαφιλντ διαβεβαιώνουν ότι οι γάτες ελέγχονται για ραδιενέργεια πριν δοθούν για υιοθεσία. Έχεις το θάρρος να χαϊδέψεις μια γατούλα η οποία προηγουμένως έκοβε βόλτες σε ένα πυρηνικό εργοστάσιο;

Η δραστηριότητα του χώρου τελεί υπό στενή παρακολούθηση από χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Νορβηγία και η Ιρλανδία, καθώς το Σέλαφιλντ φιλοξενεί το μεγαλύτερο απόθεμα πλουτωνίου στον κόσμο και δέχεται απόβλητα από χώρες όπως η Ιταλία και η Σουηδία. Ατυχήματα απαγορεύονται και πιθανές απροσεξίες μπορούν να γεννήσουν μικρές «Χιροσίμες».

Οι Νορβηγοί φοβούνται εδώ και δεκαετίες τις πιθανές επιπτώσεις ενός ατυχήματος, καθώς οι επικρατούντες νοτιοδυτικοί άνεμοι θα μπορούσαν να μεταφέρουν ραδιενεργά σωματίδια πάνω από τη Βόρεια Θάλασσα, προκαλώντας καταστροφικές συνέπειες για την παραγωγή τροφίμων και την άγρια ζωή της χώρας.  Το 2003, οι αρχές της χώρας κατηγόρησαν το Σέλαφιλντ ότι κατέστρεψε τη βιομηχανία αστακών της χώρας. Σημειώστε στα σκονάκια σας πάντως, «αστακός Νορβηγίας».

Θα ξαναλειτουργήσει;

Μάλλον όχι. Το Σέλαφιλντ βρίσκεται στο επίκεντρο της λεγόμενης «πυρηνικής ακτής» της δυτικής Κάμπρια, ανάμεσα στο εθνικό πάρκο Lake District και τη Θάλασσα της Ιρλανδίας. Νοτιότερα, στο Barrow-in-Furness, η BAE Systems κατασκευάζει πυρηνικά υποβρύχια. Η γη γύρω από το Σέλαφιλντ είχε δεσμευτεί για έναν νέο πυρηνικό σταθμό, το Moorside, αλλά τα σχέδια κατέρρευσαν το 2018 όταν η ιαπωνική εταιρεία Toshiba αποσύρθηκε. Θα παραμείνει μια αποθήκη πυρηνικών, ένα φάντασμα της εποχής του πυρηνικού ολέθρου του δυτικού πολτισμού.

Ακολουθήστε το Reader στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις και τα νέα από την Ελλάδα και τον κόσμο.