Τουλάχιστον ένας στους 10 ανθρώπους παγκοσμίως υποφέρει από ημικρανία σε κάποια φάση της ζωής του, όπως αναφέρει το National Geographic. Πρόκειται μάλλον για υποτίμηση, καθώς τρεις φορές περισσότερες γυναίκες από ό,τι άνδρες και περισσότεροι φτωχοί από ό,τι πλούσιοι υποφέρουν.
Ακόμα και όταν αντιμετωπίζονται, οι θεραπείες δεν είναι πολύ αποτελεσματικές, ειδικά όταν η ημικρανία έχει ήδη ξεκινήσει. «Ο πονοκέφαλος απλά επιτίθεται χωρίς καμία προειδοποίηση. Εύχομαι να μπορούσα να τους βλέπω να έρχονται. Τουλάχιστον θα ήμουν καλύτερα προετοιμασμένη», λέει η μηχανικός λογισμικού Katyayani Vajpayi.
Η ίδια υπέφερε από μια παλλόμενη ημικρανία που εμφανιζόταν κυρίως στην αριστερή πλευρά του κεφαλιού της, προκαλώντας της ναυτία και διαταράσσοντας την όρασή της. Μερικές φορές ο πόνος ήταν τόσο παραλυτικός που απλώς ήθελε να μείνει μόνη στο σπίτι, κουλουριασμένη στο κρεβάτι σε ένα σκοτεινό δωμάτιο.
Τι μπορεί να προβλέψει την ημικρανία
Νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Neurology δείχνει ότι οι εφαρμογές smartphone ή τα ημερολόγια που μπορούν να παρακολουθούν τον ύπνο, τη συμπεριφορά και τη συναισθηματική κατάσταση, μπορούν να προβλέψουν τους πονοκεφάλους σε ορισμένους ασθενείς.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα άτομα με πρωινή ημικρανία ανέφεραν χαμηλότερα επίπεδα ενέργειας την προηγούμενη ημέρα και χειρότερη ποιότητα ύπνου το προηγούμενο βράδυ.
«Αν οι άνθρωποι παρακολουθούν τα επίπεδα ενέργειας, τη σωματική δραστηριότητα και τον ύπνο τους με την πάροδο του χρόνου, ίσως μπορέσουν να εντοπίσουν πώς κάποια από αυτά μπορεί να σχετίζονται με τις κρίσεις πονοκεφάλου», λέει η Kathleen Merikangas, ψυχίατρος και επιδημιολόγος στο Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας στην Bethesda, MD, η οποία ήταν επικεφαλής της μελέτης.
Η μελέτη δείχνει ότι η παρακολούθηση του ύπνου και άλλων παραγόντων μπορεί όχι μόνο να προβλέψει τους πονοκεφάλους σε ορισμένους ασθενείς, αλλά μπορεί επίσης να βοηθήσει στην ανάπτυξη εργαλείων για την πρόληψή τους.
«Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι οι αλλαγές στο σώμα και τον εγκέφαλο λαμβάνουν ήδη χώρα προτού ένα άτομο αισθανθεί για πρώτη φορά πονοκέφαλο», έγραψε η Monica Bertagnolli, η διευθύντρια των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας, σε ανάρτηση στο ιστολόγιο.
Μία πολύπλοκη πάθηση
Οι ημικρανίες είναι πολύ χειρότερες από τους άσχημους πονοκεφάλους. Οι περισσότεροι ασθενείς αισθάνονται έναν συχνό και έντονο παλλόμενο πόνο στη μία πλευρά του κεφαλιού. Αν και οι ημικρανίες μπορεί να παρουσιαστούν οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας, συνήθως εμφανίζονται τα πρωινά κατά το ξύπνημα.
Ορισμένοι άνθρωποι βιώνουν ημικρανίες σε προβλέψιμες χρονικές στιγμές, όπως πριν από την έμμηνο ρύση, μετά από μια αγχωτική εβδομάδα εργασίας ή τα Σαββατοκύριακα, όταν διαταράσσονται οι συνήθειες του κανονικού ύπνου- άλλοι πονάνε χωρίς εμφανή προειδοποίηση.
Η πρώτη φάση της ημικρανίας, που ονομάζεται πρόδρομο, μπορεί να ξεκινήσει έως και 24 ώρες πριν από τον πραγματικό πονοκέφαλο. Αυτή η περίοδος μπορεί να διακόπτεται από λιγούρες για φαγητό, ανεξήγητες αλλαγές στη διάθεση -όπως κατάθλιψη ή ευφορία- έλλειψη ύπνου, ανεξέλεγκτο χασμουρητό ή αυξημένη ούρηση.
Σε ορισμένους ασθενείς, νευρολογικές διαταραχές που ονομάζονται αύρα ημικρανίας μπορεί να εμφανιστούν πριν ή κατά τη διάρκεια των ημικρανικών πονοκεφάλων. Η αύρα μπορεί να είναι ζάλη, κουδούνισμα στα αυτιά, τεθλασμένες γραμμές που διαταράσσουν την καθαρή όραση, ναυτία, έμετος ή ευαισθησία στο φως και τον ήχο.
Ενώ η αύρα μπορεί να αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι μιας επικείμενης κρίσης ημικρανίας, μπορεί επίσης να εμφανιστεί ταυτόχρονα με τον παλλόμενο πονοκέφαλο. Ωστόσο, δεν εμφανίζουν αύρα όλοι οι ασθενείς που πάσχουν από ημικρανίες.
Αφού υποχωρήσει ο πονοκέφαλος της ημικρανίας, ακολουθεί η φάση που μπορεί να διαρκέσει από λίγες ώρες έως και 48 ώρες, χαρακτηρίζεται από κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης, ζάλη, αδυναμία και χαμηλή ενέργεια.
Για ορισμένους, το στάδιο αυτό μοιάζει πραγματικά με ένα hangover που προκαλείται από το αλκοόλ, μετά το οποίο ολόκληρος ο κύκλος μπορεί να επαναληφθεί αμέσως. Ή, ένα άτομο μπορεί να είναι απαλλαγμένο από συμπτώματα μεταξύ των κρίσεων.
Η ημικρανία πιστεύεται ότι εμφανίζεται μετά από την ανώμαλη ενεργοποίηση ενός συγκεκριμένου νεύρου και των σχετικών αιμοφόρων αγγείων στην επιφάνεια του εγκεφάλου - αλλά η ακριβής αιτία δεν είναι ακόμη γνωστή. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλά άλλα εναύσματα για μια ημικρανία και πολύ λίγες θεραπείες βασίζονται σε κάποιον συγκεκριμένο μηχανισμό.
«Αν εντοπίσετε τους παράγοντες κινδύνου που είναι προσωπικοί για εσάς και κάνετε προσαρμογές στον τρόπο ζωής σας για να τους προσαρμόσετε, τότε μπορείτε να μειώσετε τη συχνότητα των πονοκεφάλων», λέει ο Donald Penzien, ειδικός σε θέματα πονοκεφάλων και πόνου στην Ιατρική Σχολή Wake Forest στο Winston-Salem, NC.
Παρακολούθηση του ύπνου για την πρόληψη των πονοκεφάλων
Για να διαπιστώσουν πώς ο κίνδυνος εμφάνισης πονοκεφάλων συνδέεται με τη διάθεση, τον ύπνο, την ενέργεια ή το επίπεδο άγχους ενός ατόμου, οι επιστήμονες επιστράτευσαν 477 εθελοντές στην Ουάσινγκτον και τις γύρω περιοχές. Οι εθελοντές, ηλικίας επτά έως 84 ετών, περιλάμβαναν 186 άνδρες και 291 γυναίκες με ή χωρίς ιστορικό ημικρανίας.
Μέσω μιας εφαρμογής για smartphone, τους ζητήθηκε να παρακολουθούν το άγχος, τη διάθεση, την ενέργεια, το στρες και τους πονοκεφάλους τους, τέσσερις φορές κάθε μέρα για δύο εβδομάδες. Κάθε πρωί, οι εθελοντές ανέφεραν επίσης την ποιότητα του ύπνου τους το προηγούμενο βράδυ, η οποία μετρήθηκε επίσης μέσω μιας φορητής συσκευής.
Στη συνέχεια, οι επιστήμονες συνέκριναν την πρώτη εμφάνιση πονοκεφάλου μεταξύ εκείνων που είχαν ιστορικό ημικρανιών με εκείνους που δεν είχαν. Η μελέτη διαπίστωσε ότι κάποιος είχε μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσει πρωινό πονοκέφαλο εάν δεν κοιμόταν καλά το προηγούμενο βράδυ ή είχε αναφέρει χαμηλότερη ενέργεια την προηγούμενη ημέρα.
Προς έκπληξη των συγγραφέων της μελέτης, οι απογευματινές ή βραδινές κεφαλαλγίες δεν οφείλονταν σε κακή ποιότητα ύπνου ή σε χαμηλότερη ενέργεια την προηγούμενη ημέρα. Αντίθετα, αυτοί συνδέονταν μάλλον με υψηλότερα επίπεδα άγχους ή υψηλότερη του μέσου όρου ενέργεια την προηγούμενη ημέρα.
Η μελέτη δεν διαπίστωσε καμία σχέση μεταξύ του αισθήματος άγχους ή κατάθλιψης και των πονοκεφάλων την επόμενη ημέρα, εφόσον τα επίπεδα ύπνου ή ενέργειας δεν ήταν διαταραγμένα.
Δείχνει ότι τα συμπτώματα της ημικρανίας, ιδίως η ναυτία και ο εμετός, μπορεί να επηρεάσουν τον ύπνο. Ωστόσο, δεν συμπεριέλαβε ορισμένους από τους διατροφικούς και ορμονικούς παράγοντες που μπορεί να πυροδοτήσουν κρίσεις πονοκεφάλου.
Το εύρημα ότι οι κρίσεις ημικρανίας συνδέονται επίσης με μειωμένη ενέργεια την προηγούμενη ημέρα υποδηλώνει ότι μπορεί να συμβαίνουν κάποιες φυσιολογικές αλλαγές πριν από την έναρξη του ύπνου που προκαλούν κακής ποιότητας ύπνο. Ωστόσο, δεν είναι ακόμη σαφές αν η διαταραχή του ύπνου αποτελεί έναυσμα ή σύμπτωμα της ημικρανίας.
Ακόμα η μελέτη επιβεβαιώνει αυτό που πολλοί πάσχοντες από ημικρανία μαθαίνουν από την εμπειρία τους: το τακτικό φαγητό, το ποτό, ο ύπνος και η σωματική δραστηριότητα, μπορούν να μειώσουν την πιθανότητα εμφάνισης πονοκεφάλου.
Η ημικρανία είναι μια συχνή μορφή χρόνιου πονοκεφάλου, που εντοπίζεται συχνά στο μισό μέρος του κεφαλιού, σύμφωνα με τους ειδικούς