Ο ρόλος της Τουρκίας ως περιφερειακής δύναμης είναι κρίσιμος και στην κρίση της Ουκρανίας, λέει ο αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Σωτήρης Σέρμπος στη συνέντευξή του στο Reader. Ο κ. Σέρμπος επισημαίνει πως η Τουρκία έχει προχωρήσει σε μια αναθεώρηση της εξωτερικής της πολιτικής το τελευταίο διάστημα και υπό την πίεση των οικονομικών της προβλημάτων και εξηγεί το πώς αυτό μπορεί υπό προϋποθέσεις να ευνοήσει την Ελλάδα.
Διαβάστε ακόμη: Ουκρανία: Ο Μπάιντεν στέλνει στρατό στην Ανατολική Ευρώπη και ο Τζόνσον θα παροτρύνει τον Πούτιν να υποχωρήσει
Κύριε Σέρμπο, πόσο πρέπει να μας ανησυχεί η κρίση στην Ουκρανία; Είμαστε μήπως στην αρχή ενός νέου «ψυχρού πολέμου» με την Ρωσία να επιδιώκει πλέον ξεκάθαρα την επαναφορά των ζωνών επιρροής;
Η ερώτηση σας τοποθετείται στον πυρήνα της τρέχουσας αντιπαράθεσης. Η ανανεωμένη κρίση στις σχέσεις της Ρωσίας με την Ουκρανία εντάσσεται στη συστηματική προσπάθεια του Κρεμλίνου (ειδικά μετά το 2014), να διεκδικήσει τις ιστορικές και αργότερα χαμένες ενδιάμεσες ζώνες ασφαλείας (buffer zones) προκειμένου να ανακτήσει το ζωτικό και υψηλής αξίας για την ίδια στρατηγικό βάθος έναντι της Δύσης. Με εφαλτήριο την Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος επιθυμεί να ανατρέψει την μεταψυχροπολεμική αρχιτεκτονική ασφαλείας στην Ευρώπη, την οποία και σφυρηλάτησαν οι ΗΠΑ.
«Το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ρωσίας δεν είναι η Ουκρανία, αλλά οι ΗΠΑ»
Άρα ο στόχος της Ρωσίας και των μέσων που χρησιμοποιεί προς αυτή την κατεύθυνση είναι να φρενάρει την αμερικανοκεντρική θεώρηση που επικράτησε μετά το 1991. ΄Ετσι ώστε από κοινού με τις ΗΠΑ, να καταφέρει να εκκινήσει μια διαδικασία συνεννοήσεων μεταξύ των δύο προκειμένου να λαμβάνονται υπόψη οι θέσεις της σε ζητήματα που αφορούν την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Βλέπουμε λοιπόν πως το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ρωσίας δεν είναι η Ουκρανία (αν και αποτελούσε το πλέον λαμπρό πετράδι στο στέμμα της αυτοκρατορικής Ρωσίας) αλλά οι ΗΠΑ.
Και πάλι όμως, αν δεν είχαμε υποτιμήσει τον κρίσιμο ρόλο της γεωγραφίας και του αυτοκρατορικού παρελθόντος της Ρωσίας, η ιστορία δεν ήταν απαραίτητο να επαναληφθεί. Αλλά στις αρχές της δεκαετίας του 1990, εμείς οι Δυτικοί βιαστήκαμε πολύ να προδιαγράψουμε το τέλος της. Αφήνοντας τη διάδοχο της Σοβιετικής Ένωσης εσκεμμένα αβοήθητη.
Πώς επηρεάζεται η Ελλάδα από τις εξελίξεις στην Ουκρανία; Και πόσο η κρίση αυτή επηρεάζει τις σχέσεις Αθήνας – Μόσχας; Η Τουρκία έχει ρόλο να παίξει στην Ουκρανική κρίση;
Από το 2014 που ξέσπασε η κρίση στην Ουκρανία, η Τουρκία έχει αναβαθμίσει τη θέση της έναντι των ΗΠΑ και της Δύσης. Θα πρέπει να είναι σαφές πως χωρίς την προσθήκη της Τουρκίας, η ισορροπία δυνάμεων στη στρατηγικού ενδιαφέροντος Μαύρη Θάλασσα παραμένει αναιμική έναντι της Ρωσίας. Με αποτέλεσμα να ευνοείται η διαπραγματευτική θέση της Άγκυρας περισσότερο από την ενίσχυση της Αθήνας εξαιτίας της προσφοράς της Αλεξανδρούπολης. Κι ακριβώς λόγω της δεδομένης και καθαρά ανταγωνιστικής σχέσης της με τη Ρωσία στον Εύξεινο Πόντο, στο ουκρανικό ζήτημα η Τουρκία θα συνεχίσει εν πολλοίς να ευθυγραμμίζεται με τους Αμερικανούς.
«Ως προς την ενεργειακή διάσταση, η Ελλάδα θα επηρεαστεί έντονα»
Ειδικά για όσο διάστημα θα διαρκεί η κρίση, η Τουρκία δεν θα προβεί σε θερμές ενέργειες στο Αιγαίο. Ως προς την ενεργειακή διάσταση, η Ελλάδα θα επηρεαστεί έντονα από την παρατεταμένη αύξηση στις τιμές ενέργειας που είναι ήδη από τις υψηλότερες στην Ευρώπη χωρίς η κυβέρνηση να διαθέτει μεγάλα περιθώρια για ελαφρύνσεις δεδομένων των ελλειμμάτων. Επιστρέφοντας στο γεωπολιτικό σκέλος των σχέσεων της Δύσης με τη Ρωσία, το Κρεμλίνο θα συνεχίσει να αντιλαμβάνεται τους περιορισμούς που απορρέουν από τη θέση της Ελλάδας και δεν θα προχωρήσει σε απαιτήσεις παρά μόνο -σε περίπτωση πολέμου- τη μη συμμετοχή ελληνικών δυνάμεων στο ουκρανικό μέτωπο.
Πόσο πρέπει να μας ανησυχεί η κατάσταση στα Βαλκάνια; Μπορεί να ξυπνήσουν οι εθνικισμοί τρεις δεκαετίες μετά τον εμφύλιο; Και τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα ως περιφερειακή δύναμη στα Βαλκάνια ώστε να αποτρέψει την επιρροή άλλων χωρών στην περιοχή μας;
Μας ανησυχεί διότι παραμένει διάχυτη η παρατεταμένη αίσθηση αβεβαιότητας για το μέλλον των Δυτικών Βαλκανίων. Η περίοδος όπου η ΕΕ προσποιείται πως διευρύνεται και οι χώρες της περιοχής προσποιούνται πως μεταρρυθμίζονται έπρεπε να είχε ήδη λάβει τέλος. Κι αυτό διότι -μεσοπρόθεσμα- η βαριά κληρονομιά του παρελθόντος από κοινού με την εύθραυστη περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων θα καταστεί μη βιώσιμη και εν τέλει θα καταρρεύσει.
Στο ενδιάμεσο, η Ευρώπη χάνει τη μάχη της αξιοπιστίας χωρίς επιπλέον να διαθέτει ένα συγκροτημένο πλάνο διαχείρισης των κρίσεων σε Βοσνία και Κόσοβο «έξω από το κουτί» της κλασικής συνταγής της διεύρυνσης. Τα παραπάνω σε μία περίοδο επιστροφής της γεωπολιτικής και των εθνικών ανταγωνισμών εκ μέρους τρίτων δυνάμεων για σφαίρες επιρροής. Μπαίνοντας πιο βαθιά και ουσιαστικά στα ζητήματα της ασφάλειας και σταθερότητας στα Δυτικά Βαλκάνια, η Ελλάδα καλείται να επιστρέψει στο φυσικό της χώρο με όρους ισχυρότερης εθνικής αυτοπεποίθησης, ενεργητικής ευθύνης και ελκτικής δύναμης.
Απαλλαγμένη από τα βαρίδια της αμυντικής νοοτροπίας και των φοβικών συνδρόμων. Η Αθήνα για παράδειγμα, τόσο με την ιδιότητα της περιφερειακής δύναμης όσο και εκπροσωπώντας την ΕΕ, θα έπρεπε να αποτελεί τον κύριο έντιμο διαμεσολαβητή μεταξύ Σκοπίων και Σόφιας. Για την επίλυση των διαφορών τους και την εκκίνηση ενταξιακών διαπραγματεύσεων για τη Βόρεια Μακεδονία.
Η τακτική της Άγκυρας με υπερπτήσεις drones στο Αιγαίo πιστεύετε θα συνεχιστεί; Και ποια θεωρείτε πως είναι η στόχευση;
Πρόκειται για μια νέα πρακτική των τουρκικών προκλήσεων στο Αιγαίο που ξεκίνησε από τον Οκτώβριο του 2019 στη Ρω. Κοιτάξτε, ως προς τα ελληνοτουρκικά, ειδικά στην τρέχουσα συγκυρία, η Τουρκία θα αποφύγει τις μεγάλες περιπέτειες, αλλά όχι απαραιτήτως τις μικρές και ακίνδυνες εξορμήσεις. Έτσι ώστε να κρατά ανοικτές τις διεκδικήσεις της για όταν και όποτε ξεκινήσει μια διαδικασία ουσιαστικής διαπραγμάτευσης μεταξύ των δύο πλευρών.
«Τα τουρκικά drones αποτελούν έναν στραμμένο προς το μέλλον δείκτη»
Επιπλέον, για τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις και την άσκηση ολοκληρωμένης διπλωματίας δια της αξιόπιστης αποτροπής, τα τουρκικά drones αποτελούν έναν στραμμένο προς το μέλλον δείκτη. Σχετικά με τις αυξανόμενες προοπτικές αυτοματοποίησης των πολέμων μέσω των αυτόνομων οπλικών συστημάτων και των πλεονεκτημάτων που θα αναπτύξουν εξαιτίας της αλματώδους προόδου της τεχνητής νοημοσύνης. Εξελίξεις που θα πρέπει να προβληματίσουν και ωφέλιμα να κινητοποιήσουν την παροπλισμένη και υπονομευμένη εγχώρια αμυντική βιομηχανία.
Η επίθεση φιλίας που κάνει η Τουρκία σε χώρες της Μέσης Ανατολής αλλά και συμμάχους της Ελλάδας όπως τα ΗΑΕ, η Αίγυπτος και το Ισραήλ πιστεύετε πως θα έχουν αποτέλεσμα; Και πώς μια βελτίωση των σχέσεων της Άγκυρας με το Άμπου Ντάμπι, το Κάιρο ή το Τελ Αβίβ μπορεί να ωφελήσει την Αθήνα;
Για να το πούμε απλά, η Τουρκία προχωρά σε συμμάζεμα δυνάμεων και προκρίνει την επιστροφή της εξωτερικής της πολιτικής σε μια αναθεωρημένη εκδοχή της θεωρίας των «μηδενικών προβλημάτων» του Αχμέτ Νταβούτογλου. Με την ιδεολογία να υποχωρεί έναντι του πραγματισμού (βλέπε σταθεροποίηση της οικονομίας και συντήρηση διαπεριφερειακού αποτυπώματος) και αφού ολοκληρώθηκε μια πρώτη περίοδος αισθητής διεύρυνσης του περιφερειακού της ρόλου το 2020, έχει από πέρισυ επιστρέψει στον εξορθολογισμό και τους κατά περίπτωση συμβιβασμούς που απαιτούνται με σειρά χωρών της περιοχής.
Επιπλέον, πέρα από επιμέρους λόγους διμερών συμφερόντων που αφορούν κάθε ένα από τα κράτη που αναφέρετε, αναδεικνύεται ο συνδυασμένος αντίκτυπος τόσο από την αποχώρηση των ΗΠΑ και την υποβίβαση της περιοχής σε δευτερεύουσα για τα συμφέροντά τους όσο και της ώθησης που προσφέρουν για επιστροφή των περιφερειακών δρώντων από τον ανταγωνισμό στη συνεργασία. Η βελτίωση των σχέσεων της Άγκυρας, ειδικά με το Κάιρο και το Τελ Αβιβ, δύναται, στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου να παράξει θετικό πρόσημο για την Αθήνα. Με έμφαση στα ζητήματα της ενέργειας, «ξεκλειδώνοντας» κατ’ αυτόν τον τρόπο εξελίξεις και στο πεδίο της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών που παραμένουν σε εκκρεμότητα.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
