Ο αρχιτέκτονας της μεγάλης επιτυχίας του μπασκετικού Ολυμπιακού, που πανηγυρίζει την πρόκρισή του στο Final Four της Euroleague του Κάουνας, είναι, δίχως αμφιβολία, ο Γιωργος Μπαρτζώκας. Προφανώς και παίκτες όπως οι Σλούκας, Βεζένκοφ και Παπανικολάου προσέφεραν τα μέγιστα σε αυτή την επιτυχία των Πειραιωτών αλλά ο προπονητής της ομάδας είναι αυτός που σχεδίασε αυτόν τον θρίαμβο.
Ο Γιώργος Μπαρτζώκας είναι ένας άνθρωπος που πέρα από την επιτυχημένη πορεία στο μπάσκετ έχει να περιγράφει και μια συναρπαστική ιστορία ζωής. Ο προπονητής του Ολυμπιακού είναι γιος του Ανδρέα Μπαρτζώκα, ενός κομμουνιστή, ενός αγωνιστή της Αριστεράς, που έζησε μια δύσκολη ζωή και με τη δράση του στα δύσκολα χρόνια του μετεμφυλιακού Ελληνικού κράτους είχε να υπερηφανεύεται για τη συμμετοχή του στη μεγάλη απόδραση των 27 από τη φυλακή των Βούρλων.
«Όταν ήμουν μικρός, τον καιρό της Χούντας, θυμάμαι να μπουκάρουν ασφαλίτες στο σπίτι μας και να ψάχνουν κάτω από τα κρεβάτια όπου κοιμόμουν εγώ και η αδελφούλα μου. Τελικά, έπιασαν τον καταζητούμενο πατέρα μου, το 1967, στη σκάλα του αεροπλάνου, καθώς προσπαθούσε να διαφύγει για το Παρίσι. Ακολούθησαν φυλακές και εξορίες, έχω εικόνες από τόπους μαρτυρίου όπως η Λέρος. Για δέκα χρόνια η οικογένεια έζησε χωρίς τον πατέρα μου. Δεν είχαμε εισοδήματα, μας τάιζαν οι θείοι μου. Του το έχω καταλογίσει σε έναν μικρό βαθμό αυτό, όσο υπερήφανος και αν νιώθω που είμαι γιος του. Μπορούσε να υπογράψει και να βγει. Δεν το έκανε. Έζησε τα προαιώνια διλήμματα, όλων των επαναστάσεων» είχε πει σε παλαιότερη συνέντευξή του ο προπονητής του Ολυμπιακού και είχε προσθέσει:
«Ο οικογενειακός μας κύκλος περιλάμβανε προσωπικότητες όπως ο Ηλίας Ηλιού, ο Λεωνίδας Κύρκος, ο Μίκης Θεοδωράκης. Μία ή δύο φορές την εβδομάδα, ο πατέρας με έπαιρνε μαζί του στη διοικούσα επιτροπή της ΕΔΑ στην Ακαδημίας. Έτσι μεγάλωσα. Μέσα σε όλα αυτά, εκείνος ήταν και πρόεδρος των Φίλων Ελληνικής Μουσικής και οργάνωνε τις συναυλίες του Μίκη μετά τη μεταπολίτευση. Δεν τον θυμάμαι ποτέ, να λέει κακή κουβέντα για άνθρωπο. Ούτε τους πολιτικούς αντιπάλους του “έκραζε” ούτε τους συντρόφους που πήραν άλλον δρόμο. Διαφωνούσε χωρίς ύβρεις ή προσβολές. Ακόμα και για μερικούς φύλακες από τα μπουντρούμια μιλούσε με σεβασμό. Αυτή είναι η κληρονομιά που μου άφησε. Ο ουμανισμός. Δεν ανταγωνίζομαι κανέναν, παρά μόνο τον εαυτό μου. Ο αριστερός του 21ου αιώνα είναι αυτός που θέλει το καλό του ανθρώπου και όχι εκείνος που ξέρει νεράκι την οικονομική θεωρία».
Η μεγάλη απόδραση των 27 από τη φυλακή
Η μεγάλη απόδραση 27 κομμουνιστών από τη φυλακή των Βούρλων στις 17 Ιουλίου 1955 θυμίζει σενάριο ταινίας του Χόλιγουντ. Πρωτεργάτης του εγχειρήματος ήταν ο Ανδρέας Μπαρτζώκας. Τα Βούρλα ήταν από τις πιο σκληρές φυλακές που «υποδέχονταν» τους αγωνιστές της Αριστεράς , στα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν τον εμφύλιο. Οι φυλακές βρίσκονται στην ομώνυμη συνοικία της Δραπετσώνας. Εκεί, πριν γίνει η έδρα της φυλακής, υπήρχαν πολλά πορνεία και καμπαρέ. Ήταν Τρούμπα, πριν την Τρούμπα. Επί δικτατορίας Μεταξά, τα πορνεία εκδιώχθηκαν (και πήγαν στην Τρούμπα) και στη συνοικία της Δραπετσώνας δημιουργήθηκε η φυλακή υψίστης ασφαλείας στην οποία οδηγούνταν κυρίως πολιτικοί κρατούμενοι.
Ο Ανδρέας Μπαρτζώκας είχε συλληφθεί τον Σεπτέμβριο του 1954 μαζί με άλλους 35 συντρόφους του με την κατηγορία ότι αποτελούσαν τα μέλη ενός μεγάλου κατασκοπευτικού δικτύου που είχε στήσει στην Ελλάδα η Σοβιετική Ένωση. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν και ο Χαρίλαος Φλωράκης «ή καπετάν Γιώτης, υποστράτηγος του συμμοριτισμού και γενικός υπεύθυνος του εν Ελλάδι κλιμακίου του ΠΓ της Κ.Ε του ΚΚΕ. Ειδικός εκπαιδευθείς εις την κατασκοπίαν εις την Στρατιωτικοπολιτικήν Ακαδημίαν της Μόσχας», σύμφωνα με το κατηγορητήριο. Όλοι τους αφού πέρασαν από μια δίκη παρωδία καταδικάστηκαν και οδηγήθηκαν στην πιο σκληρή από τις πτέρυγες των φυλακών στα Βούρλα. Στην 3η πτέρυγα όπου οι συνθήκες διαβίωσης ήταν κάτι παραπάνω από άθλιες και αυτό γιατί εκεί κρατούνταν αποκλειστικά και μόνο πολιτικοί κρατούμενοι.
Λίγους μήνες μετά τη φυλάκισή τους οι πολιτικοί κρατούμενοι αποφασίζουν να μην κάτσουν με σταυρωμένα τα χέρια και από τις 17 Μαρτίου θέτουν σε εφαρμογή ένα παράτολμο σχέδιο. Επί τέσσερις ολόκληρους μήνες (με ένα μικρό μόνο διάλειμμα 15 ημερών, όταν φάνηκε οι φύλακες να τους έχουν καταλάβει) άρχισαν να σκάβουν ένα τούνελ με στόχο να αποδράσουν! Δούλευαν όλο τους σκληρά και σε βάρδιες προκειμένου να φτιάξουν το τούνελ προς την ελευθερία. Στο σχέδιο τους συμμετείχαν και κάποιοι συγγενείς τους που μετρούσαν τις αποστάσεις στο εξωτερικό της φυλακής.
Το δύσκολο έργο τους ολοκληρώνεται στις 17 Ιουλίου του 1955, όταν οι 27 καταφέρνουν να αποδράσουν. Το πλήγμα για την κυβέρνηση Παπάγου ηταν τεράστιο και αμέσως όλοι οι κομμουνιστές δραπέτες επικηρύσσονται με νόμο του 1871 «περί ληστοκρατίας» ως «λίαν επικίνδυνοι για την δημόσιαν ασφάλειαν», ενώ προβλέπονται αυστηρές ποινές σε όσους τους βοηθήσουν, παρέχοντας τους άσυλο. Το ανθρωποκυνηγητό είναι ανελέητο. Τελικά, από τους 27 δραπέτες ένας δολοφονείται, έντεκα γλιτώνουν της σύλληψης ενώ δεκαπέντε συλλαμβάνονται μεταξύ των οποίων είναι και ο Ανδρέας Μπαρτζώκας οι οποίοι οδηγούνται σε δίκη που ξεκινά την Τρίτη 26 Απριλίου 1960 στο Διαρκές Στρατοδικείο Αθηνών.
Ο πατέρας του προπονητή του Ολυμπιακού απολογείται την Πέμπτη 5 Μαΐου. Ακολουθεί ο διάλογος του Μπαρτζώκα με τον πρόεδρο του δικαστηρίου όπως είχε μεταδοθεί από την εκπομπή «Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα»:
Μπαρτζώκας: Αρνούμαι την κατηγορία ότι είμαι κατάσκοπος και δειλώ ότι βρίσκομαι στο ειδώλιο για τις πολιτικάς μου πεποιθήσεις. Η κατασκοπεία είναι κατασκεύασμα της ασφάλειας με σκοπό να πληγεί το ΚΚΕ και τα μέλη του κατά τρόπο σκληρό. Ότι όμως και να κάνουν δεν πρόκειται να κάμψουν την δύναμιν του και την μάχην για μια καλύτερην ζωή και…
Πρόεδρος: Λόγο βγάζεις ή απολογείσαι ;
Μπαρτζώκας: Απολογούμαι. Για να σας αποδείξω ότι το αδίκημα για το οποίο δικαζόμαστε δεν υφίσταται και ότι πολιτικοί λόγοι μας έφεραν εδώ. Σας αναφέρω ότι δύο μήνες προ των εκλογών η κυβέρνηση δίνει μεγάλη δημοσιότητα στην σύλληψήν μας για να εξυπηρετήσει τους πολιτικούς σκοπούς της και μόνο.
Πρόεδρος: Κόφτα αυτά. Δεν μας αφορούν. Άσε την προπαγάνδα.
Μπαρτζώκας:Έχουν σχέση με την κατηγορία. Γι αυτό τα λέω. Έρχομαι τώρα σε ένα άλλο. Όταν οι Αμερικανοί δημιούργησαν την κρίση του Σουέζ, προσδιόρισαν την δίκη μας, γιατί το κλίμα ήταν κατάλληλο. Μόλις όμως έληξεν η υπόθεσιν και τα πράγματα εις το Σουέζ επανήλθον εις τον δρόμον των δεν την έκαναν την δίκη, την ανέβαλαν.
Πρόεδρος: Μόλις βρεις την ευκαιρία θα πεις αυτά που θέλεις για να κάνεις και την προπαγάνδαν σου. Αφού λοιπόν εδώ δεν διστάζεις να κάνεις την προπαγάνδαν σου, φαντάζομαι τι θα κάνεις όταν θα σε αφήσουμε ελεύθερο.
Ο Ανδρέας Μπαρτζώκας καταδικάστηκε, φυλακίστηκε και όταν βγήκε από τη φυλακή συνέχισε, ακάματος, τον αγώνα του. Τον Απρίλιου του 1963 κατά τη διάρκειας πορείας στους Αμπελόκηπους θα συλληφθεί ξανά μαζί με τους Μίκη Θεοδωράκη, Μίνω Αργυράκη, Αλέκο Αλεξανδράκη, Αλίκη Γεωργούλη και δύο συναγωνιστές του από την θρυλική απόδραση από τα Βούρλα. Με την επιβολή της Χούντας των Συνταγματαρχών ο Μπαρτζώκας (ο οποίος ήδη από τον Ιούνιο του 1965 είχε αποκτήσει τον γιο του Γιώργο) θα συλληφθεί ξανά και θα εξοριστεί στη Γυάρο, στην Κέρκυρα και στη Λέρο. Ο Ανδρέας Μπαρτζώκας έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 89 ετών τον Δεκέμβριο του 2015.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
