Ήταν 2007 και η ζωή στο μικρό χωριό Σφεντύλι, 30 περίπου χιλιόμετρα μακριά από το Ηράκλειο, κυλούσε ήρεμα. Η απόφαση, όμως, των τοπικών αρχών για τη δημιουργία ενός φράγματος μερικά μέτρα μακριά, αλλάζει μια και καλή τη ζωή των ντόπιων.
Μετά την ολοκλήρωση του έργου γνωρίζουν πως το χωριό τους θα βυθιστεί μια και καλή στα νερά της τεχνητής λίμνης που θα σκεπάσει όλη τη γη της περιοχής. Οι κάτοικοι του χωριού διαμαρτύρονται έντονα, διαμηνύοντας πως δεν πρόκειται να αφήσουν τον τόπο τους.
Μπορεί το φράγμα να ολοκληρώνεται το 2012, ωστόσο, ορισμένοι εξ αυτών, μένουν εκεί πεισματικά ως το 2015. Τότε, όμως, καταλαβαίνουν πως είχε φτάσει η ώρα να φύγουν και να αφήσουν τα σπίτια τους να βυθιστούν. Εδώ και οχτώ χρόνια, λοιπόν, το χωριό Σφεντύλι στο Ηράκλειο έχει ερημωθεί πλήρως. Και το μόνο που έχει απομείνει είναι τα κουφάρια των σπιτιών που παραμένουν ακόμη στέρεα παρά την υγρασία και τη διάβρωση του εδάφους.
Ο δρόμος για να φτάσει κανείς ως εκεί σήμερα αποδεικνύεται ιδιαίτερα δύσκολος. Είναι χωμάτινος, ενώ οι λακούβες είναι τόσο μεγάλες που δεν σου επιτρέπουν να αναπτύξεις ταχύτητες με το αυτοκίνητο μεγαλύτερες των 20 χιλιομέτρων την ώρα.
Το «τουριστικό αξιοθέατο και το μινωικό νεκροταφείο
Μετά από αρκετά λεπτά περιπλάνησης, η θέα από το ερειπωμένο χωριό είναι μπροστά μας. Το ίδιο και τα νερά της λίμνης που συγκρατούνται από το φράγμα.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, συγκεντρώνει τα νερά από τα Λασιθιώτικα όρη ενώ η χωρητικότητα του ξεπερνά τα 30.000.000 κυβικά μέτρα νερού. Όσον αφορά τη λίμνη, πρόκειται για τη μεγαλύτερη στο νησί της Κρήτης, ενώ αποτελεί καταφύγιο πτηνά διαφόρων ειδών, μετατρέποντας την περιοχή σε έναν ιδιαίτερα σημαντικό υδροβιότοπο.
Φτάνοντας σε αυτό, παρατηρούμε πως δεν είμαστε μόνοι μας. Κοντά μας είναι μια παρέα Γερμανών τουριστών που έχουν κάνει την ίδια διαδρομή με μας, προκειμένου να θαυμάσουν το «αξιοθέατο», όπως το ονομάζουν χαρακτηριστικά. Το Σφεντύλι πρόκειται πια για ένα από τα τουριστικά σημεία του νομού Ηρακλείου, εξαιτίας των δεκάδων -αν όχι εκατοντάδων- αφιερωμάτων που έχουν γίνει σε αυτό τόσο από τον ελληνικό όσο και από τον διεθνή τύπο.
Αφού συνομιλούμε μαζί τους για μερικά λεπτά, προχωράμε στα ενδότερα του χωριού. Ή καλύτερα σε ό,τι έχουν μείνει από αυτά. Όλα γύρω θυμίζουν εγκαταλειμμένο τοπίο. Σπίτια έτοιμα να πέσουν, δρόμοι γεμάτοι με μπάζα και παλιοσίδερα και παράθυρα με θέα τη λίμνη. Μια θέα που ίσως να μην ήθελαν ποτέ να έχουν.
Η παλαιότερη μαρτυρία για την ύπαρξη του οικισμού χρονολογείται στο 1577. Σύμφωνα με αυτή, ο πληθυσμός του έφτανε τους 78 κατοίκους. Στην πρώτη τουρκική απογραφή το 1671 ο οικισμός αναφέρεται ως Isfendil με 9 φορολογούμενες χριστιανικές οικογένειες.
Το όνομα, πάλι, προέρχεται, κατά πάσα πιθανότητα, από την οικογένεια του Σφενδήλου που μαρτυρείται ότι κατοίκησε πρώτη στην περιοχή. Στα χρόνια της Βενετοκρατίας υπήρξε φέουδο της λατινικής επισκοπής Χερρονήσου, ενώ ήταν κατοικημένο καθόλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας.
Η περιοχή, μάλιστα, εμφανίζει έντονο αρχαιολογικό ενδιαφέρον καθώς πρόσφατα βρέθηκαν από την αρχαιολόγο Αθανασία Κάντα, 65 σκελετοί που σύμφωνα με έρευνες πιθανώς να προέρχονται από ένα Μινωικό νεκροταφείο.
Τα γκράφιτι στους τοίχους, η εκκλησία χωρίς αγιογραφίες και η κλιματική αλλαγή
Αυτό, βέβαια, που μας κάνει εντύπωση από το σημερινό χωριό είναι πως στους τοίχους αρκετών από αυτών, είναι ζωγραφισμένα αρκετά γκράφιτι τα οποία, με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, συνδέονται με το νερό. Ένα από αυτά, μάλιστα, αναγράφει: «Be Water My Friend».
Το μόνο κτίσμα που δείχνει να είναι σε καλύτερη κατάσταση είναι η εκκλησία του χωριού. Οι πόρτες της είναι κλειστές. Άλλωστε, θα ήταν μια ιδιαίτερα επικίνδυνη επιλογή για κάποιον να εγκλωβιστεί μέσα σε ένα ετοιμόρροπο κτίριο.
Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να φτάσουμε μπροστά στην πόρτα και να κοιτάξουμε προς τα μέσα. Το εσωτερικό της δεν μοιάζει με καμία άλλη στην Ελλάδα. Όλες οι αγιογραφίες στους τοίχους έχουν εξαφανιστεί, εξαιτίας της φθοράς του νερού, ενώ στην είσοδο του ιερού υπάρχει ένα τραπεζάκι με ένα σταυρό και ένα κεράκι που παραμένει αναμμένο.
Το μεγάλο ερώτημα που προκύπτει, όμως, είναι γιατί το χωριό βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια της λίμνης και όχι κάτω από αυτή; Η απάντηση κρύβεται στην κλιματική αλλαγή.
Συγκεκριμένα, εξαιτίας της μεγάλης ανομβρίας που έχει χτυπήσει το νησί τα τελευταία χρόνια, η στάθμη της τεχνητής λίμνης έχει πέσει αρκετά, με αποτέλεσμα να εμφανιστεί και πάλι η «Ατλαντίδα της Κρήτης», έτσι όπως τη λένε, χαριτολογώντας, οι ντόπιοι.
Οι πρώην κάτοικοι του οικισμοί, οι οποίοι αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν κακήν κακώς στα τριγύρω χωριά, λαμβάνοντας χρηματικές αποζημιώσεις, χαίρονται που βλέπουν και πάλι τον τόπο τους. Γνωρίζουν, όμως, ότι κάτι τέτοιο συνεπάγεται και εκτεταμένη ξηρασία στο νησί.
Όλοι ελπίζουν πως από τον ερχόμενο φθινόπωρο και έπειτα, η βροχή θα αρχίσει να πέφτει και πάλι. Η στάθμη του νερού της τεχνητής λίμνης του φράγματος Αποσελέμη θα ανέβει ξανά και το χωριό θα βρεθεί ξανά στον βυθό. Μαζί με το γκράφιτι: «Be Water My Friend».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
