CNN: Τι σημαίνει η εξέγερση των ανταρτών στη Συρία για την ισορροπία των δυνάμεων στη Μέση Ανατολή

Με τους αντάρτες της Συρίας να βρίσκονται μία ανάσα από τη Δαμασκό, το CNN αναλύει τις εξελίξεις που μπορεί να φέρει αυτή η εξέγερση στη Μέση Ανατολή.

Οι Σύροι αντάρτες έχουν πραγματοποιήσει αστραπιαία προέλαση στο βόρειο τμήμα της χώρας, καταλαμβάνοντας δύο μεγάλες πόλεις: Το Χαλέπι, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη, και τη Χάμα, μια στρατηγικής σημασίας πόλη που βρίσκεται σε μια ζωτικής σημασίας οδό ανεφοδιασμού.

Το CNN αναφέρει στην ανάλυσή του πως παρόλο που ο Άσαντ έχει πολλούς εχθρούς στην περιοχή αλλά και ευρύτερα, η πτώση του δεν θα ήταν κάτι ευχάριστο για όλους.

Τα δυτικά και αραβικά κράτη, καθώς και το Ισραήλ, θα ήθελαν να δουν την επιρροή του Ιράν στη Συρία να περιορίζεται, αλλά κανένα δεν επιθυμεί ένα ριζοσπαστικό ισλαμιστικό καθεστώς να αντικαταστήσει τον Άσαντ.

Για τη Ρωσία, η πτώση της Συρίας θα μπορούσε να σημάνει την απώλεια του στενότερου συμμάχου της στη Μέση Ανατολή και την υπονόμευση της ικανότητάς της να προβάλλει ισχύ, ενώ διεξάγει πόλεμο στην Ουκρανία.

Για το Ιράν, θα μπορούσε να συντρίψει τον λεγόμενο Άξονα της Αντίστασης, που αποτελείται από συμμαχικά κράτη και πολιτοφυλακές.

Αραβικά κράτη

Η προέλαση των ανταρτών στη Συρία σηματοδοτεί την πρώτη πραγματική δοκιμασία της δέσμευσης των ισχυρών αραβικών κρατών να συμφιλιωθούν με τον Άσαντ.

Στο αποκορύφωμα του συριακού εμφυλίου πολέμου, τα σουνιτικά αραβικά κράτη, συμπεριλαμβανομένων των περιφερειακών δυνάμεων της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, διέκοψαν τους δεσμούς τους με το καθεστώς Άσαντ που πρόσκειται στο Ιράν, προχώρησαν στην απομόνωσή του και έριξαν το βάρος τους πίσω από τις ομάδες της αντιπολίτευσης που προσπαθούν να το ανατρέψουν, θεωρώντας το ως μια ευκαιρία να περιορίσουν την περιφερειακή επιρροή της Τεχεράνης.

Όμως ο Άσαντ, με τη βοήθεια της Ρωσίας, του Ιράν και της Χεζμπολάχ του Λιβάνου, επέζησε και διεκδίκησε εδάφη που έχασε από τους αντάρτες.

Υπό τις βαριές κυρώσεις των ΗΠΑ, η Συρία μετατράπηκε σε αυτό που ορισμένοι ειδικοί έχουν αποκαλέσει «κράτος-ναρκωτικό», τροφοδοτώντας μια κρίση ναρκωτικών στις γειτονικές χώρες.

Η νέα πραγματικότητα της Συρίας ώθησε τα αραβικά έθνη να απλώσουν το χέρι τους στο καθεστώς Άσαντ, και τα τελευταία χρόνια, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ηγήθηκαν των προσπαθειών για την περιφερειακή και διεθνή αποκατάστασή του. Το 2023, το συριακό καθεστώς έγινε εκ νέου δεκτό στον Αραβικό Σύνδεσμο.

Πάνω από μια δεκαετία αφότου υποστήριξαν τη συριακή αντιπολίτευση, τα αραβικά κράτη του Κόλπου, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ, τάσσονται τώρα στο πλευρό του Άσαντ, καθώς αντιμετωπίζει και πάλι μια εξέγερση.

Ιράν

Το Ιράν έχει χρησιμοποιήσει τη Συρία για να επεκτείνει την περιφερειακή του επιρροή μέσω ομάδων πληρεξουσίων που έχουν εγκατασταθεί στη χώρα.

Η Ισλαμική Δημοκρατία, μαζί με τον πιο τρομερό της πληρεξούσιο, τη Χεζμπολάχ, έχουν αποδειχθεί καθοριστικοί παράγοντες για τη διατήρηση του Άσαντ στην εξουσία, βοηθώντας τις συριακές κυβερνητικές δυνάμεις να ανακτήσουν χαμένα εδάφη, ενώ παράλληλα έστειλε τους δικούς της διοικητές του Σώματος Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) για να συμβουλεύουν τον στρατό του Άσαντ.

Αφού η Χαμάς εξαπέλυσε την επίθεσή της στο Ισραήλ τον περασμένο Οκτώβριο, η Χεζμπολάχ άρχισε να ανταλλάσσει πυρά με το Ισραήλ, προκαλώντας ισραηλινά αντίποινα που είχαν ως αποτέλεσμα να δολοφονηθούν τα ανώτατα στελέχη της οργάνωσης και να αποδυναμωθούν σημαντικά οι δυνατότητές της.

Ως αποτέλεσμα, η Χεζμπολάχ απέσυρε τις δυνάμεις της από τη Συρία για να επικεντρωθεί στον πόλεμό της με το Ισραήλ, αφήνοντας τον Άσαντ εκτεθειμένο, δήλωσαν οι ειδικοί.

Την περασμένη εβδομάδα, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Abbas Araghchi δήλωσε στο ειδησεογραφικό πρακτορείο του Κατάρ Al Araby Al Jadeed ότι η Τεχεράνη θα εξέταζε το ενδεχόμενο να στείλει στρατεύματα στη Συρία, εάν το ζητήσει το καθεστώς Άσαντ.

Ωστόσο, η κλιμάκωση του πολέμου στη Συρία θα μπορούσε να υπονομεύσει τις προσπάθειες του Ιράν να επιδιώξει διπλωματία με τη Δύση και τα αραβικά κράτη.

Ισραήλ

Το Ισραήλ βρίσκεται επίσης σε δύσκολη θέση. Ο Άσαντ, ο οποίος βλέπει το Ισραήλ ως εχθρό, δεν έχει αποτελέσει άμεση απειλή για τη χώρα, επιλέγοντας να μην απαντήσει στα τακτικά ισραηλινά πλήγματα στη Συρία τον τελευταίο χρόνο.

Αλλά το καθεστώς επέτρεψε στο έδαφός του να χρησιμοποιηθεί από το Ιράν για τον εφοδιασμό της Χεζμπολάχ στον Λίβανο.

Ο Hadi al-Bahra, ένας ηγέτης της συριακής αντιπολίτευσης που εκπροσωπεί ομάδες κατά του Άσαντ, συμπεριλαμβανομένου του υποστηριζόμενου από την Τουρκία Συριακού Εθνικού Στρατού (SNA), δήλωσε ότι οι αντάρτες βρήκαν την ευκαιρία να κάνουν μια προέλαση στο Χαλέπι την περασμένη εβδομάδα αφού το Ισραήλ αποδυνάμωσε τη Χεζμπολάχ και αποδυνάμωσε το αποτύπωμα του Ιράν στην περιοχή.

Ρωσία

Ο Άσαντ βρισκόταν σε μια πορεία ήττας στη Συρία μέχρι που παρενέβη ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν το 2015. Χωρίς τη ρωσική αεροπορική υποστήριξη, η ανακατάληψη του Χαλεπιού το 2016, σημείο καμπής για τον μαχόμενου Σύρο πρόεδρο, θα ήταν δύσκολη, αν όχι αδύνατη.

Το Κρεμλίνο δήλωσε ότι «σίγουρα θα συνεχίσει να υποστηρίζει» τον Άσαντ, καθώς τα ρωσικά αεροσκάφη αύξησαν τις επιδρομές κατά των δυνάμεων της αντιπολίτευσης στη βόρεια Συρία.

Η Nicole Grajewski, συνεργάτης στο Πρόγραμμα Πυρηνικής Πολιτικής στο Carnegie Endowment for International Peace, δήλωσε ότι το καθεστώς Άσαντ αιφνιδιάστηκε κατά την τελευταία επίθεση των ανταρτών και ότι οι αντάρτες μπορεί να εκμεταλλεύτηκαν την απόσπαση της προσοχής της Ρωσίας με την Ουκρανία για να καταλάβουν εδάφη στη Συρία.

Η Μόσχα δεν είχε δεσμεύσει μεγάλο αριθμό δυνάμεων στη Συρία και μπορεί ακόμη να είναι σε θέση να την υποστηρίξει, πρόσθεσε, αλλά η δυνατότητα της Ρωσίας να κινητοποιήσει δυνάμεις θα ήταν δύσκολη, δεδομένου του πόσο γρήγορα οι αντάρτες προελαύνουν στη βόρεια Συρία.

Συνολικά, η προέλαση των ανταρτών με τη βοήθεια της Τουρκίας είναι μια «αρκετά μεγάλη απειλή για τη Ρωσία», δήλωσε η Grajewski στο CNN.

Τουρκία

Η Τουρκία έχει προσπαθήσει να κρατήσει αποστάσεις από τις ενέργειες των ανταρτών στη βόρεια Συρία, αλλά είναι ο κύριος υποστηρικτής του Συριακού Εθνικού Στρατού, μιας από τις ομάδες που προωθούν την επίθεση.

Η Άγκυρα έχει επίσης εκπροσωπήσει την αντιπολίτευση στις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία επί σειρά ετών την τελευταία δεκαετία, οι οποίες τελικά οδήγησαν σε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός το 2020 μεταξύ των μερών στη Συρία που υποστηρίζει το καθένα από αυτά.

Παρά την υποστήριξή της στις δυνάμεις της αντιπολίτευσης, η Τουρκία δεν έχει αποκλείσει μια προσέγγιση με τη Συρία. Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ζητήσει συνάντηση με τον Άσαντ, τον άνθρωπο που κάποτε χαρακτήρισε τρομοκράτη, για να επαναφέρει τις σχέσεις. Ο Άσαντ έχει αρνηθεί να τον συναντήσει όσο η Τουρκία συνεχίζει να κατέχει τμήματα της χώρας του.

Η Τουρκία έχει επίσης αναζητήσει λύση για τους περίπου 3,1 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες που φιλοξενεί -περισσότερους από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Οι πρόσφυγες έχουν γίνει μείζον σημείο διαμάχης στην Τουρκία, οδηγώντας συχνά σε ταραχές και εκκλήσεις για μαζικές απελάσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης.

Μέχρι πρόσφατα, η κατάσταση στη Συρία αντιμετωπιζόταν στην Τουρκία ως «το καθεστώς κερδίζει, η αντιπολίτευση χάνει» με τον άξονα Ιράν-Ρωσίας να καθορίζει τις εξελίξεις επί τόπου, δήλωσε ο Galip Dalay, ανώτερος σύμβουλος στο Chatham House, ένα think tank στο Λονδίνο. Αλλά η πρόσφατη ώθηση των ανταρτών έχει αλλάξει αυτή τη δυναμική ισχύος.

Ένας άλλος στόχος της Τουρκίας είναι να απωθήσει τις κουρδικές ομάδες ανταρτών που βρίσκονται κατά μήκος των τουρκοσυριακών συνόρων και να δημιουργήσει μια νεκρή ζώνη.

Ο Ερντογάν αντιτίθεται εδώ και καιρό στον κουρδικό εθνικισμό και κατέστησε σαφές ότι απώτερος στόχος του είναι να εξαλείψει το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), μια κουρδική ακροαριστερή μαχητική και πολιτική ομάδα που εδρεύει στην Τουρκία και το Ιράκ και πολεμά το τουρκικό κράτος για περισσότερες από τρεις δεκαετίες.