Προβληματισμένες για την αποσταθεροποίηση του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα λόγω των παρεμβάσεων της βασιλείας ήταν οι ΗΠΑ το 1963 με τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες να αναφέρονται στο ενδεχόμενο στρατιωτικού πραξικοπήματος στη χώρα μας, ακόμα και με την υποστήριξη του ίδιου του βασιλιά, 4 χρόνια πριν την εκδήλωση του. Η απόρρητη έκθεση της CIA με θέμα, «Η μοναρχία και η σταθερότητα στην Ελλάδα», της 5ης Απριλίου 1963, είναι αποκαλυπτική του τρόπου, με τον οποίο αποκωδικοποιούσε η Ουάσιγκτον τη βασιλεία στην Ελλάδα και τις επιδιώξεις της 11 μήνες πριν από το θάνατο του βασιλιά Παύλου και την ενθρόνιση του Κωνσταντίνου.
«Το καθεστώς της ελληνικής μοναρχίας, ένας σημαντικός σταθεροποιητικός παράγοντας στην Ελλάδα από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι για ακόμα μία φορά υπό αμφισβήτηση». Στον πρόλογο της έκθεσης δίνονταν επακριβώς το στίγμα της αμερικανικής ανησυχίας. «Συνέχιση της παρούσας τάσης θα μπορούσε να διευρύνει τις διασπάσεις μεταξύ των δημοκρατικών δυνάμεων της χώρας και έτσι να ενισχύσει την άκρα αριστερά. Ως αντίθετη κίνηση, ο στρατός μπορεί να επιχειρήσει να επιβάλει ένα αυταρχικό καθεστώς».
Κατά τη σύντομη ιστορική αναδρομή της βασιλείας στη χώρα μας, οι συντάκτες της έκθεσης εντόπιζαν το χρονικό σημείο, που ξεκίνησε ουσιαστικά η αντίστροφη μέτρηση του θεσμού. «Η σημερινή δυναστεία ξεκίνησε με τον πρίγκιπα Γουλιέλμο του Δανικού Οίκου των Γλύξμπουργκ, ο οποίος έφτασε στην Αθήνα τον Μάρτιο του 1863 μετά την ανατροπή του Βαυαρού προκατόχου του, βασιλιά Οθωνα. Ο νέος βασιλιάς βασίλεψε ως Γεώργιος Α' για μισό αιώνα και ήταν ένας πραγματικά δημοφιλής μονάρχης». Οι Αμερικανοί θεωρούσαν ότι η εικόνα της βασιλικής οικογένειας στην ελληνική κοινωνία άρχισε να φθείρεται κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Γεωργίου Β΄.
«Η συναίνεση του στη δικτατορία του Μεταξά το 1936-41 και η απουσία του από τη χώρα κατά τη διάρκεια της κατοχής του Αξονα, ωστόσο, έβλαψαν τη θέση της μοναρχίας. Ο θάνατος του Γεωργίου Β' την άνοιξη του 1947 έφερε στον θρόνο τον Παύλο και τη γερμανικής καταγωγής Φρειδερίκη σε μια εποχή, που η Ελλάδα βρισκόταν στη μέση του εμφυλίου πολέμου, με τους κομμουνιστές αντάρτες να καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος της χώρας».
Καραμανλής: «Ακόρεστες» οι απαιτήσεις του Παλατιού
Βέβαια, η προσπάθεια του νέου βασιλικού ζεύγους να αντιστρέψει το αρνητικό κλίμα ήταν επιτυχημένη τα πρώτα χρόνια δημιουργώντας προσδοκίες ότι η κοινωνική δυσαρέσκεια προς τον θεσμό θα έμενε οριστικά στο παρελθόν. «Στα δύο χρόνια που ακολούθησαν, το βασιλικό ζεύγος έκανε πολλά για να αναζωογονήσει τον σεβασμό για τη μοναρχία. Τα συχνά ταξίδια τους στο μέτωπο και η προθυμία τους να υποστούν τόσο σωματικές δυσκολίες όσο και κινδύνους τους έκαναν αγαπητούς στον ελληνικό λαό -ιδιαίτερα τη σκληραγωγημένη και ζωηρή Φρειδερίκη. Μέχρι το 1950 η παλιά διαμάχη μεταξύ δημοκρατών και βασιλικών φαινόταν ανενεργή, με μόνο την άκρα αριστερά να απορρίπτει τον βασιλιά ως το συμβολικό αρχηγό του έθνους».
Παρά το γεγονός ότι το Σύνταγμα της Ελλάδας καθόριζε το ρόλο της βασιλείας, η οποία σε περιόδους εθνικής κρίσης ή πολιτικού αδιεξόδου, θα μπορούσε να παρέμβει για να σχηματίσει μία υπηρεσιακή κυβέρνηση για τη διεξαγωγή εκλογών, ο Παύλος και η Φρειδερίκη κινήθηκαν εκτός συνταγματικών ορίων. «Στο γενικά ασταθές πολιτικό κλίμα στην Ελλάδα, ωστόσο, λίγες δημόσιες ενέργειες της βασιλικής οικογένειας μπορούν να στερηθούν εντελώς πολιτικού αντίκτυπου. Επιπλέον, οι προσωπικότητες των σημερινών ηγεμόνων τείνουν να εμποδίζουν τον υποβιβασμό τους σε έναν εντελώς μη πολιτικό ρόλο συγκρίσιμο με αυτόν των βορειοευρωπαϊκών μοναρχιών. Στην πράξη, ο Παύλος και η Φρειδερίκη έχουν αποδείξει καθ' όλη τη διάρκεια της 16χρονης βασιλείας τους ότι είναι πρόθυμοι να ασκήσουν κάθε εξουσία, που έχουν στη διάθεσή τους - συνταγματικά κατοχυρωμένη ή όχι - για να εξασφαλίσουν κυβερνήσεις και κυβερνητικές ενέργειες φιλικές προς τα συμφέροντά τους».
Ειδικότερα, «αρκετές από τις ενέργειες του Παύλου τα τελευταία χρόνια έχουν προκαλέσει έχθρα. Αν και ο 61χρονος βασιλιάς έχει περιγραφεί ως άνθρωπος με κοινή λογική, αποξένωσε τον πρωθυπουργό Καραμανλή και ενεπλάκη άσκοπα σε πολιτικές συγκρούσεις επιλέγοντας μια υπηρεσιακή κυβέρνηση, που απαρτίζεται σχεδόν αποκλειστικά από πρόσωπα, που εγκρίνει το παλάτι. Η απαίτηση του βασιλιά το 1962 για αύξηση κατά 50% των κεφαλαίων, που διατίθενται στη βασιλική οικογένεια ήταν ιδιαίτερα κακή, καθώς συμπίπτει με την αύξηση των φόρων και την επίσημη ανησυχία για την περικοπή της οικονομικής βοήθειας των ΗΠΑ. Ο Καραμανλής θεωρεί τις απαιτήσεις του Παλατιού ως ‘ακόρεστες’».
Ο ρόλος της Φρειδερίκης
Οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες στην έκθεση τους έκαναν ειδική αναφορά στον άκρως παρεμβατικό ρόλο της βασίλισσας Φρειδερίκης. «Η 45χρονη βασίλισσα κάνει συχνά γνωστή την απέχθεια της για ορισμένους πολιτικούς, είναι γνωστό ότι παρεμβαίνει στην εσωτερική πολιτική και έχει προσπαθήσει να επηρεάσει τις εξωτερικές υποθέσεις--όπως την εποχή της διευθέτησης του Κυπριακού. Οι ενθουσιώδεις εκδηλώσεις υποδοχής από χωρικούς στην ελληνική ύπαιθρο φαίνεται να την έπεισαν ότι ολόκληρο το έθνος εξακολουθεί να βρίσκεται σταθερά πίσω από τη μοναρχία και έτσι η στάση της για τα προνόμια του στέμματος έχει σκληρύνει.
Η μεγάλη προίκα, που ζήτησε από το θησαυροφυλάκιο για την κόρη της πριγκίπισσα Σοφία και η χλιδή του γάμου της Σοφίας με τον Ισπανό πρίγκιπα Χουάν Κάρλος το 1961 προκάλεσαν έντονη κριτική. Ο ρόλος της Φρειδερίκης στην οικοδόμηση ακριβών νέων ανακτόρων και την ανακαίνιση παλαιών για τη βασιλική οικογένεια έχει επίσης δεχθεί σφοδρά πυρά». Επιπρόσθετα, «το ίδρυμα της βασίλισσας, που ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου για να υποστηρίξει διάφορα προγράμματα πρόνοιας, εξακολουθεί να προκαλεί. Το ταμείο χρηματοδοτείται από φόρο 10% στις εισαγωγές κινηματογραφικών ταινιών αλλά η χρήση του δεν υπόκειται σε κοινοβουλευτικό έλεγχο».
Οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες τον Απρίλιο του 1963 διέβλεπαν ότι ο τότε διάδοχος Κωνσταντίνος ακολουθούσε το ίδιο παρεμβατικό πλαίσιο προκαλώντας πολιτικές αντιδράσεις. «Ο 22χρονος πρίγκιπας Κωνσταντίνος, επίσης, έχει εκνευρίσει τους ηγέτες της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης. Αν και έχει δεχτεί κύμα αναγνώρισης προς το πρόσωπο του, όπως έγινε όταν κέρδισε χρυσό μετάλλιο στο ολυμπιακό αγώνισμα της ιστιοπλοΐας το 1960 και όταν αρραβωνιάστηκε την πριγκίπισσα της Δανίας Αννα Μαρία τον περασμένο Ιανουάριο, περιστασιακά ‘βυθίζεται’ στην εσωτερική πολιτική».
Σύμφωνα με τη CIA, τα προβλήματα, που αντιμετώπιζε η βασιλική οικογένεια την περίοδο εκείνη οφείλονταν στις μεταβαλλόμενες συνθήκες στην Ελλάδα. «Οι εξαιρετικές υπηρεσίες του βασιλιά και της βασίλισσας κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου έχουν ξεπεραστεί από το χρόνο. Επιπλέον, οι αυξημένες επαφές του ελληνικού λαού με Δυτικοευρωπαίους και Αμερικανούς κατά την τελευταία δεκαετία συνέβαλαν στη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση για τα υλικά οφέλη και τις κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο.
Αυτή η επίγνωση με τη σειρά της έτεινε να προκαλέσει δυσαρέσκεια, ειδικά στη νεολαία αναφορικά με τον αργό ρυθμό αλλαγής της Ελλάδας και το εκπαιδευτικό σύστημα της. Η τάση της βασιλικής οικογένειας να ταυτίζει τα συμφέροντά της με το status quo και όχι με την καινοτομία και την πρόοδο έχει καλλιεργήσει την πεποίθηση, που εκφράζεται με αυξανόμενη συχνότητα στους μη κομμουνιστικούς κύκλους, ότι η μοναρχία είναι μια περιττή πολυτέλεια και ένας πολιτικός αναχρονισμός».
Η «προφητεία» της CIA για τη δικτατορία
Εκτός όμως από αυτή την εξήγηση, «η αυξανόμενη διαμάχη για το στέμμα προέρχεται επίσης από το βαθύτερο αίσθημα απογοήτευσης, που αισθάνεται το μεγαλύτερο από τα εθνικιστικά κόμματα της αντιπολίτευσης, η Ενωση Κέντρου, το οποίο εδώ και περίπου δέκα χρόνια είναι εκτός κυβέρνησης. Οι ηγέτες αυτού του κεντροαριστερού κόμματος βρίσκονται απέναντι από τη μοναρχία από τότε, που ο βασιλιάς επέλεξε με οξυδέρκεια τον Καραμανλή ως πρωθυπουργό το 1955 και έτσι απέτρεψε τη διάλυση της δεξιάς πολιτικής παράταξης, που είχε σχηματίσει ο προκάτοχος του, στρατάρχης Παπάγος. Πολλά από τα υψηλόβαθμα στελέχη της Ενωσης Κέντρου γνωρίζουν την προσωπική απέχθεια του βασιλιά Παύλου για το πρόσωπο τους και δυσανασχετούν με τις περιστασιακές αρνήσεις του να τους δει για φανερά προσχηματικούς λόγους. Αυτοί οι ηγέτες έχουν ξεκινήσει μια δυναμική εκστρατεία για την προκήρυξη νέων εκλογών καταγγέλλοντας νοθεία στις εθνικές εκλογές του 1961».
Οι Αμερικανοί είχαν αποκρυσταλλωμένη άποψη ότι το Pαλάτι είχε έρθει σε πλήρη ρήξη με όλο τον πολιτικό κόσμο στη χώρα μας. «Οι σχέσεις της βασιλικής οικογένειας με την κυβέρνηση δεν είναι πολύ καλύτερες από ό,τι με την αντιπολίτευση. Ωστόσο, ο Καραμανλής και η κεντροδεξιά παραμένουν βασικά υπέρ της μοναρχίας και η απομάκρυνση του από την εξουσία θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για μια λιγότερο φιλική κυβέρνηση. Η βασιλική οικογένεια λοιπόν φαίνεται διατεθειμένη να συνεργαστεί μαζί με τον Καραμανλή προς το παρόν. Εν τω μεταξύ, το κομμουνιστικό κυρίαρχο κόμμα--η Ενωμένη Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ) ελπίζει να εκμεταλλευτεί την αντιμοναρχική τάση της κοινής γνώμης. Η ΕΔΑ μπορεί τελικά σε αυτή τη φάση να συμπαραταχθεί με τη μη κομμουνιστική αριστερά σε ένα λαϊκό μέτωπο».
Η έκθεση της CIA ολοκληρωνόταν με την εκτίμηση ότι εάν η πολιτική σταθερότητα στην Ελλάδα δεν ήταν εφικτή, ο βασιλιάς θα μπορούσε να υποστηρίξει ένα στρατιωτικό καθεστώς στη χώρα. «Εάν η πολιτική σταθερότητα επιδεινωθεί, ειδικά σε θέματα που αφορούν τη μοναρχία, ο βασιλιάς μπορεί να υποστηρίξει μια αυταρχική στρατιωτική κυβέρνηση. Οι μνήμες της πολιτικής κρίσης του 1936, όταν ο βασιλιάς Γεώργιος Β' υποστήριξε την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του Μεταξά, ενισχύουν την ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι ο σημερινός βασιλιάς θα μπορούσε να κινηθεί με τον ίδιο τρόπο. Ηδη αναφέρεται ότι σκέφτεται μια τέτοια πορεία».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
