Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ σχεδίαζε με κάθε λεπτομέρεια το σενάριο της ταινίας του. Ξέρετε… Μολύβι, χαρτί, σκίτσα, οδηγίες, διάλογοι… Το κείμενο έπαιρνε θέση στο μυαλό του, αναπαυόταν και περίμενε να μπει στον φακό.
Εκτός κι αν του το χάλαγε… η Μάργκαρετ Θάτσερ! Απρόσμενη αναφορά στην πολιτικό που πολλοί λάτρεψαν στη Μεγάλη Βρετανία και πολλοί μίσησαν. Ας εξηγήσουμε, όμως, τη χρήση αυτού του επιθέτου (του απρόσμενη) χρησιμοποιώντας το όνομα και το έργο του Τζόναθαν Κόου! Εντάξει. Τώρα έχετε μπερδευτεί σίγουρα.
Πώς ενώνονται όλοι αυτοί οι συμπατριώτες; Μέσα από τον λόγο σίγουρα. Μέσα από τις πολιτικές πράξεις και μέσα από τη δημιουργία που δεν άρεσε στην πολιτικό. Ο συγγραφέας την αναφέρει αρκετά στο νέο του μυθιστόρημα, το «Η απόδειξη της αθωότητάς μου» (Εκδοσεις Πόλις).
Η πολιτική της προσωπικότητα και δράση διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό την εικόνα του εν λόγω λογοτεχνικού έργου. Ο σκηνοθέτης, οργανώνοντας τη δράση και τη συμπεριφορά του τρόμου, σίγουρα θα προκαλούσε τη «θατσερική» τάξη. Γιατί; Διότι ο τρόμος είναι δουλειά του αστικού κράτους και η μόνη ελευθερία που θέλει είναι αυτή της αγοράς.
Όλα τα άλλα περιττά και αντιδραστικά. Αν η τέχνη δεν υπηρετεί τις πατροπαράδοτες αξίες του «μεγάλου» έθνους, το στέμμα και τον Θεό, τότε δεν μας ενδιαφέρει και πρέπει να μπει στην άκρη. Ε, το νέο βιβλίο του Κόου είναι «χιτσκοκικό» καρφί στο μάτι του συντηρητισμού.
Στιλίστας από τους λίγους
Ο Τζόναθαν Κόου είναι στιλίστας από τους λίγους. Δεν χρειάζονται πολλά λεπτά ανάγνωσης για να τον αναγνωρίσεις. Είναι όπως όταν παρακολουθείς μια ταινία με τον Τζέιμς Μποντ. Με μια διαφορά.
Το στιλ του δεν έχει τίποτα το επιτηδευμένο και τίποτα το προκλητικά υπερβολικό. Και εδώ θα ξαναβρούμε τον Χίτσκοκ. Όπως ο μεγάλος σκηνοθέτης ήξερε ακριβώς πώς να οπτικοποιήσει το σενάριο του, έτσι και ο Κόου. Η ιστορία είναι καλά δομημένη μες το κεφάλι του. Τα μονοπάτια της πλοκής, οι χαρακτήρες, ο τρόπος αφήγησης, η ατμόσφαιρα, η διαλεκτική των προσώπων, ο τρόπος έκφρασης, όλα είναι καλά σχεδιασμένα.
Ο Κόου ενώνει όλα τα στοιχεία ενός μυθιστορήματος με δίκαιο και αντικειμενικό τρόπο. Τι σημαίνει αυτό; Κανένα πεδίο δεν έχει προβάδισμα έναντι κάποιου άλλου. Το φλεγματικό χιούμορ, η έγκυρη απεύθυνση, η δράση, το μυστήριο, η αναφορά και χρήση, μίξη, διαφορετικών λογοτεχνικών ειδών, η απλή, βαθιά ανθρώπινη, συνομιλία με τον αναγνώστη, το πολιτικό, κοινωνικό, σχόλιο, όλα έχουν τη θέση τους στον μυθοπλαστικό κόσμο του. Το «Η απόδειξη της αθωότητάς μου» μπορείς να το φανταστείς στη μητρική του γλώσσα και χωρίς πρόβλημα να χαθείς μέσα σε αυτόν τον κόσμο.
Η Θάτσερ, η ανταλλαγή ιδεών, το χιούμορ, το σασπένς
Ο Κόου συνταιριάζει την έννοια της δημιουργίας, της πολιτικής, του μυστηρίου, της επιβολής μέσα από τα προσωπικά αδιέξοδα των ηρώων του, των σχέσεων μεταξύ τους και του προσωπείου της εκάστοτε εξουσίας. Η ματιά του εστιάζει στον συντηρητισμό της αγγλικής πολιτικής σκηνής, στη μετατόπισή του στον χώρο της Άκρας Δεξιάς και στο πώς αυτή διαχέεται στο κοινωνικό, εκπαιδευτικό, προσωπικό επίπεδο.
Η Φιλ αντιλαμβάνεται ότι η ζωή μετά το πανεπιστήμιο δεν της ταιριάζει. Επιστρέφει στο πατρικό της και εργάζεται σε ιαπωνικό εστιατόριο στο αεροδρόμιο του Χίθροου. Θέλει να γίνει συγγραφέας. Ανακαλύπτει έναν ξεχασμένο συγγραφέα της δεκαετίας του ΄80 και φαίνεται να βρίσκει μια διέξοδο στη λογοτεχνική της προσδοκία. Όταν ο Κρις, φίλος, επισκέπτεται την οικογένεια της, τότε κινούνται και τα άλλα κομμάτια.
Ο Κρις παρακολουθεί την πορεία ενός σκοτεινού thin-tank που ιδρύθηκε στο Κέιμπριτζ τη δεκαετία του ’80. Αυτή η ομάδα κινείται ιδεολογικά στον χώρο της Άκρας Δεξιάς. Πλέον είναι έτοιμη να εφαρμόσει τις ιδέες της. Η Λις Τρας αναλαμβάνει την πρωθυπουργία και ο Κρις συνεχίζει την έρευνά του σε ένα συνέδριο που διεξάγεται στην επαρχία Κότσγουολντς. Τα πράγματα θα πάρουν σκοτεινή τροπή όταν στον χώρο του συνεδρίου θα γίνει δολοφονία. Ποιος θα δώσει τη λύση και από πού θα έρθει αυτή;
Το «Η απόδειξη της αθωότητάς μου» κινείται ανάμεσα σε διαφορετικές δεκαετίες και διαφορετικά αφηγηματικά είδη. Αστυνομικό μυθιστόρημα, campus novel, αυτομυθοπλασία. Η καλά δομημένη πλοκή και ο ασταμάτητος αφηγηματικός ρυθμός αναδεικνύουν την πολυμορφία του βιβλίου. Για τον Κόου σημείο μηδέν της πολιτικής παρεκτροπής είναι η περίοδος Θάτσερ (το ένα κομμάτι της ιστορίας).
Η ανταλλαγή ιδεών δίνει το βάθος και τα αδρά χαρακτηριστικά των προσώπων (το δεύτερο κομμάτι της ιστορίας). Το χιούμορ και ο (αυτό)σαρκασμός της λογοτεχνικής σκηνής δίνει την απαραίτητη ηρεμία και ελαφράδα (το τρίτο κομμάτι). Το σασπένς και η αγωνία στην επίλυση της δολοφονίας, κάτι από τη μεγάλη αγγλική παράδοση του αστυνομικού μυθιστορήματος, δίνουν τη ζωντάνια και τη ενέργεια που θέλει ο αναγνώστης (το τέταρτο κομμάτι της ιστορίας).
Και όλα αυτά ενώ σου περνάει την αγγλική ατμόσφαιρα, τη γλώσσα και τη ματιά. Γι’ αυτό και η Άλκηστις Τριμπέρη πρέπει να πάρει τα εύσημα για τη μετάφραση που έχει κάνει. Το κομψό στιλ του βιβλίου, η ταχύτητά του ρυθμού του και καθαρότητά του είναι εδώ.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
