Αν σας ρωτήσει το παιδί σας αν υπάρχει Άγιος Βασίλης μπορείτε να απαντήσετε καταφατικά και χωρίς, μάλιστα, να λέτε ψέματα. Ή τουλάχιστον να μη λέτε ολόκληρη την αλήθεια. Μπορεί Άγιος Βασίλης (μεταξύ μας) να μην υπάρχει αλλά υπήρξε. Και, μάλιστα, είναι ένας από τους σημαντικότερους Αγίους του ορθόδοξου χριστιανικού δόγματος. Βέβαια, δεν κυκλοφορούσε ντυμένος στα ερυθρόλευκα, αφήνοντας δώρα μέσα σε κάλτσες και κάτω από χριστουγεννιάτικα δέντρα, τρώγοντας κουλουράκια και πίνοντας γάλα δίπλα στο τζάκι, ούτε να «σαρώνοντας» τον πλανήτη μέσα σε μια νύχτα, πάνω σε ένα έλκηθρο που σέρνουν τάρανδοι με μπροστάρη τον Ρούντολφ, αλλά γιορτινές μέρες είναι. Μην αφήνετε τέτοιες... μικρολεπτομέρειες να χαλάσουν μια όμορφη ιστορία.
Ο πραγματικός Άγιος Βασίλειος
«Άγιος Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία». Σωστό; Σωστότατο. Εκεί γεννήθηκε, το 330, ο μετέπειτα Άγιος της ορθόδοξης εκκλησίας. Ήταν γόνος μιας εκ των σημαντικότερων οικογενειών της Καππαδοκίας. Ήταν γιος ενός από τους καλύτερους δικηγόρους εκείνης της εποχής. Μητέρα του ήταν η Εμμέλεια η οποία έκανε δέκα παιδιά. ανάμεσά τους ο Άγιος Βασίλειος, ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης, ο Άγιος Πέτρος Σεβαστείας, η Οσία Μακρίνα και ο Όσιος Ναυκράτιος! Η Εκκλησία την ανακήρυξε Αγία και τιμά τη μνήμη της κάθε χρόνο την 1η Ιανουαρίου και στις 30 Μαΐου.
Όταν τελείωσε το σχολείο, ο Βασίλειος στάλθηκε από τους γονείς του στο Βυζάντιο προκειμένου να σπουδάσει. Το 351 πήγε στην Αθήνα όπου συνέχισε τις σπουδές του στη ρητορική, τη φιλοσοφία, την αστρονομία, τη γεωμετρία, την ιατρική, τη φυσική κ.ά. Στην Αθήνα έκανε δυο γνωριμίες που τον σημάδεψαν. Η πρώτη ήταν με τον Ιουλιανό, τον μετέπειτα αυτοκράτορα του Βυζαντίου και αργότερα μεγάλο πολέμιο του Χριστιανισμού. Η δεύτερη ήταν με τον Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό, με τον οποίο τον συνέδεσε μία δυνατή φιλία η οποία κράτησε για πάντα.
Όταν τελείωσε τις σπουδές του, ο Βασίλειος, επέστρεψε στην Καισαρεία προκειμένου να ακολουθήσει το επάγγελμα του πατέρα του. Το Κάλεσμα, ωστόσο, ήταν τόσο δυνατό που σε σύντομο χρονικό διάστημα ξεκίνησε ένα πνευματικό ταξίδι στη Μέση Ανατολή με στόχο να γνωρίσει ασκητές και να σπουδάσει τον μοναχισμό. Το 362 χειροτονείται από το Μητροπολίτη Καισαρείας Ευσέβιο πρεσβύτερος. Η σύγκρουσή του με το Μητροπολίτη Καισαρείας θα τον οδηγήσει στο ασκητήριό του στην Άνισα όπου και θα συγγράψει το πρώτο από τα πολλά και μεγάλα θεολογικά έργα του, το γνωστό «Κατά Ευνομίου» με το οποίο θα διασαφηνίσει τη διδασκαλία της Εκκλησίας για το Άγιο Πνεύμα. Όταν πέθανε ο επίσκοπος Καισαρείας Ευσέβιος, ο λαός ουσιαστικά απαίτησε να είναι ο Βασίλειος αυτός που θα πάρει τη θέση του. Έτσι και έγινε.
Στη διάρκεια της «θητείας» του έκανε σπουδαίο φιλανθρωπικό έργο. Βοήθησε τους φτωχούς και τους ασθενείς όσο λίγοι και αποτέλεσε υπόδειγμα και παράδειγμα. Παράλληλα, υπήρξε πολυγραφότατος συγγραφέας, με καθοριστική συνεισφορά στη διατύπωση του δόγματος της Αγίας Τριάδας. Αγωνίστηκε για την ενότητα της Χριστιανικής Εκκλησίας, που μαστιζόταν στην εποχή του από θεολογικές έριδες σχετικά τις δοξασίες του Αρείου. Πέθανε, μια ημέρα σαν σήμερα, την 1η Ιανουαρίου του 379 σε ηλικία 49 ετών και τάφηκε με μεγάλες τιμές. Είναι ένας από τους Πατέρες της Εκκλησίας κι ένας από τους Τρεις Ιεράρχες.
Τα δώρα και το έθιμο της βασιλόπιτας
Ο Άγιος Βασίλης, πάντως, που «γνωρίζουμε» είναι αυτός με την κόκκινη στολή, τη λευκή γενειάδα, με το σάκο του γεμάτο δώρα. Και αυτό με τα δώρα, όμως, δεν είναι εντελώς άσχετο με την πραγματική ιστορία του Άγιου Βασίλη. Σύμφωνα με την χριστιανική παράδοση αμέσως μετά τα Χριστούγεννα ξεκινούσε πεζός μ' ένα ραβδί στο χέρι και έφερνε συμβολικά δώρα στους ανθρώπους όπως η ευλογία του και η καλή τύχη αλλά έκανε και πραγματικά δώρα στα μικρά παιδάκια. Στο λιμό του 367 απέδειξε πως ήταν και ποιμένας προσφέροντας ακόμη και την πατρική περιουσία του για την αντιμετώπιση των αναγκών των ανθρώπων που ταλαιπωρούνταν.
Σε ότι αφορά το έθιμο της βασιλόπιτας, σύμφωνα με τους λαογράφους, ουσιαστικά αποτελεί τη μεταφορά στους αιώνες της προσφοράς του Μεγάλου Βασιλείου. Σύμφωνα με την παράδοση οι κάτοικοι της Καισάρειας κλήθηκαν να δώσουν πρόσθετους φόρους στον αυτοκράτορα. Επειδή όμως δεν είχαν χρήματα προσέφεραν τα χρυσαφικά τους και ό,τι άλλο διέθεταν. Ο Μέγας Βασίλειος όμως ως Μητροπολίτης Καισαρείας κατάφερε να ανατρέψει τη βούληση του αυτοκράτορα και να μην επιβάλει νέους φόρους. Επειδή όμως μετά δεν γνώριζε σε ποιον ανήκαν τα κοσμήματα ζήτησε από τις γυναίκες να φτιάξουν πίτες μέσα στις οποίες μετά τοποθέτησε τα κοσμήματα, τις οποίες μοίρασε στη συνέχεια στους φτωχούς.
Μια άλλη εκδοχή της παράδοσης φέρει τον Μέγα Βασίλειο να κάνει περίπατο και να αντικρίζει προ των πυλών της πόλης τους εχθρούς. Τότε, επιστρέφοντας στο ναό, έκανε ένα φλογερό κήρυγμα και κάλεσε τους πιστούς να προσφέρουν τον οβολό τους για την άμυνα της αυτοκρατορίας. «Αν έρθουν οι εχθροί, ποιος θα έχει λαιμό για να φορέσει περιδέραιο, χέρι για να περάσει βραχιόλια και δάχτυλα για τα δαχτυλίδια του;» ρώτησε τους πιστούς οι οποίοι προσέφεραν ό,τι μπορούσαν. Η πολιορκία λίγο αργότερα λύθηκε και ο τότε Μητροπολίτης Καισαρείας διέταξε τις γυναίκες να φτιάξουν πίτες στις οποίες έβαλε μέσα τα χρυσαφικά και τις προσέφερε στους πιστούς.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
