Όταν ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, τελείωσε, ο πλανήτης και ειδικότερα η Ευρώπη μπήκε σε μια περίοδο όπου η απειλή του πολέμου ανάμεσα στους πρώην Συμμάχους ήταν κάτι περισσότερο από εμφανής. Κάποιες στιγμές με ένταση και κάποιες άλλες με πιο χαμηλούς τόνους, η Δύση (κυρίως ΗΠΑ και Βρετανία) και Σοβιετική Ένωση έκαναν επίδειξη δύναμης με στόχο τον τίτλο της ισχυρότερης χώρας του πλανήτη με ότι αυτό συνεπάγεται. Κάπως, μια ημέρα σαν σήμερα το 1947, ξεκίνησε ο Ψυχρός Πόλεμος. Όταν ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Χάρι Τρούμαν, υπέγραψε το περιβόητο δόγμα του κρίνοντας το μέλλον πολλών χωρών, ανάμεσα σε αυτές και η Ελλάδα.
Η «Θεωρία της Ανάσχεσης»
Ο Αμερικανός διπλωμάτης Τζορτζ Κέναν βλέποντας το ρήγμα ανάμεσα σε Δύση και ΕΣΣΔ να μεγαλώνει διαρκώς είχε κάνει λόγο για τη «Θεωρία της Ανάσχεσης», την προσπάθεια δηλαδή ανάσχεσης των κομμουνιστικών δυνάμεων από τον δυτικό κόσμο. Πολλοί ιστορικοί σήμερα θεωρούν πως η «Θεωρία της Ανάσχεσης» ήταν το πρελούδιο του Ψυχρού Πολέμου. Η θεωρία που άνοιξε τον δρόμο. Στις 12 Μαρτίου του 1947 ήρθε και η επίσημη... κήρυξη του Ψυχρού Πολέμου.
Εκείνη την ημέρα ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Χάρι Τρούμαν, δίνει μια ιστορική ομιλία στο Κογκρέσο τονίζοντας πως οι Ηνωμένες Πολιτείες θα υποστηρίξουν «τους ελεύθερους ανθρώπους που αντιστέκονται στην προσπάθεια υποταγής τους σε ένοπλες μειοψηφίες ή εξωτερικές πιέσεις». Ο Αμερικανός πρόεδρος, Χάρι Τρούμαν, εννοούσε φυσικά ότι η εξαγγελία του ήταν η απάντηση στην αυξανόμενη κομουνιστικοποίηση της Ευρώπης.
Εκείνη ακριβώς την περίοδο ο ελληνικός εμφύλιος βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη. Βρετανοί και ΗΠΑ ήθελαν να τελειώσουν γρήγορα με το συγκεκριμένο «αγκάθι», ωστόσο, οι αντάρτες του ΔΣΕ στα βουνά τους χαλούσαν τα σχέδια. Η Ελλάδα έπρεπε πάση θυσία να παραμείνει στο δυτικό μπλοκ και αυτό ήταν κάτι που δεν διαπραγματευόταν κανείς. Οι δυτικοί σύμμαχοι θεωρούσαν την Ελλάδα ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του νέου παγκόσμιου χάρτη και έπρεπε να αναλάβουν δράση.
Σε εκείνη την ομιλία, λοιπόν, ο πρόεδρος των ΗΠΑ είχε πει: «Εάν η Ελλάς περιπέση εις τον έλεγχον μιας ενόπλου μειοψηφίας το αποτέλεσμα επί της γείτονος Τουρκίας θα είναι άμεσον και σοβαρόν. Σύγχυσις και ανωμαλία θα διαχυθούν εις ολόκληρον την Μέσην Ανατολήν. Ετσι μάλλον η εξαφάνισις της Ελλάδος ως ανεξαρτήτου κράτους θα ασκήση βαθείαν επίδρασιν εφ’ όλων των χωρών της Ευρώπης… Αν δεν βοηθήσωμεν την Ελλάδαν και την Τουρκίαν κατά την μοιραίαν ταύτην ώρα το αποτέλεσμα θα είναι βαρυσήμαντον διά την Δύσιν και την Ανατολήν»!
Ο φόβος της Ουάσιγκτον ήταν πως οι κομμουνιστές τελικά θα κέρδιζαν (έστω και χωρίς ξεκάθαρη στήριξη της Σοβιετικής Ένωσης), η Τουρκία θα απομονωνόταν και θα περνούσε και αυτή στη σφαίρα επιρροής της ΕΣΣΔ, ενώ με αυτή τη κατάσταση να διαμορφώνεται θα ήταν δεδομένη η ενίσχυση των κομμουνιστικών κομμάτων σε Γαλλία και Ιταλία με απρόβλεπτες διαστάσεις για τη δυτική Ευρώπη και στο τέλος ο Στάλιν θα κατάφερνε να «πατήσει πόδι» στη Μεσόγειο.
Από το Δόγμα Τρούμαν στο Σχέδιο Μάρσαλ
«Το ελληνικό Κράτος απειλείται σήμερον υπό της τρομοκρατικής δράσεως χιλιάδων τινών ενόπλων, διευθυνομένων υπό κομμουνιστών, οι οποίοι αψηφούν την εξουσίαν της κυβερνήσεως εις τινά σημεία της χώρας και ιδία κατά μήκος των βορείων συνόρων αυτής… Εν τω μεταξύ η ελληνική κυβέρνησις δεν είναι εις θέσιν να αντιμετωπίση την κατάστασιν. Ο ελληνικός στρατός είναι ολιγάριθμος και πενιχρώς εξοπλισμένος. Χρειάζεται εφόδια και εξοπλισμόν, εάν πρόκειται να αποκατασταθή η εξουσία της Κυβερνήσεως επί του ελληνικού εδάφους. Η Ελλάς πρέπει να τύχη βοηθείας εάν πρόκειται να καταστή εις θέσιν να βοηθήση εαυτήν και να σεβασθή την δημοκρατίαν. Αι Ηνωμέναι Πολιτείαι πρέπει να παράσχουν τη βοήθειαν ταύτην», είχε πει ο Τρουμαν σε εκείνη την ομιλία και, πλέον, ήταν ξεκάθαρο σε όλους πως οι ΗΠΑ δεν θα άφηναν την Ελλάδα στην τύχη της.
Στις 10 Μαΐου 1947 το Κογκρέσο ενέκρινε το σχέδιό του και στις 22 Μαΐου έγινε νόμος του αμερικανικού κράτους. Η στρατιωτική και οικονομική βοήθεια που δόθηκε σε Ελλάδα και Τουρκία ανήλθε στα 400 εκατομμύρια δολάρια. Την ίδια περίοδο, διατυπώθηκε και το Σχέδιο Μάρσαλ, από τον αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Τζορτζ Μάρσαλ, στρατηγό με μεγάλες αρετές στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο ίδιος, μάλιστα, ήταν αυτός που παρουσίασε το σχέδιο σε ομιλία του στο πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, στις 5 Ιουνίου 1947. Το σχέδιο αυτό αποσκοπούσε στην παροχή βοήθειας στις κατεστραμμένες από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο χώρες της Ευρώπης για την ανόρθωσή τους. Συνολικά, από το 1948 έως το 1951, οι Αμερικανοί δαπάνησαν 13 δισεκατομμύρια δολάρια. Η χώρα μας έλαβε, υπό μορφή δωρεών, 706,7 εκατομμύρια δολάρια.
Ισλανδία, Νορβηγία, Σουηδία, Βρετανία, Δανία, Ιρλανδία, Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο, Δυτική Γερμανία, Αυστρία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ιταλία, Τουρκία και βέβαια η Ελλάδα ήταν οι χώρες που δέχθηκαν να συμμετάσχουν σε αυτό το σχέδιο βοήθειας. Το δυτικό μπλoκ, ως αντίρροπη δύναμη, στο ανατολικό μπλοκ, είχε πλέον γεννηθεί.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
