Με το Παρίσι (και άλλες Γαλλικές πόλεις) να φλέγονται τις τελευταίες ημέρες, η χρονική σύμπτωση των 152 χρόνων από την εγκαθίδρυση της Παρισινής Κομμούνας, σίγουρα, αποκτά μια μεγαλύτερη σημασία. Η Παρισινή Κομμούνα είναι ένας κεφαλαιώδης σταθμός στην ιστορική πορεία της εργατικής τάξης. Είναι οι 72 ημέρες που οι εργάτες πίστεψαν πραγματικά πως μπορούσαν να αφαιρέσουν την εξουσία από την άρχουσα τάξη και να την πάρουν στα δικά τους χέρια. Όταν μια ημέρα σαν σήμερα, πριν από 152 χρόνια, εγκαθίδρυσαν την Παρισινή Κομμούνα πίστεψαν πως θα τα κατάφερναν. Τελικά, η «εργατική έφοδος στον ουρανό» κατεστάλει με τρόπο άγριο, «πνίγηκε» στο αίμα και η κατάληψη της εξουσίας παρέμεινε μια ουτοπία.
Πώς φτάσαμε στην Παρισινή Κομμούνα
Πριν ξεκινήσουμε την εξιστόρηση των γεγονότων, έχει ιδιαίτερη αξία να σημειωθεί πως από τις αρχές της δεκαετίας του 1860 στο Παρίσι είχε δημιουργηθεί μια πανίσχυρη εργατική τάξη η οποία διεκδικούσε με ένταση και πάθος τα δικαιώματα της. Το 1866 το Παρίσι αριθμούσε 1.799.980 κατοίκους, το 57% των οποίων εργαζόταν στη βιομηχανία!
Μετά τη συντριπτική ήττα της Γαλλίας στον πόλεμο με την Πρωσία, στη χώρα δημιουργήθηκε ένα κενό εξουσίας. Οι Πρώσοι στις 17 Φεβρουαρίου έκαναν την περίφημη θριαμβευτική πορεία στους δρόμους της γαλλικής πρωτεύουσας. Μια πορεία που έγινε ανήμερα των εκλογών τις οποίες κέρδισε ο Λουί Τιερ. Ο μετριοπαθής δημοκράτης διαπίστωσε γρήγορα πως εκείνο το κενό εξουσίας που είχε δημιουργηθεί θα μπορούσε να είναι ένας ζωτικής σημασίας χώρος, ώστε, να αναπτυχθεί το επαναστατικό εργατικό κίνημα. Σημαντικό στοίχημα για τον Τιερ ήταν φυσικά το Παρίσι. Έστειλε στρατό στη Γαλλική πρωτεύουσα προκειμένου να αφοπλίσει την εθνοφρουρά που είχε εξελιχθεί σε επαναστατική δύναμη. Οι εργάτες μαζί με την εθνοφρουρά πήραν στο... κυνήγι τον στρατό, ο Τιερ αναγκάστηκε να καταφύγει στις Βερσαλλίες. Η 18η Μαρτίου ήταν η πρώτη ημέρα της Κομμούνας. Στους δρόμους του Παρισιού ηχούσε το σύνθημα: «Vive la République! Vive la Commune! («Ζήτω η Δημοκρατία! Ζήτω η Κομμούνα!)». Η επονομαζόμενη Κεντρική Επιτροπή της Εθνοφρουράς (ένα είδος πολιτοφυλακής) κατέλαβε το δημαρχείο.
Στις 26 Μαρτίου 1871 έγιναν οι δημοτικές εκλογές, στις οποίες πήρε μέρος το 50% των Παριζιάνων. Το Δημοτικό Συμβούλιο που εκλέχθηκε ήταν 92μελές και εγκαταστάθηκε στο Δημοτικό Μέγαρο στις 28 Μαρτίου. Έλαβε την ονομασία «Κομμούνα των Παρισίων» («Commune de Paris») μέσα στην οποία έβρισκε κανείς κάθε ιδεολογία: Δημοκράτες και ριζοσπάστες αστούς, σοσιαλιστές, ανεξάρτητους επαναστάτες, σοσιαλιστές, μαρξιστές και αναρχικούς. Πρόεδρος της Κομμούνας εξελέγη ο πολιτικός ακτιβιστής Λουί Μπλανκί, ενώ ένα από τα ηγετικά μέλη της Κομμούνας ήταν κι ένας Έλληνας, ο δικηγόρος Παύλος Αργυριάδης από την Καστοριά. Σύμβολο της Κομμούνας ήταν η κόκκινη σημαία - η γαλλική τρικολόρ απορρίφθηκε ως σύμβολο των αστών.
Στις βασικές μεταρρυθμίσεις της Κομμούνας συγκαταλέγεται ο διαχωρισμός κράτους - εκκλησίας, η απαγόρευση της νυχτερινής εργασίας για τους αρτοποιούς ή η δωρεάν εγκύκλια εκπαίδευση. Επίσης, κατάργησε την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία και τον τακτικό στρατό και στη θέση του δημιούργησε την Εθνοφρουρά, που αποτελείτο από «όλους τους ικανούς άνδρες». Κατάργησε τα τυχερά παιχνίδια. Κατέστρεψε δημόσια τη λαιμητόμο και καθιέρωσε το μέτρο των αντιποίνων ενάντια στους αντεπαναστάτες. Απελευθέρωσε όσους κρατούμενους κρατούνταν χωρίς κατηγορία. Κατάργησε τις διώξεις για διαμαρτυρία γραμματίων. Καθιέρωσε τη δημοσιότητα των συνεδριάσεών της. Θεσμοθέτησε τη δημιουργία επιτροπής για την καταγραφή των επιχειρήσεων που εγκατέλειψαν οι ιδιοκτήτες τους και για την αποκατάσταση της λειτουργίας τους, σε συνεργασία με τους εργαζόμενους. Θέσπισε την ολοκληρωτική κατάργηση των προνομίων των δημοσίων υπαλλήλων, θεσμοθέτησε την εκλογή και την ανακλητότητά τους, καθόρισε νόμιμη αμοιβή τους. Διόρισε επιτροπή για τη δημιουργία «Ελεύθερων Πανεπιστημίων». Διόρισε επιτροπή για την αναδιοργάνωση των πολιτικών δικαστηρίων με βάση το καθολικό εκλογικό δικαίωμα. Προώθησε ολοκληρωτική κατάργηση ποινικής και αστικής δικαιοδοσίας των επιχειρηματιών στους τόπους δουλειάς. Κατάργηση δικαιώματος προστίμων και πιστροφή όσων είχαν εισπραχθεί. Καθιέρωσε την ασυλία των ξένων ενάντια στις κατασχέσεις. Κατάργησε την αστυνομία και την αντικατέστησε με την Πολιτοφυλακή κλπ.
Η καταστολή της Κομμούνας και η κληρονομιά
Προφανώς και η άρχουσα τάξη δε θα άφηνε μια... χούφτα επαναστατημένους εργάτες να κρατήσουν την εξουσία στα χέρια τους. Ο στρατός αναπτύχθηκε και ενισχύθηκε σημαντικά και κυρίως τάχιστα. Έφτασε να διαθέτει 200.000 πάνοπλους άνδρες έναντι των 60.000 που υπερασπίζονταν την Παρισινή Κομμούνα. Στις 3 Απριλίου ξεκίνησε η πολιορκία της Γαλλικής πρωτεύουσας. Οι μάχες ήταν σφοδρές και σε πρώτη φάση, οι ένοπλοι εργάτες μπόρεσαν και κράτησαν έξω από το Παρίσι τον στρατό.
Στις 21 Μάη, ωστόσο, οι δυνάμεις του Τιερ μπήκαν στο Παρίσι. Για τα επόμενα 24ωρα, ένας πραγματικός πόλεμος διεξαγόταν στενό με στενό, συνοικία με συνοικία.
Σε περιοχές που καταλάμβανε ο στρατός γινόντουσαν μαζικές σφαγές αμάχων και αιχμαλώτων. Οι Κομμουνάροι απάντησαν με την εκτέλεση 52 επιφανών Παριζιάνων, τους οποίους κρατούσαν ως ομήρους. Ανάμεσά τους, ο αρχιεπίσκοπος της πόλης Ζορζ Νταρμπουά.
Στις 28 Μάη ο στρατός επικράτησε πλήρως και η Κομμούνα «πνίγηκε» στο αίμα. Την «ματωμένη εβδομάδα» 30.000 - 40.000 κομμουνάροι σκοτώθηκαν, ενώ οι απώλειες για τους κυβερνητικούς ανήλθαν σε 1000 άνδρες. Μετά έπιασαν δουλειά τα στρατοδικεία, που εξέδωσαν 10.137 καταδικαστικές αποφάσεις: 93 σε θάνατο, 251 σε καταναγκαστικά έργα και 4586 σε εξορία στο υπερπόντιο νησί της Νέας Καληδονίας. Χιλιάδες, εξάλλου, από τους ηττημένους αναγκάσθηκαν να αυτοεξορισθούν. Έως το 1876 η Γαλλία ζούσε υπό στρατιωτικό νόμο. Μόλις το 1880 δόθηκε γενική αμνηστία.
Ο Κάρολος Μάρξ έλεγε πως «το Παρίσι των εργατών με την Κομμούνα του θα γιορτάζεται πάντα σαν δοξασμένος προάγγελος μιας νέας κοινωνίας. Ο αναρχικός Μιχάηλ Μπακούνιν έλεγε πως η Παρισινή Κομμούνα ήταν η «καθαρή άρνηση του κράτους», ενώ ο επίσης αναρχικός Πίοτρ Κροπόκτιν (εκφράζοντας μια πιο κριτική θέση) τη θεώρησε μικρογραφία του κράτους η Παρισινή Κομμούνα ήταν η «καθαρή άρνηση του κράτους».
Η κληρονομιά της Παρισινής Κομμούνας, ωστόσο, για το εργατικό κίνημα ήταν σπουδαία και φτάνει μέχρι τις ημέρες μας. «Ελάχιστα γεγονότα στην παγκόσμια ιστορία, με τόσο σύντομη διάρκεια και τόσο περιορισμένα γεωγραφικά, απέκτησαν τόσο ισχυρή απήχηση και δημιούργησαν έναν τόσο ισχυρό μύθο όσο η παρισινή Κομμούνα, η οποία θεωρήθηκε ως η πρώτη αμιγής εργατική εξέγερση και σοσιαλιστική επανάσταση», έγραψε («Αρχειοτάξιο», τεύχος 12, εκδ. Θεμέλιο) ο ιστορικός Θανάσης Γάλλος.
Σύμφωνα με έναν αστικό μύθο, που δεν αποκλείεται να είναι και πραγματικότητα, το 1917, ο Βλάντιμιρ Λένιν και η Κεντρική Επιτροπή στην επαναστατημένη Ρωσία του 1917, άνοιξαν σαμπάνιες την 72 ημέρα της μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης. Ο λόγος που το έκαναν αυτό ήταν γιατί οι Ρώσοι επαναστάτες είχαν... αντέξει μία μέρα παραπάνω από την Κομμούνα του Παρισιού! Η αιματοβαμμένη εξέγερση του Παρισιού κατοχυρώθηκε, δικαίως, ως μέτρο σύγκρισης των επαναστάσεων και ως μια από τις σημαντικότερες και σπουδαιότερες στιγμές της ανθρώπινης ιστορίας.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
