H ανατίναξη των γραφείων της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην Ομόνοια και ένας ξεχασμένος ήρωας

Αν περπατάτε στην οδό Πατησίων, από την Ομόνοια με κατεύθυνση το Πολυτεχνείο, στην αρχή του πεζόδρομο της Γλάδστωνος, θα παρατηρήσετε μία χάλκινη προτομή ενός αξιωματικού της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας.

Η προτομή αυτή ανήκει στον Κώστα Περρίκο, έναν ξεχασμένο ήρωα της Εθνικής Αντίστασης. Λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν τι έκανε ο Περρίκος εκείνη τη σκοτεινή περίοδο.

Η προτομή του δε βρίσκεται τυχαία σε εκείνο το σημείο. Όπως θα κοιτάζετε την προτομή αν ρίξετε μία ματιά στα δεξιά σας, θα δείτε μία επίσης χάλκινη πλακέτα εντοιχισμένη στη γωνία του κτιρίου. Έχει το σχήμα ανοιχτού βιβλίου που πιάνει και τις δύο πλευρές της γωνίας που κάνει το κτίριο. 

Ο προτομή και η πλακέτα ενώνονται ιστορικά διότι η αντιστασιακή οργάνωση που είχε ιδρύσει ο Περρίκος, μία ημέρα σαν σήμερα, στις 20 Σεπτεμβρίου 1942, ανατίναξε το κτίριο το οποίο τότε στέγαζε τα γραφεία της φιλοναζιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ.

Μια χούφτα Ελλήνων αντιστασιακών παρέδωσαν μαθήματα αντιστασιακής δράσης σε μια περίοδο που ολόκληρη η Ευρώπη έδειχνε ανήμπορη να αντιδράσει απέναντι στις ναζιστικές ορδές. Τοποθέτησε μια βόμβα η έκρηξη της οποίας που «ακούστηκε» σε όλη τη Γηραιά Ήπειρο.

Γιατί κάθε πράξη ενάντια σε οποιαδήποτε καταπιεστικό καθεστώς είναι μια πράξη γενναιότητας. Αποκτά, ωστόσο, ιδιαίτερη αξία όταν αυτή συμβαίνει όταν το καθεστώς αυτό βρίσκεται πάνω στην ακμή του. 

Και από τότε μέχρι και σήμερα η 20η Σεπτεμβρίου 1942 συνδέθηκε με τον ηρωισμό που αμφισβήτησε έμπρακτα την κυριαρχία των ναζιστικών ορδών και των ντόπιων συνεργατών τους.

Με τα μέλη μιας μικρής αντιστασιακής οργάνωσης αποφάσισαν να υπερασπιστούν τη λέξη «πατριωτισμός» από αυτούς που με τις πράξεις τους την κακοποιούσαν και την εξευτέλιζαν.

Η προδοτική «Εθνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση»

Η «Εθνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση», ιδρύθηκε το καλοκαίρι του 1941 και είχε ως βασικό στόχο της τη στρατολόγηση Ελλήνων προκειμένου να δημιουργηθεί  η «ελληνική λεγεώνα» που θα αποτελούσε τμήμα του πολυεθνικού τομέα των Waffen - SS και - κατά κύριο λόγο - θα ρίχνονταν στη μάχη εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης  και του Κόκκινου Στρατού.

Από τον πρώτο όροφο του κτιρίου που στεγάζονταν τα γραφεία δέσποζαν η γερμανική, η ελληνική, η ιταλική και η ιαπωνική σημαία και από κάτω μια επιγραφή παρότρυνε: «Ελληνόπουλα, εγγραφείτε εις τους πρωτοπόρους της Νέας Τάξεως».! Το έμβλημα της οργάνωσης ήταν η ελληνική σημαία με τον αγκυλωτό σταυρό.

Τα μέλη της βοηθούσαν τους ναζί σε διάφορες αποστολές τους στην πρωτεύουσα. Επιπλέον, κατέδιδαν στους Γερμανούς μέλη αντιστασιακών οργανώσεων.

Στόχος ακόμα ήταν να αποτελέσει τον πυρήνα δημιουργίας ελληνικού ναζιστικού κόμματος όπως είχαν καταφέρει να κάνουν οι Γερμανοί σε άλλες χώρες της κατεχόμενης Ευρώπης όπως η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ολλανδία, η Δανία και η Νορβηγία. 

Τα μέλη της ΕΣΠΟ εφοδιάζονταν με στολές και με ταυτότητες που τους έδιναν πλήρη ελευθερία κινήσεων και δωρεάν μετακίνηση.

Μεταγενέστερα των γεγονότων που θα παρατεθούν στο αφιέρωμα που διαβάζετε, η ΕΣΠΟ προσπάθησε να έχει «λόγο» και την επόμενη ημέρα, έχοντας ενεργή συμμετοχή στα Δεκεμβριανά.

Τότε, όμως, αντάρτες του ΕΛΑΣ συνέλαβαν και εκτέλεσαν δυο από τα μέλη της ομάδας, ενώ μετά την απελευθέρωση αρκετά ακόμα καταδικάστηκαν για τη φιλοναζιστική δράση τους την περίοδο της.

Τα γραφεία της ήταν στον πρώτο και δεύτερο όροφο του κτιρίου, στη γωνία Γλάδστωνος και Πατησίων στο κέντρο της Αθήνας. Στον τρίτο όροφο, βρίσκονταν στελέχη της γερμανικής μυστικής αστυνομίας.

Πρώτος αρχηγός της οργάνωσης ήταν ο ιατρός Γεώργιος Βλαβιανός που παραιτήθηκε όταν προέκυψαν εσωτερικές αντιθέσεις στην οργάνωση μεταξύ Γερμανόφιλων και Ιταλόφιλων.

Μετά την εσωτερική διαμάχη αρχηγός της οργάνωσης αναδείχτηκε από τη Γερμανόφιλη πτέρυγα ο επίσης ιατρός Σπύρος Στεροδήμας.

Η ΠΕΑΝ και η βόμβα που «ακούστηκε» σε όλη την Ευρώπη

Η  «Πανελλήνιος Ένωσης Αγωνιζόμενων Νέων» ήταν μια μικρή αντιστασιακή οργάνωση τα μέλη της  οποία κινούνταν ιδεολογικά κάπου ανάμεσα στο φιλελευθερισμό και τη σοσιαλδημοκρατία.

Οι περισσότεροι, δε, από τους συμμετέχοντες σε αυτή ήταν φίλα προσκείμενοι στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο με τον οποίο βρισκόντουσαν σε άμεση επαφή.

Αρχηγός της οργάνωσης ήταν ο αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας, Κώστας Περρίκος ο οποίος είχε - ως πολέμιος του Μεταξικού καθεστώτος- αποταχθεί στις 27 Απριλίου του 1935 επειδή με σειρά άρθρων του στην εφημερίδα Εστία είχε ασκήσει κριτική στην πολιτική και στρατιωτική ηγεσία.

Με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου με αίτησή του στο υπουργείο Αεροπορίας ζήτησε την ανάκληση της απόταξής του και της επιστροφής τους στην ενεργό δράση προκειμένου να πολεμήσει. Η αίτηση έγινε δεκτή και μερικές ημέρες αργότερα έφυγε για το μέτωπο.

Η ΠΕΑΝ ήταν μια ολιγομελής ομάδα που, ωστόσο, έμεινε στην ιστορία για τις ριψοκίνδυνες δράσεις ενάντια στον κατακτητή. Επιχειρησιακός βραχίονας της οργάνωσης ήταν ο θρυλικός «Ουλαμός Καταστροφών»!

Τα μέλη της αντιστασιακής οργάνωσης είχαν στο στόχαστρό τους τις δσιλογικές ομάδες. Γίνεται εύκολα κατανοητό, λοιπόν, πως η ΠΕΑΝ είχε εξαρχής «μπει» στο «μάτι» της ΕΣΠΟ και ήταν δεδομένο πως αυτό θα ήταν ένα χτύπημα το οποίο θα έπρεπε να διαφέρει από οποιοδήποτε άλλο σε ότι αφορά την ένταση ενώ και ο σχεδιασμός θα έπρεπε να είναι πιο άρτιος καθώς τα γραφεία της φιλοναζιστικής οργάνωσης φυλάσσονταν σαν αστακός.

Το χτύπημα ανέλαβαν ο Περρικός, ο  τεχνικός τηλεπικοινωνιών Αντώνης Μυτιληναίος, ο φοιτητής Νομικής Σπύρος Γαλάτης και η δασκάλα Ιουλία Μπίμπα. Περιφερειακό ρόλο στην ενέργεια, είχαν επίσης, οι Τάκης Μιχαηλίδης, Νίκος Λάζαρης, Νίκος Μούρτος και Σπύρος Στανωτάς.

Η ισχυρότατη βόμβα συναρμολογήθηκε στο σπίτι της Μπίμπα η οποία μαζί με τον Μυτιληναίο την έβαλαν μέσα σε μια σακούλα με χόρτα και τη μετέφεραν μέχρι τη Γλάδστωνος!

Εκεί Μυτιληναίος και Γαλάτης, από μια αφύλαχτη πόρτα μπήκαν στο κτίριο, έβαλαν τη βόμβα σ’ ένα άδειο γραφείο στον ημιώροφο και αφού ο δεύτερος άναψε το φιτίλι έσπευσαν να εξαφανιστούν.

Στις 12:03 το μεσημέρι της 20ης Σεπτεμβρίου του 1942 η βόμβα εξερράγη και σχεδόν ισοπέδωσε το κτίριο, παρασέρνοντας στο θάνατο 29 μέλη της ΕΣΠΟ και 48 Γερμανούς αξιωματικούς! 

Ο αρχηγός της προδοτικής οργάνωσης, Σπύρος Στεροδήμος, ανασύρθηκε από τα ερείπια βαριά τραυματισμένος και υπέκυψε μερικές ημέρες αργότερα.

Η βομβιστική επίθεση πανηγυρίστηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η Γκεστάπο επικύρηξε τους δράστες αλλά δεν κατάφερνε να εντοπίσει τα μέλη της ΠΕΑΝ.

Τότε ο Πολύκαρπος Νταλιάνης, ένας υπαξιωματικός της Χωροφυλακής, «ντύθηκε Εφιάλτης», και έναντι 3 λιρών το «κεφάλι» έδωσε τα ονόματα των μελών της οργάνωσης στους Ναζί.

Περρίκος, Μπίμπα, Μυτιληναίος και Γαλάτης συλλαμβάνονται στις 11 Νοεμβρίου και περνάνε πολλές φρικτές ημέρες στο κολαστήριο της Γκεστάπο στον Πειραιά. Ο Μυτιληναίος καταφέρνει να αποδράσει και στη συνέχεια να διαφύγει στη Μέση Ανατολή.  

Η οικογένεια του Γαλάτη αγόρασε με 1.000 λίρες τη ζωή του ανθρώπου της, όχι όμως και την ελευθερία του καθώς στάλθηκε σε φυλακές της Γερμανίας.

Η Ιουλία Μπίμπα μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης και εκεί εκτελέστηκε με πέλεκυ. Στις 4 Φεβρουαρίου 1943 ο Περρίκος εκτελέστηκε στην Καισαριανή.

«Δεν αισθάνομαι τίποτα εναντίον σας. Εσείς κάνατε το καθήκον σας. Ομοίως, έκανα κι εγώ το δικό μου. Είμαι Έλληνας αξιωματικός της Αεροπορίας. Σας ευχαριστώ πολύ» είπε απευθυνόμενος στο εκτελεστικό απόσπασμά, λίγο πριν πέσει νεκρός.

Με αυτή την ενέργεια, η Ελλάδα ήταν η μοναδική ευρωπαϊκή κατεχόμενη χώρα η οποία δε συγκρότησε εθελοντικά στρατιωτικά σώματα ντυμένα με τις στολές της γερμανικής Βέρμαχτ ενώ ο προδότης χωροφύλακας Νταλιάνης, εντοπίστηκε από αντιστασιακούς και με συνοπτικές διαδικασίες εκτελέστηκε.

Ακολουθήστε το Reader στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις και τα νέα από την Ελλάδα και τον κόσμο.