Ενώ ακόμα βρισκόταν σε εξέλιξη ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και η Ελλάδα βρισκόταν υπό ναζιστική κατοχή, οι ελληνικές αντιστασιακές οργανώσεις είχαν «βυθιστεί» σε έναν εμφύλιο πόλεμο από τον οποίο μόνο χαμένες θα μπορούσαν να βγουν. Όσοι έχουν επιδερμική γνώση του θέματος θεωρούν πως οι ελληνικές αντιστασιακές οργανώσεις ήταν δυο. Από τη μια ο ΕΛΑΣ με αδιαφιλονίκητο καπετάνιο τον Άρη Βελουχιώτη και από την άλλη ο ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα.
Η αλήθεια, ωστόσο, είναι πως υπήρχε και μια τρίτη οργάνωση. Το 5/42 Σύνταγμα το οποίο ήταν ο στρατιωτικός βραχίονας της οργάνωσης ΕΚΚΑ (Εθνική και κοινωνική Απελευθέρωσις). Ηγέτης του 5/42 ήταν ο συνταγματάρχης Δημήτριος Ψαρρός ο οποίος, μια ημέρα σαν σήμερα, στις 17 Απριλίου 1944, δολοφονήθηκε άγρια και αναίτια από έναν αντάρτη του ΕΛΑΣ.
Ποιος ήταν ο συνταγματάρχης Ψαρρός
Δυστυχώς για τα πρώτα χρόνια της ζωής του Δημήτριου Ψαρρού δεν είναι πολλά πράγματα γνωστά. Γεννήθηκε το 1893 στο Χρισσό Φωκίδας. Τελείωσε το σχολείο στην Άμφισσα και στη συνέχεια σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Με την κήρυξη του Ελληνοτουρκικού Πολέμου το 1912 κατατάχθηκε εθελοντής στον στρατό. Στη συνέχεια πήγε στη Σχολή Ευελπίδων απ' όπου αποφοίτησε το 1916 με τον βαθμό του Ανθυπολοχαγού του Πεζικού.
Ο Δημήτριος Ψαρρός ήταν πάντα φιλοβενιζελικός. Προσχώρησε χωρίς δεύτερη σκέψη στο κίνημα της Εθνικής Άμυνας, πολέμησε στους βαλκανικούς πολέμους, συμμετείχε στην Εκστρατεία της Κριμαίας αλλά και στη Μικρασιατική Εκστρατεία. Μετά την Καταστροφή τοποθετήθηκε στο Γενικό Επιτελείο Στρατού και ανέλαβε διάφορες επιτελικές θέσεις συμβάλλοντας καθοριστικά στην αναδιοργάνωση των Ένοπλων Δυνάμεων της χώρας. Ως επιτελάρχης της 10ης μεραρχίας, κατηγορήθηκε για τη συμμετοχή του στο φιλοβενιζελικό κίνημα του 1935 και καταδικάστηκε από το στρατοδικείο Θεσσαλονίκης σε 12ετή φυλάκιση και απόταξη, αφέθηκε ελεύθερος και ασχολήθηκε με το εμπόριο.
Όταν ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος έριξε βαριά τη σκιά του και πάνω από την Ελλάδα, ο Δημήτριος Ψαρρός ήταν στη Θεσσαλονίκη και εκεί, μαζί με κορυφαία στελέχη του ΚΚΕ στη βόρεια Ελλάδα, άρχισε να οργανώνει αντιστασιακές ομάδες. Ως στρατιωτικός υπεύθυνος της οργάνωσης «Ελευθερία» ο Ψαρρός είχε έντονη αντιστασιακή δράση και αυτό τον έβαλε σύντομα στο στόχαστρο των ναζιστικών δυνάμεων κατοχής.
Όταν δυο από τους πιο στενούς συνεργάτες του συνελήφθησαν από τους Ναζί, ο Δημήτριος Ψαρρός έφυγε για την Αθήνα προκειμένου να συνεχίσει από εκεί τη δράση του, έχοντας έρθει σε επαφή με την κυβέρνηση του Καΐρου.
Το φθινόπωρο του 1943 ο Δημήτριος Ψαρρός μαζί με τον απόστρατο, επίσης από το 1935 και το φιλοβενιζελικό κίνημα Ευρυπίδη Μπακιρτζή, τον πολιτικό Γεώργιο Καρτάλη και τον δικηγόρο Ανδρέα Καψαλόπουλο ίδρυσαν την ΕΚΚΑ (την Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση), με πρόγραμμα τη λαοκρατούμενη δημοκρατία. Η ΕΚΚΑ σύμφωνα με τον Καρτάλη είχε διπλή αποστολή «ήτοι εθνικοαπελευθερωτικήν κατά πρώτον και έπειτα κοινωνικοαπελευθερωτική».
Η ΕΚΚΑ μπορεί «προγραμματικά» να είχε μια άκρως δημοκρατική στάση, ωστόσο, στο εσωτερικό της μπορούσε να συναντήσει κανείς διάφορα πολιτικά ρεύματα. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως στελέχη της οργάνωσης ήταν τόσο κομμουνιστές όσο και... φιλοβασιλικοί! Ο Δημήτριος Ψαρρός ήταν διοικητής του στρατιωτικού βραχίωνα της οργάνωσης που ήταν το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων που δρούσε στην ευρύτερη περιοχής της Ρούμελης με έδρα την Γκίωνα. Στόχος του Ψαρρού ήταν να γίνει ο τρίτος πόλος της Εθνικής Αντίστασης μετά τον ΕΛΑΣ και τον ΕΔΕΣ.
Τα προβλήματα για το 5/42 Σύνταγμα ξεκινάμε από τη στιγμή που άρχισε να δρα σε μια περιοχή που θεωρούταν (και ήταν) προπύργιο των ανταρτών του ΕΛΑΣ. Ο Ψαρρός, υπό την πίεση του ΕΛΑΣ, δέχθηκε να προσχωρήσουν στην οργάνωσή του όχι απλά αντάρτες με φιλοβασιλικό προσανατολισμό αλλά και αρκετοί με αντι-εαμικο παρελθόν. Παράλληλα, όσο περνούσε ο καιρός τόσο περισσότερο ο Δημήτριος Ψαρρός δεχόταν να συνεργάζεται με τους Βρετανούς. Κάπως έτσι ο τότε ΓΓ του ΚΚΕ Γιώργης Σιάντος έβγαλε μια διαταγή σύμφωνα με την οποία, ο ΕΛΑΣ δε θα ανεχόταν τη δράση άλλων αντιστασιακών οργανώσεων στην περιοχή που έλεγχε. Από αυτή τη διαταγή δεν εξαιρούσε ούτε το 5/42 Σύνταγμα του Ψαρρού.
Οι δυο οργανώσεις έφτασαν στην πλήρη ρήξη όταν ο ΕΛΑΣ δυο φορές (την πρώτη φορά αναίμακτα, τη δεύτερη με κανονική μάχη) κατάφερε να αφοπλίσει το 5/42 Σύνταγμα. Μετά τον δεύτερο αφοπλισμό το ΕΑΜ βοήθησε στην ανασυγκρότηση του Συντάγματος και αρχικά φάνηκε πως θα υπήρχε ομαλή συνεργασία στο μέλλον αφού η ΕΚΚΑ δέχτηκε να συμμετάσχει στο Κοινό Γενικό Στρατηγείο Ανταρτών καθώς και να στείλει μαζί με τον ΕΛΑΣ και τον ΕΔΕΣ επιστολή στην Κυβέρνηση του Καΐρου όπου ζητούσε να μην επιστρέψει ο βασιλιάς δίχως να προηγηθεί δημοψήφισμα.
Ο Ζούλας, ο Βελουχιώτης και η δολοφονία του Ψαρρού
Η ασυμφωνία ανάμεσα στις διαθέσεις των ανταρτών του ΕΛΑΣ και τη θέση του ΕΑΜ (το οποίο ζήτησε συγγνώμη δια στόματος του πολιτικού αρχηγού του ΕΛΑΣ, Ανδρέα Τζήμα) δεν ήταν κάτι συνηθισμένο. Στην περίπτωση του Ψαρρού, ωστόσο, έχει την εξήγησή της. Ο Δημήτριος Ψαρρός είχε προσωπικές διαφορές με τον ταγματάρχη του ΕΛΑΣ Ευθύμιο Ζούλα διοικητή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ της Ρούμελη. Οι δυο τους συνδέονταν με στενή φιλία μέχρι που ο Ψαρρός βγήκε ως αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης. Ο Ζούλας δεν το ανέχθηκε ποτέ αυτό και σε κάθε ευκαιρία φρόντισε να διαδίδει τα χειρότερα για τον Ψαρρό και το 5/42. Λέγεται πως η σχέση τους είχε χαλάσει ήδη από τα χρόνια της Αθήνας για μια γυναίκα!
Όσο ο Ζούλας κάνει τη ζωή του Ψαρρού κόλαση πάνω στο βουνό τόσο ο τελευταίος προσπαθεί να ενισχύσει της γραμμές του 5/42. Η ενίσχυση αυτή, ωστόσο, γίνεται με τρόπο περίεργο καθώς ανοίγουν οι πόρτες της οργάνωσης για αντάρτες κάθε πολιτικής απόχρωσης. Οι φιλοβασιλικοί γίνονται επικίνδυνα πολλοί και τον Φεβρουάριο του 1944 μετά από ένα εσωτερικό πραξικόπημα, ο Δημήτριος Ψαρρός χάνει τον έλεγχο της οργάνωσής του και οι φιλοβασιλικοί που αναλαμβάνουν τα ηνία δεν χάνουν την ευκαιρία να προκαλούν επεισόδια με τους ΕΛΑΣιτες.
Η οριστική ρήξη ανάμεσα σε 5/42 και ΕΛΑΣ ήρθε όταν το Σύνταγμα αρνήθηκε να μπει στην «κυβέρνηση του βουνού». Ο Δημήτριος Ψαρρός προσπάθησε να συμβιβάσει την κατάσταση αλλά η απόφαση είχε παρθεί και ο ΕΛΑΣ προχώρησε στον τρίτο αφοπλισμό της οργάνωσης. Επικεφαλής των ανταρτών του ΕΛΑΣ που θα πραγματοποιούσαν την επίθεση ήταν ο Άρης Βελουχιώτης. Η κρίσιμη μάχη έγινε Κλήμα Δωρίδας. Οι περίπου 450 άνδρες του 5/42 Συντάγματος διαλύθηκαν με τον Ψαρρό να διαφεύγει με την ομάδα του προς την παραλιακή Σκάλα Καραΐσκου.
Εκεί τον συνέλαβε ο καπετάν Νικηφόρος (Δημήτρης Δημητρίου). Οι υπόλοιποι άνδρες του Συντάγματος είτε προσχώρησαν στον ΕΛΑΣ είτε διέφυγαν προς την Πελοπόννησο όπου εντάχθηκαν στα Τάγματα Ασφαλείας του δωσίλογου Νικόλαου Κουρκουλάκου.
Ο Νικηφόρος αφού συνέλαβε τον Ψαρρό τον έστειλε φρουρούμενο στον κοντινό Σταθμό Διοίκησης του ΕΛΑΣ προκειμένου να παραδοθεί στον αρχηγό της τοπικής μεραρχίας Αντισυνταγματάρχη Γεώργιο Ρήγο. Δεν έφτασε ποτέ εκεί.
Στα μισά της διαδρομής, θα συναντήσει την ομάδα του Ζούλα και εκείνος θα τον εκτελέσει εν ψυχρώ! Ο Διονύσης Χαριτόπουλος θα αποκαλύψει στο βιβλίο του «Άρης, ο Αρχηγός των Ατάκτων» το πως ο Ζούλας ομολόγησε το έγκλημα του.
«''Μόλις μάθαμε το σκοτωμό του, ο Άρης έγινε θηρίο κλείστηκε σε μια κάμαρη και βρίζοντας συνέχεια πηγαινοέρχονταν από τη μια άκρη στην άλλη σα λιοντάρι στο κλουβί. Δεν δέχονταν κουβέντα από κανέναν μας'', θα πει αργότερα ο πάτερ Ανυπόμονος.
Σε λίγο γίνεται γνωστός ο δράστης του εγκλήματος ο ίδιος δεν αποπειράθηκε να κρυφτεί άλλοι πάνε ακόμη να τον καλύψουν: ''Τον Ψαρρό τον σκότωσα εγώ όταν τον έπιασα αιχμάλωτο στη μάχη της διάλυσης του 5/42 στο Κλήμα τον Απρίλη του 1944''. Είναι ο ταγματάρχης Θύμιος Ζούλας που ομολογεί το έγκλημα και θα εισπράξει από τον Άρη μόλις συναντηθούν το σκαιό: ''Άντε βγάλε τα μάτια σου τώρα''.
Μετά 4 χρόνια μια νύχτα του 1948 εν μέσω Εμφυλίου, σε ένα ύψωμα του Κόζιακα, όπου ταγματάρχης με τον διαταραγμένο ψυχισμό θα περιγράψει στον Λευτεριά τη σκηνή του εγκλήματος: ''Τον έφερναν συνοδεία. Σε απόσταση 5 - 6 μέτρων, μόλις με αντίκρισε μου είπε: ''Να ‘μαι ρε Θύμιο, έγινε το κέφι σου, αν θέλεις χτύπα''. Και μου ‘δειξε το στήθος του. Μόνο εκείνη η στιγμή και τα αισθήματα που κυριάρχησαν εξηγούν πώς τράβηξα το πιστόλι μου και τον πυροβόλησα κατά πρόσωπο''».
Πολλά έχουν γραφτεί για τη δολοφονία του Ψαρρού και το πιθανότερο είναι πως θα γραφτούν άλλα τόσα. Για το έγκλημα αυτό κατηγορήθηκε ο Βελουχιώτης παρά το γεγονός πως ο πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ δεν ήταν καν παρών εκεί. Κατηγορήθηκε ο Σιάντος, ο Σαράφης. Κατηγορήθηκαν οι πάντες. Το ζήτημα, ωστόσο, είναι πως πότε και κανένας δεν τιμωρήθηκε για το έγκλημα αυτό. Ούτε καν στον Ζούλα, που ομολόγησε το έγκλημά του δεν επιβλήθηκε η παραμικρή τιμωρία. Ούτε καν επίπληξη.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
