Ένας, από κάθε άποψη, παράλογος πόλεμος όσο εκείνος του Βιετνάμ δε θα μπορούσε παρά να «περιέχει» πολλές στιγμές φρίκης. Καμία, ωστόσο, δεν μπορεί να συγκριθεί με τα όσα έγιναν μία ημέρα σαν σήμερα, στις 16 Μαρτίου 1968, στο χωριό Μι Λάι.
Είναι η ημέρα που πάνοπλοι Αμερικανοί στρατιώτες κατέσφαξαν άοπλους χωρικούς ανάμεσα στους οποίους και μητέρες με τα μωρά τους αγκαλιά.
Ένα αδιανόητο έγκλημα πολέμου για το οποίο κανένα διεθνές δικαστήριο δε «συγκινήθηκε».
Ένας παράλογος πόλεμος, μία λάθος πληροφορία
Στη Διάσκεψη της Γενεύης το 1954 το Βιετνάμ «χωρίστηκε» στη μέση. Στο Βόρειο Βιετνάμ το οποίο ελεγχόταν από τους κομμουνιστές του Χο Τσι Μιν και στο Νότιο Βιετνάμ που ελεγχόταν από τους Γάλλους οι οποίοι πολεμούσαν στη χώρα ήδη από το 1800 όταν και μετέτρεψαν τη χώρα σε αποικία τους.
Αν και υπήρχαν περίοδοι (σχετικής) ειρήνης, οι Βιετναμέζοι δε δέχθηκαν ποτέ την εξουσία των Γάλλων οι οποίοι τελικά αποχώρησαν από την περιοχή μετά τη Διάσκεψη της Γενεύης. Τότε ήταν που... μεταβίβασαν την εξουσία τους στους Αμερικανούς που είδαν στην ασιατική χώρα ένα ακόμα πεδίο δόξης λαμπρό την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου.
Αρχικά η παρουσία των ΗΠΑ στο Βιετνάμ είχε μόνο «συμβουλευτικό» χαρακτήρα. Όσο περνούσαν τα χρόνια, ωστόσο, και με δεδομένο πως οι Βιετκόνγκ αποκτούσαν όλο και μεγαλύτερη δύναμη, τόσο η αμερικανική στρατιωτική παρουσία γινόταν ολοένα και πιο έντονη.
Ο Χο Τσι Μιν διεξήγαγε εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα κάτι που σημαίνει πως όσο ήταν στόχοι οι Γάλλοι, άλλο τόσο έγιναν στόχοι οι Αμερικάνοι.
Ο Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι ήταν ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που άρχισε να στέλνει στο Βιετνάμ κανονικά στρατιωτικά τμήμα και όχι «συμβούλους» όπως έστελνε ο Αϊζενχάουερ. Όταν δολοφονήθηκε ο Κένεντι, ο Λίντον Τζόνσον που τον διαδέχθηκε συνέχισε να εντατικοποιεί τη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στο Βιετνάμ. Από τους 2.000 «συμβούλους» που υπήρχαν εκεί το 1962, έφτασαν το 1965 να υπάρχουν 75.000 στρατιώτες!
Την επόμενη χρονιά τα πράγματα είχαν κλιμακωθεί σε αδιανόητο βαθμό αφού οι Βιετκόνγκ εξοπλίζονταν και στηρίζονταν από τη Σοβιετική Ένωση ενώ οι ΗΠΑ είχαν στείλει 385.000 στρατιώτες!
Στις αρχές του 1968, πλέον, υπήρχε σε εξέλιξη ένας σκληρός πόλεμος με χιλιάδες απώλειες και από τις δύο πλευρές. Ειδικά για τους Αμερικάνους το κόστος ήταν τεράστιο καθώς οι περισσότεροι, πίσω στις ΗΠΑ, δεν μπορούσαν να αντιληφθούν για ποιον λόγο η χώρα τους είχε εμπλακεί σε ένα τέτοιο πόλεμο.
Είναι η εποχή που η κυβέρνηση των ΗΠΑ μοιάζει (και είναι) εγκλωβισμένη σε έναν πόλεμο που δεν μπορεί να κερδίσει και είναι αναγκασμένη να στέλνει ξανά και ξανά νέες μάχιμες δυνάμεις στο Βιετνάμ.
Ήδη από τον Ιανουάριο του 1968 κυβέρνηση των ΗΠΑ, μέσω του Πενταγώνου, έχει δώσει εντολή για εντατικοποίηση των στρατιωτικών επιχειρήσεων με στόχο χωριά του Βιετνάμ τα οποία θεωρούνταν προπύργια των Βιετκόνγκ. Το βάρος των επιθέσεων αυτών το σηκώνουν μονάδες που δεν έχουν μεγάλη εμπειρία στα πεδία των μαχών και έχουν φτάσει στο Βιετνάμ (στην καλύτερη περίπτωση) έναν με δύο μήνες πριν.
Το απόγευμα της 15ης Μαρτίου, η μονάδα του 25χρονου υπολοχαγού Γουίλιαμ Κάλεϊ πήρε τη διαταγή να εκκαθαρίσει το χωριό Μι Λάι από τους Βιετκόνγκ. Στην πραγματικότητα η διαταγή που έλαβαν ήταν μία και μοναδική: Να μην αφήσουν τίποτα όρθιο!
Στη διαταγή αυτή, ωστόσο, υπήρχε ένα τεράστιο λάθος. Στο χωριό δεν υπήρχε κανένας Βιετκόνγκ. Οι μόνοι που είχαν μείνει εκεί ήταν ηλικιωμένοι και γυναικόπαιδα. Ακόμα και έτσι, όμως, ακόμα και με αυτή τη λάθος πληροφορία (και κατά συνέπεια λάθος διαταγή) το έγκλημα στο Μι Λάι θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί.
Έγκλημα δίχως τιμωρία
Το πρωί της 16ης Μαρτίου οι αμερικανικές δυνάμεις μπήκαν στο χωριό. Οι πύλες της κολάσεως άνοιξαν. Βιετκόνγκ μπορεί να βρέθηκαν αλλά οι στρατιώτες των ΗΠΑ συμπεριφέρθηκαν σαν φονιάδες που δεν είχαν κανένα έλεος. Ούτε καν για τα μικρά παιδιά.
Ηλικιωμένοι σφαγιάσθηκαν. Γυναίκες δολοφονήθηκαν με πρωτοφανή αγριότητα αφού πρώτα, αρκετές από αυτές είχαν βιαστεί. Μικρά παιδιά βρέθηκαν χωρίς πόδια, χωρίς χέρια, χωρίς κεφάλια. Σχεδόν όλοι τους είχαν βασανιστεί πριν εκτελεστούν.
Σε αρκετές περιπτώσεις οι εκτελέσεις ήταν ομαδικές. Πολλά από τα θύματα έφεραν τραύματα στην πλάτη και γενικά στο πίσω μέρος του σώματός τους κάτι που σημαίνει πως δολοφονήθηκαν τη στιγμή που επιχείρησαν να ξεφύγουν από τη μανία των Αμερικανών στρατιωτών.
Λέγεται πως ακόμα και κάποιοι λίγοι στρατιώτες που αντέδρασαν (έστω και «χλιαρά») αντί θα πυροβολούν τα θύματά τους, επειδή δεν άντεχαν να βλέπουν, μάζευαν πολλά άτομα μαζί μέσα σε καλύβες και πετούσαν στο εσωτερικό τους χειροβομβίδες!
«Ένας από μας πυροβόλησε μια γυναίκα και τότε σκόπευσαν όλοι στο κεφάλι της και άρχισαν να πυροβολούν όλοι μαζί. Κομμάτι – κομμάτι τινάζονταν στον αέρα τα θραύσματα από τα κόκαλα του κεφαλιού της», είχε καταθέσει αργότερα ένας από τους στρατιώτες που συμμετείχαν στην αποστολή!
«Τους συγκεντρώσαμε όλους και τους υποχρεώσαμε να καθίσουν στο χώμα. Τότε ήρθε ο Κάλεϊ και μας είπε: ''Γνωρίζετε τι πρέπει να κάνετε''. Απαντήσαμε καταφατικά, πιστεύοντας ότι εννοούσε ότι πρέπει απλώς να τους προσέχουμε. Σε λίγο όμως ήρθε ξανά και μας ρώτησε γιατί δεν τους είχαμε σκοτώσει ακόμα. ''Τους θέλω νεκρούς'', είπε. Τότε άρχισα να πυροβολώ. Άδειασα τέσσερις γεμιστήρες πάνω στους καθισμένους ανθρώπους», είχε περιγράψει ένας άλλος στρατιώτης!
Ήταν τέτοιο το μένος που δε γλίτωσαν ούτε τα ζώα, ενώ υπήρξαν καταθέσεις που αποκάλυπταν πως εκτελούνταν ακόμα και τραυματίες που προσπαθούσαν να κρυφτούν κάτω από πτώματα προκειμένου να γλιτώσουν. «Πυροβολούσαμε τους νεκρούς ξανά και ξανά» είχε πει ένας στρατιώτης.
Μέσα στην κόλαση κανείς δεν μπόρεσε να κάνει μία σωστή καταμέτρηση των θυμάτων. Υπολογίζεται πως από 350 μέχρι 500 άμαχοι σφαγιάστηκαν.
Η σφαγή σταμάτησε όταν ο ανθυπασπιστής Χιου Τόμπσον, πιλότος ενός ελικοπτέρου, που πραγματοποιούσε πτήσεις πάνω από το Μι Λάι, είδε έναν λοχαγό να εκτελεί πισώπλατα μία άοπλη γυναίκα.
Προσγείωσε το ελικόπτερο ανάμεσα στους Αμερικανούς στρατιώτες και μία ομάδα αμάχων που προσπαθούσε να βρει καταφύγιο και απείλησε τους δικούς του πως αν ανοίξουν πυρ εναντίον των ανθρώπων τότε και αυτός θα ανοίξει πυρ εναντίον τους! Ο Τόμπσον αρχικά χαρακτηρίστηκε... προδότης αλλά αργότερα παρασημοφορήθηκε για τη στάση του.
Τα όσα έγιναν Μι Λάι έμειναν κρυφά για περίπου ενάμιση χρόνο. Έγιναν γνωστά μετά από την επίμονη δημοσιογραφική έρευνα του Σέιμουρ Χερς ο οποίος σε συνεργασία με έναν βετεράνο του Βιετνάμ αποκάλυψαν τα όσα είχαν συμβεί.
Τα όσα είδαν το φως της δημοσιότητας γιγάντωσαν το αντιπολεμικό κίνημα τόσο στο εσωτερικό των ΗΠΑ όσο και στον υπόλοιπο κόσμο και ανάγκασαν το Πεντάγωνο να στείλει την υπόθεση στη Δικαιοσύνη.
Προς γενική κατάπληξη, ωστόσο, μετά από δικαστική έρευνα στο εδώλιο του κατηγορουμένου έκατσαν πέντε χαμηλόβαθμοι αξιωματικοί. Από αυτούς τους πέντε μόνο ο υπολοχαγός Γουίλιαμ Κάλεϊ καταδικάστηκε (τον Μάρτιο του 1971) σε ισόβια. «Αυτές ήταν οι διαταγές που είχα πάρει. ΝΑ εξοντώσω τον εχθρό. Δεν κοίταξα αν είναι γέροι, γυναίκες, παιδιά. Τους αντιμετώπισαν ως στρατιώτες του εχθρού. Και τότε και τώρα, λέω πως εκτελούσα διαταγές και δεν αισθάνομαι πως έκανα κάτι λάθος» είχε πει στη διάρκεια της απολογίας του.
Στην πραγματικότητα, ωστόσο, ο Κάλεϊ δεν έκατσε στη φυλακή σχεδόν καθόλου. Εξέτισε μόλις τρεισήμισι χρόνια (και αυτά σε κατ' οίκον περιορισμό στο διαμέρισμά του, στο στρατόπεδο Φορτ Μπένιγκ της Τζόρτζια) πριν του δώσει χάρη ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Νίξον!
Ο Κάλεϊ όταν τελείωσε αυτή η περιπέτεια παντρεύτηκε, έκανε ένα παιδί και δούλευε στο κοσμηματοπωλείο του πεθερού του. Οι δικοί του άνθρωποι έλεγαν πως έπασχε από αϋπνίες, εξαιτίας των τύψεων. «Δεν περνάει μέρα που να μη νιώθω τύψεις για όσα συνέβησαν εκείνη την ημέρα στο Μι Λάι. Νιώθω τύψεις για τους Βιετναμέζους που σκοτώθηκαν, για τις οικογένειές τους, για τους Αμερικανούς στρατιώτες που εμπλέκονται και τις οικογένειές τους. Λυπάμαι πολύ» είχε πει ο ίδιος λίγα χρόνια πριν πεθάνει.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα έζησε μόνος του (αφού στο μεταξύ είχε χωρίσει) στη Φλόριντα. Εκεί άφησε και την τελευταία του πνοή, στις 28 Απριλίου 2024, σε ηλικία 80 ετών.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
