Ένας ανοιξιάτικος περίπατος στο Ζάππειο είναι για τους περισσότερους Αθηναίους μία χρυσή ευκαιρία για να ξεφύγουν από τη μουντάδα και τη φασαρία της μεγαλούπολης παρά το γεγονός πως στην πραγματικότητα βρίσκονται στο κέντρο της!
Οι περισσότεροι γνωρίζουν πως το εντυπωσιακό αυτό μέγαρο... κάποια σχέση έχει με τον εθνικό ευεργέτη Ευαγγέλη Ζάππα. Λίγοι, ωστόσο, γνωρίζουν για ποιον λόγο είχε χτιστεί και τι ήθελε να πετύχει ο Ζάππας.
Στην πραγματικότητα ήθελε να δημιουργήσει ένα μέγαρο που θα στεγάσει το όραμά του για την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων!
Αυτό που γνωρίζουν ακόμα λιγότεροι, ωστόσο, είναι πως στον αριστερό τοίχο του κυκλικού σχήματος Περιστυλίου του Μεγάρου την ημέρα των εγκαινίων του ικανοποιήθηκε η μακάβρια τελευταία επιθυμία του Ζάππα.
Ευαγγέλης Ζάππας, το πρωτοπαλίκαρο του Μάρκου Μπότσαρη
Ο Ευαγγέλης Ζάππας γεννήθηκε στο Λάμποβο της Βορείου Ηπείρου (σημερινή Αλβανία) στις 23 Αυγούστου του 1800. Ήταν ο μικρότερος από τους γιούς του μεγαλεμπόρου Βασιλείου Ζάππα.
Όταν ο Ευαγγέλης ήταν ακόμα νεαρός έφηβος, και αφού είχε ολοκληρώσει τη βασική του εκπαίδευση στο Τεπελένι, στρατολογήθηκε από τον Αλή Πασά και στάλθηκε φρουρός σε ένα φρούριο κοντά στα Γιάννενα. Έμεινε στην υπηρεσία του Αλή Πασά μέχρι και την ηλικία των 20 ετών.
Την περίοδο εκείνη με την ξεσηκωμό των υπόδουλων Ελλήνων να είναι έτοιμος να ξεσπάσει, οι Οθωμανοί βρέθηκαν διχασμένοι ανάμεσα στον Αλή Πασά και τον σουλτάνο. Η μεταξύ τους κόντρα έλαβε πολεμικές διαστάσεις και οι Σουλιώτες υπό τον ήρωα Μάρκο Μπότσαρη πήραν το μέρος του Αλή Πασά.
Ο Ευαγγέλης Ζάππας βρέθηκε να υπηρετεί στο πλευρό των Σουλιωτών και σε μικρό χρονικό διάστημα, εξαιτίας των ικανοτήτων του αλλά και του ηρωισμού του, τοποθετήθηκε υπασπιστής του Μπότσαρη.
Πολέμησε με όλες του τις δυνάμεις στην υπεράσπιση του Σουλίου και μετά τη συνθηκολόγηση κατέφυγε στο Μεσολόγγι.
Το 1823 με τη φωτιά της Επανάστασης να έχει εξαπλωθεί, ο Ευαγγέλης Ζάππας βρέθηκε να πολεμάει στο πλευρό του αδερφού του Μάρκου Μπότσαρη (που στο μεταξύ είχε σκοτωθεί σε μία μάχη στο Καρπενήσι). Την επόμενη χρονιά ο Ζάππας έλαβε τον βαθμό του ταξιάρχου και ορίστηκε διοικητής στα Βλαχοχώρια της Αιτωλοακαρνανίας.
Όταν η Επανάσταση τελείωσε ο Ευαγγέλης Ζάππας αρνήθηκε να λάβει την αποζημίωση που λάμβαναν οι ήρωες του Αγώνα και μετανάστευσε στο Βουκουρέστι και εκεί ανέδειξε μία άλλη πλευρά του: Αυτή του δεινού επιχειρηματία.
Ο Ζάππας φρόντισε να δημιουργήσει στενές σχέσεις με τους άρχοντες της περιοχές και κυρίως με τους ηγούμενους των μοναστηριών. Αυτό που έκανε ήταν να νοικιάσει μεγάλα κτήματα που άνηκαν στα μοναστήρια και να τα εκμεταλλεύεται ο ίδιος.
Η κίνηση αυτή, μέσα σε λίγα χρόνια, τον μετέτρεψε από έναν απλό επιχειρηματία σε έναν πλούσιο μεγαλογαιοκτήμονα καθώς από ένα σημείο και έπειτα είχε πάψει να νοικιάζει τα κτήματα και τα αγόραζε με αποτέλεσμα όλα τα κέρδη από αυτά να μένουν στον ίδιο αλλά και τον ξάδερφό του με τον οποίο είχαν αγαστή συνεργασία.
Το 1850 ο Ευαγγέλης Ζάππας ήταν πλέον ένας επιχειρηματίας με αμύθητη περιουσία. Είναι εκείνη η εποχή που ξεκίνησε να διαθέτει μεγάλα ποσά σε φιλανθρωπίες τόσο στη Ρουμανία όσο και σταδιακά (κυρίως) στην Ελλάδα.
Ένα από τα μεγαλύτερα οράματα του Ζάππα ήταν η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Για τον λόγο αυτό ξεκίνησε αλληλογραφία με τον βασιλιά Όθωνα και του εξηγούσε πως επιθυμεί την αναβίωση όχι μόνο για την ψυχαγωγία και το θέαμα αλλά για να «συνδεθεί» ο λαός με την ιστορία της αρχαίας Ελλάδας, με παράλληλων πολιτιστικών δρώμενων και εκθέσεων (έχοντας μάλιστα ως πρότυπο την Α΄ Διεθνή Έκθεση του Λονδίνου) που θα στήριζαν και θα προωθούσαν τη βιομηχανοποίηση της Ελλάδας.
Το Ζάππειο Μέγαρο και το τέλος του Ευαγγέλη Ζάππα
Ο Ευαγγέλης Ζάππας πρότεινε τη διοργάνωση στην Αθήνας των Α' Ολυμπίων (όπως ονόμασε τους αγώνες) την 25η Μαρτίου 1857 και ανέλαβε όλα τα έξοδα. Παράλληλα ανέλαβε και όλα τα έξοδα τόσο για την ανέγερση ενός επιβλητικού μεγάρου (στο οποίο θα πραγματοποιούνταν οι εκθέσεις και θα μπορούσε να λειτουργήσει και σαν μνημείο) όσο και τα έξοδα για την ανακατασκευή του Καλλιμάρμαρου Σταδίου προκειμένου να γίνουν εκεί οι αγώνες.
Η πρώτη του σκέψη, μάλιστα ήταν το μέγαρο να χτιστεί στην κορυφή του Καλλιμάρμαρου προκειμένου «η Αυλή και οι Ελλανοδίκαι θα ηδύναντο από ευρέος εξώστου να επιβλέπωσι τους αγώνας και τας μυριάδας των περικαθημένων θεατών».
Τελικά, το σχέδιό του υλοποιήθηκε με το Βασιλικό Διάταγμα της 19ης Αυγούστου 1858 «περί συστάσεως Ολυμπίων». Τα πρώτα «Ολύμπια» έγιναν στις 15 Νοεμβρίου 1859 στην Αθήνα, στην Πλατεία Λουδοβίκου (στη σημερινή πλατεία Κοτζιά που βρίσκεται το δημαρχείο της Αθήνας).
Και ενώ το όραμά του είχε αρχίσει να παίρνει σάρκα και οστά, ο Ευαγγέλης Ζάππας αρρώστησε σοβαρά (υπέστη μία διανοητική διαταραχή) και ήταν αδύνατον να συνεχίσει το έργο του. Ο αγαπημένος του ξάδερφος έκανε ότι μπορούσε προκειμένου να κερδίσουν αυτή τη μάχη που τελικά αποδείχθηκε άνιση.
Ο Ευαγγέλης Ζάππας πέθανε μία ημέρα σαν σήμερα, στις 19 Ιουνίου 1865, σε ηλικία 65 ετών και τάφηκε στο ναό του Ευαγγελισμού στο κτήμα του στο Μπροστένι της Μολδοβλαχίας (σημερινής νότιας Ρουμανίας).
Πέντε χρόνια πριν πεθάνει και μόλις ένα χρόνο μετά τα Α' Ολύμπια, τον Νοέμβριο του 1860, ο Ζάππας συνέταξε τη διαθήκη του. Καθώς ήταν άγαμος και χωρίς απογόνους με τη διαθήκη του άφησε όλη την περιουσία του στην Επιτροπή των Ολυμπίων.
Στη διαθήκη του φρόντισε να τονίσει ότι όχι μόνο οι συγγενείς του, αλλά και «πας Έλλην, χωρίς εξαίρεσιν, έχει το δικαίωμα να επαγρυπνήση εις την εκτέλεσιν των διατάξεων της παρούσης διαθήκης μου και τους εναντίους αυτής να τους υποχρεώση διά του νόμου προς αποζημίωσιν και αποκατάστασιν των ειρημένων διατάξεων».
Μία από τις προβλέψεις της διαθήκης ήταν η δημιουργία του μεγάρου το οποίο εγκαινιάστηκε τελικά 32 χρόνια αργότερα, στις 20 Οκτωβρίου 1888. Αξίζει να σημειωθεί πως το Ζάππειο Μέγαρο είναι το πρώτο κτίριο που ανεγείρεται παγκοσμίως για την εξυπηρέτηση Ολυμπιακών αναγκών!
Και μπορεί η αρχική σκέψη να ήταν, όπως ήδη αναφέρθηκε, το μέγαρο να χτιστεί στην κορυφή του Παναθηναϊκού σταδίου, αλλά τελικά, το 1869 (τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατο του Ζάππα) η Βουλή των Ελλήνων διέθεσε περίπου «80.000 τετραγωνικά μέτρα δημόσιας γης μεταξύ του ναού του Ολυμπίου Διός και του τότε Ανακτορικού Κήπου, λαμβάνοντας υπόψη και την επιθυμία του Ζάππα το κτίριο να ευρίσκεται κατά το δυνατόν εγγύτερα στο Στάδιο».
Σύμφωνα επίσης με τη διαθήκη του Ζάππα, το λείψανο της κεφαλής του εθνικού ευεργέτη, «εγκλεισμένον εντός αργυράς θήκης εν σχήματι ναΐσκου», εντοιχίστηκε στον αριστερό τοίχο του κυκλικού σχήματος Περιστυλίου του Μεγάρου την ημέρα των εγκαινίων του.
Μια λιτή αναμνηστική πλάκα βρίσκεται εκεί για να θυμίζει τον χώρο όπου βρίσκεται έως σήμερα η κεφαλή του Ευαγγελή Ζάππα. «Εθάδε κείται η κεφαλή Ευαγγελή Ζάππα», γράφει
Το σώμα του, σύμφωνα πάντα με τη δική του επιθυμία, όπως αυτή εκφράστηκε στη διαθήκη του, ενταφιάστηκε στο σχολείο του Λαμπόβου, στο οποίο είχε κληροδοτήσει ετήσιο εισόδημα.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί, πως αν και ο Ζάππας άφηνε ολόκληρη την περιουσία του στην Ελλάδα, ένα μικρός μέρος έφτασε σε αυτή καθώς διεκδικήθηκε τόσο από τα ανίψια του (τα παιδιά του αδερφού του Αναστάσιου Ζάππα) όσο και από το ρουμανικό δημόσιο κάτι που, μάλιστα προκάλεσε και διακοπή των διπλωματικών σχέσεων ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Ρουμανία, που αποκαταστάθηκε μετά το τέλος του Β' Βαλκανικού Πολέμου, το καλοκαίρι του 1913!
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
