Το πολιτικό παρασκήνιο πίσω από την πρώτη αεροπειρατεία που έγινε στην Ελλάδα

Για την ιστορία που θα διαβάσετε παρακάτω υπάρχει μια τεράστια παρανόηση που γιγαντώθηκε στα χρόνια του διαδικτύου. Η αεροπειρατεία που έγινε μια ημέρα σαν σήμερα, δεν είναι η πρώτη που έγινε στον κόσμο. Είναι η πρώτη που έγινε στην Ελλάδα.

Πριν από αυτή είχαν προηγηθεί κάμποσες ακόμα. Η πρώτη ήταν κάπου μεταξύ Μαρτίου και Ιουλίου του 1919 όταν ένας Ούγγρος αριστοκράτης και γεωλόγος κατέλαβε ένα μικρό αεροπλάνο προκειμένου να ξεφύγει από την Ουγγρική Σοβιετική Δημοκρατία και τις διώξεις των αντιφρονούντων που πραγματοποιούσε το βραχύβιο αυτό κράτος.

Η δεύτερη ήταν τον Μάη του 1928 στις ΗΠΑ ένας 18χρονος που ήθελε να αυτοκτονήσει κατέλαβε ένα διθέσιο αεροσκάφος. Όταν ήταν στα 2.000 πόδια ο 18χρονος χτύπησε με σφυρί τον πιλότο ο οποίος έχασε τις αισθήσεις του με αποτέλεσμα το αεροσκάφος να βρεθεί σε ελεύθερη πτώση. Την τελευταία στιγμή ο πιλότος ανέκτησε τις αισθήσεις του και κατάφερε να το προσγειώσει ανώμαλα με αποτέλεσμα να σωθούν και οι δυο.

Η πρώτη πλήρως επιβεβαιωμένη αεροπειρατεία σε πολιτικό αεροπλάνο, πάντως, έγινε στις 21 Φεβρουαρίου του 1931 στο Περού και έγινε σε αεροπλάνο της Pan American-Grace Airways  και έγινε για πολιτικούς λόγους αφού οι αεροπειρατές το κατέλαβαν για να περάσουν πάνω από διάφορες πόλεις της χώρας προκειμένου να ρίξουν προπαγανδιστικά φυλλάδια.

Ακολούθησαν τουλάχιστον άλλες τέσσερις μέχρι να φτάσουμε στην πρώτη αεροπειρατεία στην Ελλάδα. Σε μια χώρα που βρισκόταν βυθισμένη στο χάος που προκαλούσε ο εμφύλιος πόλεμος.

Ένα ριψοκίνδυνο σχέδιο

Βρισκόμαστε στον Σεπτέμβριο του 1948. Είναι η εποχή που οι αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, χάνουν διαρκώς έδαφος. Ο Εθνικός Στρατός με τη βοήθεια των Αμερικανών προελαύνει σε όλα τα μέτωπα και οι αντάρτες προσπαθούν να κρατήσουν τις γραμμές άμυνάς τους.

Ακόμα και αυτό, ωστόσο, τη δεδομένο χρονική στιγμή έμοιαζε τρομερά δύσκολο. Ακόμα και το να φτάσε κάποιος στις περιοχές που είχαν υπό τον έλεγχό τους οι αντάρτες ήταν εξαιρετικά δύσκολο καθώς ο Εθνικός Στρατός είχε αποκόψει τις περισσότερες «οδούς».

Για παράδειγμα, ήταν πολύ πιο εύκολο για κάποιον να φύγει στη Γιουγκοσλαβία (ή κάποια άλλη κομμουνιστική χώρα) και από εκεί να περάσει στην Ελλάδα, παρά να το επιχειρήσει με την κλασική διαδρομή.

Αυτό ακριβώς σκέφτηκαν και έξι μαθητές γυμνασίου οι οποίοι ήταν οργανωμένοι στην ΕΠΟΝ, τη νεολαία του παράνομου ΚΚΕ. Οι Αλέξανδρος και Δημήτριος Κουφουδάκης (21 και 23 ετων αντίστοιχα), Αχιλλέας Κετιμλίδης (19 ετών), Αντώνης Βογιάζος (18 ετών), Γιώργος Κέλας (17 ετών) και  Σπύρος Χειλμιάδης (18 ετών). Όλοι τους καταζητούνταν από τις Αρχές κατηγορούμενοι για σαμποτάζ.

Στην πραγματικότητα οι έξι σύντροφοι δεν είχαν και πολλές επιλογές. Ή θα έφευγαν σε κάποια χώρα του ανατολικού μπλοκ ή θα έπεφταν στα χέρια των διωκτών τους. Και επέλεξαν το πρώτο.

Ξεκίνησαν από τη Θεσσαλονίκη με προορισμό την Αθήνα δήθεν για να δώσουν εξετάσεις για την εισαγωγή τους στο Πολυτεχνείο. Όταν θα έδιναν τις (υποτιθέμενες) εξετάσεις τους θα έπαιρναν ξανά το αεροπλάνο από και θα επέστρεφαν στη Θεσσαλονίκη. Έτσι έλεγαν, δηλαδή.

Ο πραγματικός τους στόχος ήταν να καταλάβουν το αεροπλάνο της επιστροφής και να φτάσουν στη Γιουγκοσλαβία και από εκεί αφού οργανωθούν να περάσουν στα ελληνικά βουνά για να πολεμήσουν στο πλευρό των ανταρτών του ΔΣΕ.

Έθεσαν το σχέδιο τους σε εφαρμογή και το μεσημέρι εκείνης της ημέρας βρέθηκαν στο αεροδρόμιο του Ελληνικού. Αγόρασαν τα εισιτήρια τους και επιβιβάστηκαν στη μεσημεριανή πτήση της ΤΑΕ (προδρόμου της Ολυμπιακής Αεροπορίας) για Θεσσαλονίκη.

Στο αεροπλάνο, τύπου DC-3 (Ντακότα), επέβαιναν συνολικά 21 άτομα (τετραμελές πλήρωμα και 17 επιβάτες ανάμεσα στους οποίους και ο βουλευτής του Κόμματος των Φιλελευθέρων, Ιωάννης Αποστόλου).

Η (περίπου) επιτυχημένη αεροπειρατεία

Λίγα λεπτά μετά την απογείωσή του και ενώ το αεροσκάφος πετούσε ανάμεσα σε Εύβοια και Σκύρο οι τέσσερις από τους έξι έφτασαν έξω από το πιλοτήριο. Εισέβαλαν στον θάλαμο διακυβέρνησης και με την απειλή ενός σουγιά και ενός σπασμένου μπουκαλιού… γκαζόζας απαίτησαν από τον κυβερνήτη Αθανάσιο Ηγουμενάκη να ακολουθήσει πορεία προς τη Γιουγκοσλαβία.

Ακολούθησε μάχη μέσα στο πιλοτήριο στη διάρκεια της οποίας τραυματίστηκε ο πιλότος αλλά και ο ασυρματιστής. Στο μεταξύ το αεροπλάνο είχε χάσει αρκετό ύψος και προκειμένου να αποφευχθούν τα χειρότερα ο Ηγουμενάκης «παραδόθηκε» προκειμένου να το επαναφέρει στο σωστό ύψος.

Μέσα στον χαμό, ο ασυρματιστής πρόλαβε και έστειλε ένα σήμα κινδύνου στον πύργο έλεγχου. Σχεδόν αμέσως έλαβε εντολή να «επιστρέψει το αεροπλάνο πάση θυσία εις Θεσσαλονίκην». Ταυτόχρονα πολεμικά αεροσκάφη απογειώθηκαν προκειμένου να ματαιώσουν τα όποια σχέδια των αεροπειρατών αλλά ήταν δύσκολο να εντοπίσουν το αεροπλάνο αφού ο πιλότος είχε επιχειρήσει να παραπλανήσει τους ΕΠΟΝίτες και να προσγειώσει το αεροπλάνο σε ελληνικό αεροδρόμιο.

Εκείνοι, ωστόσο, τον κατάλαβαν και του είπαν να ακολουθεί τον Αξιό ποταμό προκειμένου να είναι σίγουροι ότι «κρατάει» τη σωστή πορεία. Ακολούθησε σιγή ασυρμάτου. Το επόμενο μήνυμα που εξέπεμψε ο ασύρματος  ήταν «Είμεθα προσγειωμένοι Όφτσε Πόλε 60 χλμ. Νοτιοανατολικά Σκοπίων».

Οι αεροπειρατές είχαν πετύχει το πρώτο και πιο δύσκολο κομμάτι του παράτολμου σχεδίου τους και το έκαναν αυτό χωρίς να υπάρξουν ανθρώπινα θύματα ή ζημιές, παρά μόνο μικροτραυματισμοί των δραστών και των μελών του πληρώματος, μετά από εκείνη τη συμπλοκή τις πρώτες στιγμές της αεροπειρατείας. Παράλληλα, απέναντι στους ταξιδιώτες υπήρξε απόλυτος σεβασμός, όπως οι ίδιοι οι επιβάτες αφηγήθηκαν αργότερα.

Μετά από ολιγόωρη παραμονή στο γιουγκοσλαβικό έδαφος, απογειώθηκε κατόπιν εγκρίσεως των δραστών και έφθασε το ίδιο απόγευμα στο αεροδρόμιο του Σέδες. Άμεσα ξεκίνησαν έρευνες επί ερευνών προκειμένου να διαπιστωθεί αν οι δράστες είχαν συνεργούς, αν πίσω από την ενέργεια αυτή κρυβόταν το ΚΚΕ και αν συνδεόταν με τη δολοφονία  του Αμερικανού δημοσιογράφου του ειδησεογραφικού δικτύου CBS, Τζορτζ Πολκ.

Τελικά, τίποτα απ΄ όλα αυτά δεν επιβεβαιώθηκε και όλη αυτή παράτολμη ενέργεια αποδόθηκε στο νεανικό ενθουσιασμό και την... άγνοια κινδύνου. Το εμφυλιακό κράτος, ωστόσο, ξέσπασε το θυμό τους πάνω στις οικογένειες των έξι νεαρών. Πολλοί κατέληξαν σε φυλακές και ξερονήσια.

Οι έξι αεροπειρατές δικάσθηκαν ερήμην από το Έκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης και καταδικάσθηκαν σε θάνατο. Η απόφαση αυτή, ωστόσο, δεν εκτελέστηκε ποτέ.

Τι απέγιναν οι έξι αεροπειρατές; Ο Χελμιάδης, σκοτώθηκε σε μάχη στο Μπίκοβικ την πρωτοχρονιά του 1949. Ο Κετιμλίδης, ο οποίος ήταν ο μόνος από τους έξι που δεν καταζητούνταν από την Ασφάλεια και απλά συμμετείχε σε ένδειξη αλληλεγγύης στους συντρόφους του, σκοτώθηκε σε μάχη στο Κιλκίς.

Τα αδέρφια Δημήτριος και Αλέξανδρος Κουφοδακης, 23 και 21 ετών αντίστοιχα, χτυπήθηκαν σε μια μάχη και επέστρεψαν στη Γιουγκοσλαβία με σοβαρά τραύματα. Ο Αλέξανδρος σπούδασε εκεί χημικός. Κατά την επιστροφή του μετά από πολλά χρόνια, το 1985 στην Ελλάδα εργάστηκε στο Δημόκριτο. Ο Δημήτρης σπούδασε οικονομικά. Επαναπατρίσθηκε λίγο πριν τον αδελφό του, το 1978 και εργάστηκε στον ιδιωτικό τομέα. Από τους έξι ήταν οι μόνοι που ζούσαν μέχρι και πριν από μερικά χρόνια.

Ο Κέλας με τη λήξη του εμφυλίου έφυγε στη Ρουμανία όπου σπούδασε ιστορία. Επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη πριν τη χούντα και πέθανε το 1985.

Τέλος, ο Βογιάζος, που  ήταν η «ψυχή» της αεροπειρατείας, πέρασε στην Ελλάδα αλλά όταν το ΚΚΕ έδωσε την ιστορική εντολή να τεθούν τα όπλα «παρά πόδα», έφυγε για την ΕΣΣΔ. Εκεί σπούδασε κινηματογράφο και έγινε ο επίσημος μεταφραστής του έργου του Λένιν στα ελληνικά. Αργότερα σκηνοθέτησε αρκετές ταινίες και σειρές της σοβιετικής τηλεόρασης. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1976, όπου επίσης εργάστηκε ως σκηνοθέτης. Πέθανε στο σπίτι του στην Αθήνα ανήμερα του Αγίου Ιωάννη το 1992.