Ο Αλή Πασάς, ο Πασάς των Ιωαννίνων, ήταν ένας σκληρός άνθρωπος. Πολύ αυστηρός. Ο λόγος του ήταν νόμος. Αυτός ο άνθρωπος, λοιπόν, είχε μια αδυναμία. Την κυρά Βασιλική. Ήταν τέτοια η επιρροή που ασκούσε πάνω του που αν και γυναίκα του παρέμεινε χριστιανή χωρίς ο Πασάς να φέρει αντίρρηση. Και αν αυτό δεν αρκεί υπάρχει και άλλη ιστορία σύμφωνα με την οποία προσπάθησε να τον... μυήσει στη Φιλική Εταιρεία! Η ιστορία της κυρα Βασιλικής είναι εκπληκτική. Και είναι εκπληκτική ίσως επειδή με το πέρασμα των χρόνων η αλήθεια χάνεται κάπου ανάμεσα σε θρύλους και υπερβολές.
Η μικρή χριστιανή που μάγεψε τον γέρο σουλτάνο
Γεννημένη το 1789 στη Πλησιβίτσα των Φιλιατών (σημερινό Πλαίσιο Φιλιατών της Ηπείρου), η Βασιλική ήταν κόρη του προύχοντα της περιοχής Κίτσου Κονταξή. Είχε τρία αδέρφια. Το Νίκο, τον Ιωάννη και τον οπλαρχηγό Γιώργο Κίτσου που συμμετείχε σε μερικές από τις σημαντικότερες μάχες της Επανάστασης.
Για την αρχή της ιστορίας υπάρχουν δυο εκδοχές. Η πρώτη είναι πως όταν η Βασιλική ήταν 12 ετών οι Τουρκαλβανοί έκαναν μια επιδρομή στο χωριό της το οποίο και ισοπέδωσαν. Βρήκαν τη μικρή Βασιλική να κλαίει στην αγκαλιά της μάνας της η οποία είχε προσπαθήσει να κρυφτεί. Πήραν τη μικρούλα από τη μητρική αγκαλιά και την οδήγησαν στο χαρέμι του Αλή Πασά.
Η δεύτερη εκδοχή (που πιθανότατα είναι και η σωστή) αναφέρει πως ο πατέρας και τα αδέρφια της Βασιλικής «έμπλεξαν» σε μια υπόθεση κατασκευής κίβδηλων νομισμάτων και επειδή ο πατέρας της ήταν προύχοντας της περιοχής, ο σκληρός Αλή Πασάς διέταξε να λεηλατηθεί η Πλησίβιτσα, να εκτελεστούν όλοι οι άνδρες και οι γυναίκες να σκλαβωθούν και να οδηγηθούν σε χαρέμια και σε βοηθητικές εργασίες.
Τότε εμφανίστηκε η Βασιλική (που σύμφωνα με αυτή την εκδοχή ήταν μόλις 16 ετών) έπεσε στα πόδια του Πασά και τον παρακάλεσε για τη ζωή του πατέρα της. Ο Σουλτάνος της Ηπείρου (που τότε ήταν 65 ετών) θαμπώθηκε από την ομορφιά της κοπέλας, χάρισε τη ζωή στον πατέρα της, έδωσε διαταγή να μην πειραχτεί ξανά το χωριό της και την πήρε μαζί του.
Το 1805 η Βασιλική ήταν στο χαρέμι του Πασά ως ευνομούμενη του. Τρία χρόνια μετά ο Πασάς την παντρεύτηκε. Είχε... ζήλιες, βέβαια, από την Εμινέ, την πρώτη του σύζυγο, αλλά εκείνος δεν άκουγε το παραμικρό. Τη λάτρεψε τη Βασιλική. Όχι μόνο για την ομορφιά της αλλά και για την εξυπνάδα και την τσαχπινιά της.
Όσο περνούσαν τα χρόνια τόσο περισσότερο γινόταν σαφές πως μέσα από αυτή τη σχέση οι ρόλοι είχαν αντιστραφεί. Η Βασιλική ήταν ο «Πασάς» που ο λόγος της ήταν νόμος και ο Πασάς ήταν «σκλάβος» της που έκανε με μεγάλη προθυμία ότι του ζητούσε η Βασιλική. Ο άγριος Αλή Πασάς είχε γίνει... «γατάκι» μπροστά στην ομορφιά της Βασιλικής.
Η Βασιλική ήθελε να μείνει χριστιανή και έμεινε. Η Βασιλική ήθελε να έχει έναν λατρευτικό χώρο και ο Αλή Πασάς διέταξε να της φτιάξουν ένα παρεκκλήσι για να έχει να προσεύχεται. Έδωσε, μάλιστα, και εντολή να υπάρχει εκεί πάντα ένας ιερέας προκειμένου να τη βοηθάει να εκτελεί τα θρησκευτικά της καθήκοντα. Οι «κακές γλώσσες» λέγανε πως ο Αλή Πασάς είχε προβλήματα ύπνου και μόνο στην ποδιά της Βασιλικής μπορούσε να βρει μερικές στιγμές γαλήνης. Μόνο εκεί κοιμόταν.
Κάποια στιγμή του ζήτησε να μάθει γράμματα και έτσι εκείνος επέτρεψε να έρθει σε επαφή με λόγιους Έλληνες προκειμένου να αποκτήσει τη μόρφωση που ήθελε. Η Βασιλική φρόντισε να εκμεταλλευτεί αυτή τη νέα συνθήκη και έτσι μετατράπηκε σε έναν «μυστικό πράκτορα» των Ελλήνων μέσα στο παλάτι. Έδινε πληροφορίες, ασκούσε πίεση στον Αλή Πασά για να γλιτώνουν από βέβαιο θάνατο Έλληνες που είχαν συλληφθεί και μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία!
«Βασιλική προστάζει...»
Ήταν τέτοια η επιρροή της κυρα Βασιλικής στον Αλή Πασά που την κατέγραφαν ακόμα και τα δημοτικά τραγούδια. «Βασιλική προστάζει· Βεζύρ’ Αλή Πασά βάλε φωτιά στα τόπια, κάψε τα Γιάννενα…» αναφέρει ένα από αυτά και η λέξη «προστάζει» δεν αφήνει και πολλά περιθώρια για παρερμηνείες.
Μπορεί η κυρά Βασιλική να έκανε όλα αυτά που έκανε και να είχε του χεριού της τον σκληρό Αλή Πασά αλλά ήταν και αυτή που έμεινε στο πλάι του μέχρι και την τελευταία του στιγμή. Στα δύσκολα δεν τον εγκατέλειψε. Όταν, τον Δεκεμβρίου του 1821, ο Πασάς κατέφυγε στη Μονή του Αγίου Παντελεήμονος της λίμνης των Ιωαννίνων καταδιωκόμενος από τους άνδρες του Χουρσίτ Πασά, η αγαπημένη του Βασιλική ήταν εκεί.
Λίγο πριν πεθάνει ο Αλή Πασάς έδωσε εντολή στον Θανάση Βάγια να σκοτώσει την κυρά Βασιλική. Δεν ήθελε να πέσει στα χέρια των εχθρών του γιατί ήξερε πως πάνω της θα έβγαζαν όλο το μίσος που είχαν για εκείνον. Ο Βάγιας, ωστόσο, παράκουσε την εντολή του Πασά καθώς (πιθανότατα) θεωρούσε πως η κυρά Βασιλική ήξερε που ήταν κρυμμένοι οι θρυλικοί θησαυροί του και έτσι προσπάθησε να την πείσει να τους πάρουν και να ζήσουν πλουσιοπάροχα. Κανείς δεν ξέρει αν αυτό είναι αλήθεια. Αυτό που είναι γνωστό, ωστόσο, είναι πως Βασιλική και Βάγιας συνελήφθησαν τον Φεβρουάριο του 1922 και μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Γλίτωσαν την κρεμάλα μετά από παρέμβαση του πατριάρχη Άνθιμου Γ' ο οποίος και έσωσε τη Βασιλική με προϋπόθεση να μείνει εντός τους πατριαρχείου.
Έμεινε εκεί για έξι χρόνια και μετά τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου οι Οθωμανοί την εξόρισαν στην Προύσα όπου παρέμεινε από τον Μάρτιο του 1828 μέχρι και τον Οκτώβριο του 1929. Μετά της δόθηκε άδεια να επιστρέψει στην Ελλάδα. Η Βασιλική αρχικά εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο. Εκεί γνώρισε τον Ιωάννη Καποδίστρια. Ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας της χάρισε ένα ακίνητο (που είναι γνωστός μέχρι και σήμερα σαν «Γουλάς της Κυρά-Βασιλικής») και λίγα κτήματα στο χωριό Κατοχή της Αιτωλίας. Έζησε εκεί με τις κόρες της και κάποια ορφανά που είχε φέρει μαζί της από την Προύσα προκειμένου να τα φροντίζει.
Πέθανε από δυσεντερία μια ημέρα σαν σήμερα, στις 11 Δεκεμβρίου 1834. Ήταν μόνο 45 χρονών. Τάφηκε στον περίβολο της Εκκλησίας των Ταξιαρχών στο Αιτωλικό. Δίπλα στον τάφο αναγράφονται τα εξής: «Τάφος Κυρα-Βασιλικής 1789-1834». Και από κάτω: «Απέθανεν η κυρα-Βασιλική Κίτζου από δυσεντερία, ετών 45, μετασχών των αχράντων μυστηρίων της Θείας Μεταλήψεως και κατ' άδειαν του επιτρόπου του Αγίου Ακαρνανίας και από του εφημερίου των Ταξιαρχών ετάφη κατά την συνήθη εκκλησιαστική τάξιν εν τη εκκλησία των Ταξιαρχών. Εν Ανατολικόν τη 11 Δεκεμβρίου 1834. Μελέτιος ιερεύς Δ.Κ.».
Μ. Καραγάτσης έχει γράψει ένα διήγημα με τίτλο Βασιλική εμπνευσμένο από τη ζωή της αγαπημένης συζύγου του Αλή Πασά, το οποίο περιέχεται στη συλλογή διηγημάτων του συγγραφέα «Το νερό της βροχής». Σε αυτό ο συγγραφέας την παρουσιάζει να ζει σε ένα παραθαλάσσιο οικισμό, στον Έπαχτο, ηλικιωμένη πια και παραγνωρισμένη με μόνη συντροφιά της το κρασί. Ίσως σε αυτό να στηρίζεται και η θεωρία πως όταν πέθανε η Βασιλική ήταν αλκοολική και πάμπτωχη κάτι που, όμως, δεν προκύπτει από αξιόπιστες ιστορικές πηγές.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
