Για τη Μάχη του Στάλινγκραντ θα μπορούσαν να ειπωθούν πολλά, πάρα πολλά, υπερβολικά πολλά πράγματα και να γίνουν χιλιάδες αναλύσεις. Θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για την προαιώνια μάχη του καλού και του κακού που βρήκε ένα ακόμα πεδίο σύγκρουσης για να αναπτυχθεί.
Θα μπορούσε να μιλήσει για την εμμονή του Ιωσήφ Στάλιν και του Αδόλφου Χίτλερ να κερδίσουν τη μάχη σε μία πόλη που, εντάξει, καλό το πετρέλαιο αλλά όχι τόσο σημαντικό όσο το «εγώ» τους.
Θα μπορούσε να μιλήσει για το πώς άλλαξε η πορεία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και για το πώς στην πραγματικότητα από εκείνο το σημείο και έπειτα η μέχρι τότε αλύγιστη πολεμική μηχανή των Ναζί άρχισε μόνο να οπισθοχωρεί μέχρι να καταλήξει, μερικούς μήνες αργότερα, να αμύνεται στα περίχωρα του Βερολίνου.
Στην πραγματικότητα, ωστόσο, για να περιγράψει κάποιος τι έγινε μέσα σε εκείνες τις κάτι λιγότερο από 200 αιματοβαμμένες ημέρες και νύχτες αρκεί να δώσει δυο νούμερα. Σύμφωνα με υπολογισμούς (κατά μέσο όρο) κάθε ημέρα που περνούσε μέσα στην κόλαση του Στάλινγκραντ έχαναν τη ζωή τους περίπου 10.700 άνθρωποι.
Μια ακόμα διαίρεση: Κάθε ώρα που περνούσε περίπου 446 άνθρωποι έπεφταν νεκροί! Πρόκειται για ένα νούμερο συγκλονιστικό. Ένα νούμερο που προκαλεί ανατριχίλα και δείχνει το μέγεθος της φρίκης.
Σε μία πόλη, μέσα σε λίγους μήνες, 1,5 εκατομμύρια άνθρωποι (στρατιώτες και πολίτες) έχασαν τη ζωή τους.
Γιατί το Στάλινγκραντ;
Κάποιος θα μπορούσε εύλογα να αναρωτηθεί γιατί Σοβιετικοί και Ναζί έδωσαν τόση βαρύτητα στην κατάκτηση της συγκεκριμένης πόλης της ΕΣΣΔ. Η απάντηση είναι διπλή και ταυτόχρονα απλή: Πετρέλαιο και εγωισμός.
Ο Αδόλφος Χίτλερ έβαλε στο μάτι τη συγκεκριμένη πόλη γιατί οι οικονομολόγοι του Γ' Ράιχ του εξήγησαν πως είναι ζωτικής σημασίας να καταφέρει να θέσει υπό τον έλεγχο του τις πετρελαιοφόρες περιοχές του Καυκάσου. Με τον τρόπο αυτό θα είχε όσο πετρέλαιο χρειαζόταν για να συνεχίσει τον πόλεμο.
Επιπλέον, ο ποταμός Βόλγας ήταν ο δρόμος που ένωνε την Κασπία θάλασσα με τη βόρεια ενδοχώρα και η κατοχή του θα εξασφάλιζε τα νώτα των Γερμανών που εξορμούσαν στον Καύκασο.
Όπως ήδη αναφέρθηκε, όμως, ήταν και θέμα εγωισμού. Η κατάκτηση της πόλης αυτής θα ήταν το απόλυτο προπαγανδιστικό όπλο στα χέρια του Χίτλερ. Το Στάλινγκραντ. Η πόλη του Στάλιν. Του αρχηγού των αντιπάλων.
Τα ίδια, βέβαια, ισχύουν αντίστροφα και για τους Σοβιετικούς. Κανείς δεν μπορούσε να διανοηθεί πως θα χαθεί αυτή η πλούσια σε πετρέλαιο περιοχή που είχε και το όνομα του Στάλιν.
Οι διαταγές τόσο του Χίτλερ όσο και του Στάλιν ήταν ξεκάθαρες. «Πρέπει να κερδίσουμε το Στάλινγκραντ πάση θυσία και με οποιοδήποτε κόστος».
Η Μάχη ξεκίνησε στις 23 Αυγούστου 1942 με έναν καταιγιστικό βομβαρδισμό της Λουφτβάφε. Ήταν τέτοιο το μένος που μέσα σε λίγα 24ωρα, όπως έχει υπολογιστεί, είχε καταστραφεί το 80% των κτιρίων στην πόλη!
Οι Ναζιστικές δυνάμεις έδωσαν στην όλη επιχείρηση την κωδική ονομασία «Υπόθεση Μπλε». Χώρισαν τις δυνάμεις τους στην «Ομάδα Στρατιών Α» υπό τον στρατάρχη Πάουλ φον Κλάιστ και την «Ομάδα Στρατιών Β» υπό τον στρατηγό Μαξιμίλιαν φον Βάιχς.
Η πρώτη ομάδα θα «χτυπούσε» τον Καύκασο και η δεύτερη το Στάλιγκραντ. Στην «Ομάδα Στρατιών Β» ήταν ενσωματωμένη και η περιβόητη 6η Στρατιά υπό τον στρατηγό Φρίντριχ φον Πάουλους.
Από την άλλη πλευρά την πόλη αλλά και τη γύρω περιοχή υπερασπιζόταν η 62η Στρατιά του Κόκκινου Στρατού υπό τον στρατηγό Βασίλι Τσούικοφ.
Ο Σεπτέμβρης κύλησε με διαδοχικές νίκες για τους Ναζί. Τον Οκτώβριο οι Σοβιετικοί ήταν στριμωγμένοι αλλά και οι Ναζί βίωναν τις πρώτες σημαντικές ήττες ενώ είχαν να αντιμετωπίσουν και το μεγαλύτερο από τα προβλήματα: τους ελεύθερους σκοπευτές που τους σάρωναν.
Ο στρατιώτης Ιβάν Σιντορένκο του 1122ου Συντάγματος Τυφεκιοφόρων σκότωσε πάνω από 500 Γερμανούς στρατιώτες. Ακολούθησε ο διάσημος Βασίλι Ζάιτσεφ από την ίδια μονάδα με 242 σκοτωμούς και ανεπίσημα έφτασε πάνω από 400!
Ζάιτσεφ στα ρώσικα σημαίνει λαγός. Η ομάδα του, τα «λαγουδάκια» (zaichata) ευθύνονται για την εξολόθρευση περίπου 3.000 ναζί στρατιωτών (Γερμανών, Ιταλών, Ρουμάνων, Ούγγρων, Κροατών και Φινλανδών)!
Τον Νοέμβριο το 90% της πόλης ήταν ερείπια αλλά οι δύο πλευρές συνέχιζαν τις μάχες δίχως κανένα έλεος. Στο τέλος εκείνου το μήνα η πλάστιγγα άρχισε να γέρνει υπέρ των Σοβιετικών καθώς με εντολή του Στάλιν ξεκίνησε η επιχείρηση «Ουρανός».
«Δεν υπάρχει γη για μας πίσω από τον Βόλγα»
Σύμφωνα με πολλούς ιστορικούς κομβικό σημείο για την έκβαση της μάχης έπαιξε η απόφαση των Σοβιετικών να μετατοπίσουν το κέντρο των μαχών, από την περιφέρεια της πόλης στο εσωτερικό της.
Μέσα σε αυτό το φονικό τρίμηνο που κράτησε η Μάχη του Στάλινγκραντ, Σοβιετικοί και Ναζί πολεμούσαν πόντο – πόντο για να καταφέρουν να επικρατήσουν.
Είναι ενδεικτικό πως υπάρχουν μαρτυρίες που αναφέρουν πως για να κατακτηθεί ένα ερειπωμένο διαμέρισμα οι μάχες ήταν ανελέητες. Για μια κουζίνα που δεν είχε καταστραφεί μπορεί να έπεφταν νεκροί δεκάδες στρατιώτες και από τις δύο πλευρές.
Υπάρχουν καταγεγραμμένες ιστορίες όπου υπήρχαν πολυκατοικίες όπου ταυτόχρονα οι ναζί είχαν καταλάβει κάποιους ορόφους και οι σοβιετικοί κάποιους άλλους!
Το ανατριχιαστικό σύνθημα των Σοβιετικών εκείνες τις ημέρες των ανελέητων μαχών ήταν: «Δεν υπάρχει γη για μας πίσω από τον Βόλγα»!
Οι Γερμανοί εγκλωβίστηκαν και μέσα σε μια περιοχή λίγων τετραγωνικών χιλιομέτρων βρέθηκαν περικυκλωμένοι 250.000 στρατιώτες. Σε εκείνο το χρονικό σημείο ήταν η πρώτη φορά που οι δύο πλευρές ήρθαν σε επαφή καθώς οι Σοβιετικοί ζήτησαν από τους Γερμανούς να παραδοθούν.
Η εντολή του Αδόλφου Χίτλερ, ωστόσο, ήταν ξεκάθαρη. «Πόλεμος μέχρις εσχάτων». Ο Φύρερ θεώρησε πως θα μπορεί να ανεφοδιάσει από αέρος τους εγκλωβισμένους Γερμανούς στρατιώτες, ωστόσο, η απόφαση αυτή έφερε την ήττα πιο γρήγορα.
Η σοβιετική αντιαεροπορική άμυνα κατέρριψε 490 αεροπλάνα της «Λουφτβάφε» που επιχείρησαν τον ανεφοδιασμό!
Στην τελευταία φάση της μάχης, πριν δηλαδή την πλήρη αντεπίθεση των σοβιετικών, οι δυνάμεις του Κόκκινου Στρατού έφτασαν τους 1,1 εκατομμύρια στρατιώτες και αξιωματικούς, 15.000 πυροβόλα, 1.500 άρματα μάχης και πάνω από 1.300 αεροπλάνα.
Οι Ναζί είχαν ενισχύει την 6η Στρατιά του Πάουλους η οποία είχε φτάσει, πλέον, τους 1,1 εκατομμύρια άνδρες, 10.200 πυροβόλα, 675 άρματα μάχης και 1.216 αεροπλάνα. Και όλα αυτά σε μία μάχη για μία πόλη!
Από εκεί και έπειτα και μέχρι την παράδοση της 2ας Φεβρουαρίου οι Ναζί έχαναν πολύτιμες δυνάμεις που τους στοίχισαν στη συνέχεια του πολέμου. Ο στρατάρχης Φον Πάουλους ήταν ο αξιωματικός με τον υψηλότερο βαθμό που παραδόθηκε σε ολόκληρη την ιστορία του Γερμανικού στρατού.
Μαζί του παραδόθηκαν 22 στρατηγοί και οι εναπομείναντες 91.000 στρατιώτες της 6ης Στρατιάς. Λίγοι επέζησαν για να επιστρέψουν πολλά χρόνια αργότερα στη Γερμανία ενώ ο στρατάρχης Φον Πάουλους αποκήρυξε το παρελθόν του και στη δίκη της Νυρεμβέργης κατέθεσε σαν μάρτυρας κατηγορίας κατά του Χίτλερ.
Ο Πάουλους έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ως πολίτης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Σε ένα περίεργο παιχνίδι της μοίρας, άφησε την τελευταία του πνοή την 1η Φεβρουαρίου του 1957. Ακριβώς, δηλαδή, την ημέρα συμπληρώνονταν 14 χρόνια από την καταστροφή της στρατιάς του στο Στάλινγκραντ.
Στις 3 Φεβρουαρίου, την επόμενη της παράδοσης, δηλαδή, στη Γερμανία κηρύχθηκε τετραήμερο εθνικό πένθος και η Ανώτατη Διοίκηση Ενόπλων Δυνάμεων της Γερμανίας εξέδωσε ένα ειδικό ανακοινωθέν στο οποίο αναφερόταν: «Η μάχη του Στάλινγκραντ ετελείωσε. Πιστοί στο όρκον των να πολεμήσουν μέχρι τελευταίας πνοής, οι άνδρες της Έκτης Στρατιάς, υπό την υποδειγματικήν ηγεσίαν του στρατάρχη Πάουλους, κατεβλήθησαν υπό της υπεροχής του εχθρού και υπό των δυσμενών συνθηκών που αντιμετωπίζουν αι δυνάμεις μας». Στη Γερμανία κηρύσσεται τετραήμερο πένθος.
«Η νίκη των στρατευμάτων μας στο Στάλινγκραντ αποτέλεσε την αρχή της ριζικής καμπής του πολέμου υπέρ της ΕΣΣΔ…», έγραψε χρόνια αργότερα ένας εκ των πρωταγωνιστών της μάχης ο Στρατάρχης Γκεόργκι Ζούκοφ που φρόντιζε πάντα να θυμίζει πως απέναντι στον Χίτλερ και τους συμμάχους του, ο Κόκκινος Στρατός έδωσε τη μάχη του χωρίς να λάβει την παραμικρή βοήθεια από τους δικούς του συμμάχους.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
