«Ο πλανήτης γλίτωσε οριακά από μία πυρηνική καταστροφή με τη χάρη του Θεού». Αυτή ήταν η ετυμηγορία του πρεσβευτή των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη την Παρασκευή (4/3), μετά την επίθεση της Ρωσίας και την κατάληψη ενός πυρηνικού σταθμού στην Ζαπορίζια της Ουκρανίας το βράδυ της Πέμπτης. Κτήρια στον πυρηνικό σταθμό Ζαπορίζια έχουν υποστεί ζημιές μετά από βομβαρδισμούς, ενώ η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), λέει ότι κανένα από τα συστήματα ασφαλείας στο εργοστάσιο δεν επηρεάστηκε και δεν υπήρξε έκλυση ραδιενεργού υλικού. Η κατάσταση ωστόσο παραμένει πολύ επικίνδυνη. «Για πρώτη φορά σήμερα το πρωί, είμαι φοβισμένος», δήλωσε στο BBC News η ειδικός σε πυρηνικά υλικά του Πανεπιστημίου Σέφιλντ, καθηγήτρια Κλερ Κόρκχιλ.
Εκτός από το εργοστάσιο της Zαπορίζια, η Ρωσία έχει αναλάβει τον έλεγχο του εργοστασίου του Τσερνόμπιλ που έχει πλέον σφραγιστεί- τον τόπο της χειρότερης πυρηνικής τραγωδίας στην ιστορία. Οι ειδικοί τόνισαν ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο εγκαταστάσεων. Η Ζαπορίζια είναι πολύ πιο ασφαλής, σύμφωνα με τον Δρ Mark Wenman από το Imperial College του Λονδίνου. Λέει ότι ο αντιδραστήρας βρίσκεται σε ένα κτήριο από οπλισμένο σκυρόδεμα που μπορεί «να αντέξει ακραία εξωτερικά φαινόμενα, φυσικά και ανθρωπογενή, όπως συντριβή αεροσκάφους ή εκρήξεις», όπως αναφέρει το BBC.
Διαβάστε ακόμη: Πόλεμος στην Ουκρανία: Η στιγμή που πύραυλος χτυπά ρωσικό ελικόπτερο
Το εργοστάσιο της Zαπορίζια επίσης δεν περιέχει γραφίτη στον αντιδραστήρα του. Στο Τσερνόμπιλ ο γραφίτης προκάλεσε μια σημαντική πυρκαγιά και ήταν η πηγή του νέφους ακτινοβολίας που ταξίδεψε σε όλη την Ευρώπη. Ωστόσο, οι επιστήμονες λένε ότι μια στρατιωτική επίθεση στον ίδιο τον αντιδραστήρα δεν είναι η μόνη απειλή. Η διακοπή της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα.
«Δεν χρειάζεται να χτυπήσεις απευθείας ένα εργοστάσιο για να αντιμετωπίσεις πρόβλημα», είπε ο Olexi Pasiuk, αναπληρωτής διευθυντής της Ecoaction, μιας ομάδας ενεργειακής πίεσης στην Ουκρανία. Οι Ουκρανοί βρίσκονταν στη διαδικασία να θέσουν εκτός λειτουργίας τους αντιδραστήρες για να τους προστατεύσουν. Μόνο ένας από τους έξι αντιδραστήρες που λειτουργούν στο εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής πιστεύεται ότι λειτουργεί τώρα.
Αλλά οι αντιδραστήρες δεν μπορούν απλώς να απενεργοποιηθούν όπως οι συμβατικές πηγές ενέργειας. Πρέπει να ψύχονται αργά για 30 ώρες, κάτι που απαιτεί συνεχή παροχή ηλεκτρικού ρεύματος στη μονάδα. Μια διακοπή αυτής της παροχής - και επομένως της διαδικασίας ψύξης - θα μπορούσε να οδηγήσει σε διαρροή ακτινοβολίας στο περιβάλλον.
Μια ανάλογη απώλεια ψύξης σημειώθηκε στο εργοστάσιο της Φουκουσίμα της Ιαπωνίας μετά το τσουνάμι του 2011. Σε εκείνη την περίπτωση, μια απώλεια ισχύος προκάλεσε κατάρρευση σε τρεις από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες της. Εάν οι άνθρωποι εκτεθούν σε διαρροή ακτινοβολίας μπορεί να υπάρξουν σοβαρές άμεσες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία τους, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου. Αυτό φάνηκε το 1986 στο Τσερνόμπιλ.
Η Ρωσία μπορεί να προσπαθεί να περιορίσει τις δυνατότητες ισχύος της Ουκρανίας, είπε ο καθηγητής Corkhill. «Βγάζουν τους αντιδραστήρες εκτός σύνδεσης. Αυτό σημαίνει ότι κλείνουν την πυρηνική αντίδραση και τους φέρνουν σε μια ασφαλή και σταθερή κατάσταση. «Και αυτή θα μπορούσε να είναι η πρόθεση των Ρώσων: εάν θέλετε να στοχεύσετε την τροφοδοσία τους, επιτίθεστε σε ένα κτήριο κοντά στο εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας και αναγκάζετε τους χειριστές να το κλείσουν».
Υπάρχουν τέσσερις μεγάλοι πυρηνικοί σταθμοί στην Ουκρανία και το Τσερνόμπιλ που δεν λειτουργεί. Η Ρωσία ελέγχει τη Ζαπορίζια και το Τσερνόμπιλ και πλησιάζει σε μια τρίτη τοποθεσία - τον πυρηνικό σταθμό της Νότιας Ουκρανίας. Υπάρχουν επίσης μικρότερες μονάδες και χώροι απόρριψης ραδιενεργών ουσιών που αποθηκεύουν απόβλητα από επιχειρήσεις πυρηνικής ενέργειας σε ολόκληρη την Ουκρανία.
Στις 27 Φεβρουαρίου, ρωσικοί πύραυλοι έπληξαν επίσης την τοποθεσία μιας εγκατάστασης διάθεσης ραδιενεργών αποβλήτων στο Κίεβο. Η πυρηνική επιθεώρηση της Ουκρανίας είπε ότι δεν αναφέρθηκαν διαρροές ραδιενέργειας και το εργοστάσιο δεν υπέστη άμεση ζημιά. Προς το παρόν, οι ρωσικές δυνάμεις - οι οποίες έχουν κατηγορήσει για την επίθεση σε Ουκρανούς σαμποτέρ - επέτρεψαν στο προσωπικό να παραμείνει στην αίθουσα ελέγχου στη Zαπορίζεια, για να εκτελέσει επιχειρήσεις.
Όμως οι παγκόσμιοι ηγέτες έχουν κατηγορήσει το Κρεμλίνο ότι ενεργεί απερίσκεπτα. Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Μπόρις Τζόνσον είπε ότι θα μπορούσε «να απειλήσει άμεσα την ασφάλεια όλης της Ευρώπης» και ο πρόεδρος της Ουκρανίας κατηγόρησε τη Ρωσία για «πυρηνική τρομοκρατία». Ο γενικός διευθυντής της ΔΟΑΕ, Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, δήλωσε: «Δεν πρέπει να περιμένουμε να συμβεί ξανά κάτι τέτοιο». Σχεδιάζει να ταξιδέψει στην Ουκρανία για να διαπραγματευτεί με τις ρωσικές δυνάμεις για την ασφαλή λειτουργία όλων των σταθμών παραγωγής ενέργειας στην Ουκρανία.
Πόλεμος στην Ουκρανία: Ανάρπαστα τα χάπια ιωδίου υπό το φόβο πυρηνικού ατυχήματος
Ο φόβος ενός πυρηνικού «ατυχήματος» μετά τον βομβαρδισμό του πυρηνικού εργοστασίου στη Ζαπορίζια και εν μέσω της γενικότερης ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, έχει οδηγήσει χιλιάδες Ευρωπαίους πολίτες στα φαρμακεία σπεύδοντας να αγοράσουν χάπια ιωδίου. Οπως αναφέρουν στο «Euronews» φαρμακοποιοί από τη Βουλγαρία, την Τσεχία, την Πολωνία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και τη Φινλανδία, τις τελευταίες ημέρες έχουν πουλήσει τόσα δισκία όσα σε ένα χρόνο και σε κάποιες περιπτώσεις έχουν εξαντλήσει τα αποθέματά τους.
Το ιώδιο -που λαμβάνεται ως χάπι ή σιρόπι- θεωρείται ένας τρόπος προστασίας του σώματος από παθήσεις όπως ο καρκίνος του θυρεοειδούς σε περίπτωση ραδιενεργής έκθεσης. Ωστόσο, η Ντάνα Ντράμποβα, επικεφαλής του γραφείου πυρηνικής ασφάλειας της Τσεχίας, σημείωσε πως σε περίπτωση έκθεσης σε πυρηνικό συμβάν, το ιώδιο θα ήταν άχρηστο.
Στην εμπόλεμη Ουκρανία και στις γειτονικές χώρες οι πολίτες σχηματίζουν ουρές έξω από τα φαρμακεία για να προμηθευτούν προληπτικά τα συγκεκριμένα χάπια, ώστε να προστατευτούν από την ενδεχόμενη έκκληση ραδιενέργειας, αφού ολόκληρη η γηραιά Ηπειρος, τέθηκε σε κατάσταση συναγερμού από τον βομβαρδισμό του πυρηνικού ηλεκτροπαραγωγικού εργοστασίου στη Ζαπορίζια που είναι και το μεγαλύτερο της Ευρώπης.
Υπό τον φόβο ενός πυρηνικού χτυπήματος, χιλιάδες πολίτες σε πολλές ευρωπαϊκές και βαλκανικές χώρες, αγόρασαν προληπτικά χάπια ιωδίου με τη ζήτηση να είναι τόσο μεγάλη που οι φαρμακοποιοί στη Βουλγαρία ξεπούλησαν τις τελευταίες έξι ημέρες, όσο ιώδιο πουλάνε κανονικά σε ετήσια βάση.
Ακόμα και σε χώρες που δεν γειτονεύουν με την Ουκρανία, όπως είναι το Βέλγιο, η Ολλανδία και η Γαλλία, η πώληση των συγκεκριμένων σκευασμάτων έχει αυξηθεί εντυπωσιακά. Σύμφωνα με διεθνή δημοσιεύματα, φαρμακείο στο κέντρο των Βρυξελλών τα προσέφερε δωρεάν σε όσους ήθελαν να τα προμηθευτούν, ενώ τα περισσότερα φαρμακεία της πόλης λειτουργούν πλέον με λίστες αναμονής, λόγω έλλειψης.
Τι είναι τα χάπια ιωδίου και πώς δρουν
Τα χάπια ιωδιούχου καλίου δεν είναι τίποτα παραπάνω από... ιώδιο που έχει και η θάλασσα. Το ιώδιο που παίρνει ο ανθρώπινος οργανισμός μέσω της διατροφής στο αλάτι. Ωστόσο, η ανθρώπινη διατροφή περιλαμβάνει πολύ μικρότερες ποσότητες και για αυτό υπάρχουν τα συγκεκριμένα σκευάσματα που παρέχουν πολύ μεγαλύτερα επίπεδα σε έναν οργανισμό.
Οσον αφορά στο πώς στον οργανισμό σε περίπτωση έκκλησης ραδιενέργειας; Σύμφωνα με τη Ρυθμιστική Επιτροπή Πυρηνικών των Ηνωμένων Πολιτειών, «προστατεύουν τον θυρεοειδή αδένα από την εσωτερική πρόσληψη ραδιοϊωδίων».
Σε περίπτωση πυρηνικού ατυχήματος, ένα από τα πολύ ραδιενεργά και επιζήμια για τον οργανισμό ιόντα που δημιουργούνται είναι το ιώδιο 131. Το ιώδιο έχει ένα χαρακτηριστικό, να συγκεντρώνεται στο θυρεοειδή και να προκαλεί καρκίνο του θυρεοειδούς. Περίπου το 30% της ραδιενέργειας που λαμβάνει ο ανθρώπινος οργανισμός, πηγαίνει στο θυρεοειδή αδένα, μέσω ιωδίου. Εάν αμέσως μετά το ατύχημα πολύ γρήγορα πάρει κάποιος φάρμακο ιωδίου, το ιώδιο δεσμεύεται στο θυρεοειδή και παρεμποδίζει τη δέσμευση του ραδιενεργού στοιχείου, άρα μειώνει πολύ τις πιθανότητες για καρκίνο του θυρεοειδούς.
Τα χάπια ιωδίου σύμφωνα με τις αντενδείξεις, δεν έχουν παρενέργειες και χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή, είναι ωστόσο πολύ ευαίσθητα στο ηλιακό φως και τη ζέστη που αλλοιώνει τη σύνθεσή τους.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
