Μπορεί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οι απειλές της Μόσχας να επαναφέρουν στο προσκήνιο τον εφιάλτη ενός πυρηνικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας όμως η αιτία για μια ενδεχόμενη ένοπλη σύγκρουση των δύο υπερδυνάμεων στο μέλλον ίσως κρύβεται στους πάγους της Αρκτικής. Η Αλάσκα αποτελεί το νέο μεγάλο πεδίο αμερικανο-ρωσικής αντιπαράθεσης με τις αναθεωρητικές αξιώσεις του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν να έχουν κινητοποιήσει την Ουάσιγκτον αλλάζοντας το στρατηγικό δόγμα της και υψώνοντας στρατιωτικό τείχος αποτροπής στο Βόρειο Πόλο.
Διαβάστε ακόμη: Ρωσία: Κήρυξε στάση πληρωμών στο εξωτερικό της χρέος - Τι λέει η Moody's
Η απόσταση αναπνοής των μόλις 2,5 μιλίων, που χωρίζει τις δύο χώρες στους Διομήδειους Νήσους στον Αρκτικό Κύκλο και κατά τους παγωμένους μήνες μπορεί ακόμα και να περπατηθεί, δημιουργεί ένα περιβάλλον κυριολεκτικά άμεσης επαφής με ότι αυτό σημαίνει για την πιθανότητα στρατιωτικής εμπλοκής. Στον έντονο γεωστρατηγικό ανταγωνισμό, που εξελίσσεται στην Αλάσκα το τελευταίο διάστημα, εντοπίζονται ομοιότητες με το πλαίσιο της τουρκικής επιθετικότητας στο Αιγαίο καθώς οι ΗΠΑ καταγγέλλουν τη Ρωσία για παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου της αλλά και για παράνομες διεκδικήσεις επέκτασης των θαλασσίων ζωνών της, που αντίκεινται, όπως υποστηρίζουν οι αμερικανικές αρχές, στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.
Ειδικότερα, οι ΗΠΑ, τουλάχιστον από το 2020 έχουν διαπιστώσει την προσπάθεια της Ρωσίας να αυξήσει κατακόρυφα την επιρροή της στην Αρκτική ζώνη θέτοντας στο στόχαστρο της την Αλάσκα. Το ερώτημα εάν ο Βλαντίμιρ Πούτιν θέλει να αμφισβητήσει στην πράξη την πώληση της Αλάσκας από τους Ρώσους στους Αμερικανούς το 1867, έναντι του ποσού των 7,2 εκατ. δολαρίων, είχε τεθεί ήδη από την περασμένη δεκαετία με το Κρεμλίνο να διαψεύδει ότι έχει οποιαδήποτε αξίωση στη συγκεκριμένη αμερικανική πολιτεία. Ομως οι ραγδαίες εξελίξεις στην Ουκρανία θέτουν εκ των πραγμάτων σε νέα βάση αυτή την υπόθεση. Βέβαια, η Ουάσιγκτον έχοντας αποκωδικοποιήσει τα μηνύματα της απέναντι πλευράς δεν περίμενε τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία για να προχωρήσει στη λήψη μέτρων με το στρατηγικό σχέδιο, «Ανάκτηση της Αρκτικής Κυριαρχίας», που εκπονήθηκε πέρυσι από το αμερικανικό Πεντάγωνο να αποτελεί τον νέο οδηγό προβολής ισχύος των ΗΠΑ στο Βόρειο Πόλο.
Η κλιματική αλλαγή κάνει... πόλο έλξης την Αλάσκα
Προ ημερών ο Ρώσος πρόεδρος συνέκρινε τον εαυτό του με τον τσάρο Πέτρο τον Α΄σε μια προσπάθεια να ταυτίσει τις κατακτήσεις του στο Βόρειο Πόλο πριν από 3 αιώνες με τα εδάφη στην ανατολική Ουκρανία, που βρίσκονται σήμερα υπό τον έλεγχο των ρωσικών στρατευμάτων. Στις ρωσικές αποικίες του παρελθόντος περιλαμβάνεται και η μεγαλύτερη σε έκταση πολιτεία των ΗΠΑ (1,7 εκατ. τετραγωνικά χιλιόμετρα) με τον Μεγάλο Πέτρο να στέλνει το 1725 τον Ρώσο θαλασσοπόρο Βίτους Μπέρινγκ για να εξερευνήσει την ακτή της Αλάσκας, μια αραιοκατοικημένη αλλά πλούσια σε φυσικούς πόρους περιοχή. Υστερα από σχεδόν 150 χρόνια η Αλάσκα θα αλλάξει χέρια σηματοδοτώντας το τέλος των ρωσικών προσπαθειών για επέκταση του εμπορίου και των εποικισμών στην ακτή του Ειρηνικού της Βόρειας Αμερικής έχοντας μεσολαβήσει και η ήττα στον Κριμαϊκό Πόλεμο. Η Ρωσία είχε προσφερθεί να πουλήσει την Αλάσκα στις ΗΠΑ το 1859 όμως ο επικείμενος εμφύλιος πόλεμος μεταξύ Βορείων και Νοτίων καθυστέρησε την πώληση. Τελικά, η Αλάσκα μεταβιβάστηκε στους Αμερικανούς τον Οκτώβριο του 1867 και έγινε πολιτεία στις 3 Ιανουαρίου 1959.
Βέβαια, όταν οι Ρώσοι πουλούσαν την Αλάσκα δε μπορούσαν να φανταστούν ότι άφηναν να φύγει μέσα από τα χέρια τους ένας πραγματικός θησαυρός, τον οποίο αποκάλυψε η κλιματική αλλαγή με το λιώσιμο των πάγων. Η περιοχή βόρεια του Αρκτικού Κύκλου θερμαίνεται δύο φορές πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο πλανήτη, φαινόμενο, που δημιουργεί σπουδαίες ευκαιρίες για την εξόρυξη φυσικών πόρων, τη χάραξη νέων εμπορικών δρόμων και την ανάπτυξη πεδίων αλιείας. Είναι ενδεικτικό, ότι η στάθμη κάλυψης πάγου στον Αρκτικό Ωκεανό έπεφτε κατά 11,5% κάθε δεκαετία μεταξύ 1979 και 2012 με το ρυθμό μείωσης να φτάνει στο 13,3% έως το 2017.
Ο αυξημένος δείκτης απώλειας θαλάσσιου πάγου τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, της τάξης του 40% περίπου κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και περίπου 10% κατά τους ψυχρότερους μήνες, επιταχύνει τον νομοτελειακό ανταγωνισμό ΗΠΑ και Ρωσίας για τη διεκδίκηση και εξόρυξη τεράστιων αποθεμάτων φυσικών πόρων. Με βάση τις επιστημονικές εκτιμήσεις, στην Αρκτική υπάρχει το 13% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου (90 δισ βαρέλια) καθώς και το 30% του παγκόσμιου φυσικού αερίου (47 τρισ κυβικά μέτρα). Επιπλέον, τεράστια είναι τα κοιτάσματα βασικών μετάλλων (αλουμίνιο, χαλκός, σίδηρος, νικέλιο και κασσίτερος), πολύτιμων μετάλλων (χρυσός, πλατίνα και ασήμι), πολύτιμων λίθων (διαμάντια) και άλλων ορυκτών (απατίτης, γραφίτης, και γύψος) καθώς και ουρανίου. Το πιο σημαντικό όμως είναι οι σπάνιες γαίες της Αρκτικής (δυσπρόσιο, νεοδύμιο και πρασεοδύμιο), που χρησιμοποιούνται σε όλο το φάσμα του σύγχρονου ψηφιακού κόσμου.
Οι ΗΠΑ θεωρούν ότι η Αρκτική θα είναι ένας εξαιρετικά κρίσιμος παράγοντας για την επιβίωση της ρωσικής οικονομίας τα επόμενα 30 χρόνια. Για το λόγο αυτό η Μόσχα έχει δρομολογήσει τη διαδικασία εδραίωσης της κυριαρχίας της ως η χώρα με τη μεγαλύτερη έκταση στον Αρκτικό Κύκλο. Αλλωστε, η Αρκτική είναι μια τεράστια πηγή ενεργειακών πόρων και εσόδων για τη Ρωσία, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το 20% του ΑΕΠ της μια και το 75% περίπου των ρωσικών κοιτασμάτων πετρελαίου και το 95% του ρωσικού φυσικού αερίου βρίσκονται στο Βορρά. Στο πλαίσιο αυτό, ο Βλαντίμιρ Πούτιν διεκδικεί να επεκτείνει την υφαλοκρυπίδα της χώρας βόρεια από τα όρια, που οριοθετούνται από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Σύμφωνα με τον αναθεωρημένο ισχυρισμό της Ρωσίας, που διατυπώθηκε το 2015, οι διεκδικήσεις της αφορούν σε οριοθέτηση υφαλοκρυπίδας έκτασης 463.000 τετραγωνικών μιλίων. Επιπρόσθετα, η Μόσχα επένδυσε 1 δις δολάρια για την αναβάθμιση 13 αεροδρομίων στην τεράστια αρκτική ακτογραμμή της πολλαπλασιάζοντας τους σταθμούς ραντάρ για να ελέγχουν κάθε κίνηση των ΗΠΑ σε αέρα και θάλασσα. Ανακοίνωσε μάλιστα την αύξηση των πυραυλικών συστημάτων S-400, που θα αναπτύξει απέναντι από την Αλάσκα τη στιγμή, που έχει εντάξει στο οπλοστάσιο της υπερηχητικούς πυραύλους κρουζ, που συνιστούν σοβαρή απειλή για τη βόρεια αμερικανική επικράτεια.
H πρώτη άσκηση μεγάλης κλίμακας στην Αλάσκα
Η στρατικοποίηση της Αρκτικής από τη Ρωσία και οι ρωσικές παραβιάσεις, που καταγγέλλονται από τις ΗΠΑ, οδήγησαν το αμερικανικό Πεντάγωνο να σχεδιάσει και να υλοποιήσει τον περασμένο Μάρτιο την πρώτη άσκηση μεγάλης κλίμακας στην Αλάσκα με τη συμμετοχή περίπου 8.000 στρατιωτών. Παράλληλα, στα κοντινά αμερικανικά αεροδρόμια έχει αναπτυχθεί μεγάλος αριθμός F-35, τα οποία είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμα να αντιμετωπίσουν τα ρωσικά μαχητικά. Ο αμερικανικός στρατιωτικός σχεδιασμός για την Αρκτική είναι βαθύτερος στην κατεύθυνση διασφάλισης των εθνικών συμφερόντων στο πεδίο των φυσικών πόρων και των θαλάσσιων δρόμων μέσω της δημιουργίας επιχειρησιακού στρατηγείου με ειδικά εκπαιδευμένες και εξοπλισμένες ταξιαρχίες μάχης σε αντίξοες καιρικές συνθήκες. Στόχος, πέρα από την παραδοσιακή πυραυλική άμυνα, είναι να αναπτυχθεί μία αξιόπιστη αποτροπή στην πρώτη γραμμή άμυνας από δυνάμεις, που θα έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση για να αντέξουν το σκληρό αρκτικό περιβάλλον κατά τη διάρκεια παρατεταμένων επιχειρήσεων έχοντας εξοπλισμό, που μπορεί να λειτουργήσει σε ακραίες θερμοκρασίες. Οι δυνάμεις αυτές θα έχουν τη δυνατότητα να επιχειρήσουν εντός της αμερικανικής πολιτείας ή να αναπτυχθούν, εφόσον απαιτηθεί, σε περιοχή εντός της Αρκτικής ζώνης.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
