Οι πόλεις που πηγαίνει σήμερα το τρένο - Ποιες το έχασαν και πού λειτουργεί η τηλεδιοίκηση

Πολλές φορές ο σιδηρόδρομος έχει χαρακτηριστεί ο «μεγάλος ασθενής» των μεταφορών στην Ελλάδα, με τη χώρα μας να παρακολουθεί μάλλον ως αρωγός τις εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο. Ένα χρόνο μετά την τραγωδία στα Τέμπη και σχεδόν έξι μήνες μετά τις καταστροφικές πλημμύρες που έφερε η κακοκαιρία Daniel το τρένο ταξιδεύει σε ακόμα λιγότερες πόλεις.

Ο διπλός αυτός «εκτροχιασμός» έχει αλλάξει πλέον τον σιδηροδρομικό χάρτη της χώρας, καθώς, πέραν του άξονα Αθήνα - Θεσσαλονίκη, οι περιοχές στις οποίες ταξιδεύουν επιβατικές αμαξοστοιχίες είναι η διακλάδωση από το Πλατύ μέχρι την Έδεσσα, η αντίστοιχη από τη Θεσσαλονίκη μέχρι τις Σέρρες, καθώς και η γραμμή Λιμάνι Αλεξανδρούπολης - Ορμένιο.

Διαβάστε ακόμη: Μητέρα θύματος στο Reader για Τέμπη: «Μας πονάει που πέταξαν το χώμα με τις στάχτες των νεκρών μας»

Ο Προαστιακός της Αττικής εξυπηρετεί τα περίχωρα της πρωτεύουσας, τμήμα στη βόρεια Πελοπόννησο, ενώ υπάρχει και ο προαστιακός της Πάτρας για το πολεοδομικό συγκρότημα και τα περίχωρα της αχαϊκής πρωτεύουσας.

Την ίδια ώρα, το λεωφορείο αντικατέστησε το τρένο στο κατεστραμμένο από την κακοκαιρία δίκτυο της Θεσσαλίας (Παλαιοφάρσαλος - Καλαμπάκα και Λάρισα - Βόλος), όπως επίσης και σε σημεία όπου υπάρχουν προβλήματα, όπως στα τμήματα Έδεσσα - Φλώρινα και Σέρρες - Δράμα

Σε προηγούμενο ρεπορτάζ του Reader, στο απόηχο της τραγωδίας με τους 57 νεκρούς, αναδεικνύονταν διάφορες πτυχές των προβλημάτων που αντιμετώπιζε ο σιδηρόδρομος στη χώρα έξι μήνες μετά το δυστύχημα στα Τέμπη. Από το τότε οι όποιες βελτιώσεις «πνίγηκαν» στα λασπόνερα της θεομηνίας.

Οι πόλεις που έχασαν το τρένο μετά τον Daniel

Οι καταστροφές που προκάλεσε η κακοκαιρία Daniel στο σιδηροδρομικό δίκτυο αφορούν την περιοχή της Θεσσαλίας, όπου σε πολλά σημεία υποδομή και επιδομή είχαν κυριολεκτικά αποξηλωθεί και παρασυρθεί από τα ορμητικά νερά.

Βόλος, Στεφανοβίκειο, Καλαμπάκα, Τρίκαλα, Καρδίτσα, Σοφάδες και οι ενδιάμεσες περιοχές που μέχρι τις 3 Σεπτεμβρίου εξυπηρετούνταν κανονικά παραμένουν πλέον αποκομμένες και περιμένουν το τρένο να σφυρίξει ξανά. Με λίγα λόγια, όλες οι θεσσαλικές πόλεις, πλην της Λάρισας, παραμένουν αποκομμένες σιδηροδρομικά.

Η όποια εξυπηρέτηση γίνεται σήμερα με λεωφορεία της Hellenic Train, πρακτική που αποτελεί έκτακτο μέτρο για την αντιμετώπιση της κατάστασης, αποτελώντας όμως ημίμετρο όσον αφορά τη συνολική ποιότητα της υπηρεσίας, με τη φόρτωση και εκφόρτωση των αποσκευών, τις καθυστερήσεις και τον επιπλέον χρόνο που διαρκεί η διαδρομή.

Επιπλέον, πολλά παράπονα διατυπώνονται για την εξυπηρέτηση των εκατοντάδων πολιτών και κυρίως των εργαζομένων που μετακινούνταν στην εργασία τους με τον προαστιακό από και προς τη Λάρισα. 

«Υπάρχουν μεγάλες καθυστερήσεις στις αναχωρήσεις και τις αφίξεις των δρομολογίων με συνέπεια οι συνάδελφοι να καθυστερούν στην προσέλευση στην δουλειά τους καθώς και στην επιστροφή στον τόπο κατοικίας τους», ανέφερε σε ανακοίνωσή του το Εργατικό Κέντρο της πόλης, πριν λίγες ημέρες.

Διαβάστε ακόμη: Διασώστης ΕΚΑΒ στο Reader για τα Τέμπη: «Οι γονείς έτρεχαν πίσω από τα ασθενοφόρα και ρωτούσαν αν ζουν τα παιδιά τους»

Ζητά δε επαναφορά και πύκνωση όλων των δρομολογίων και επιβίβαση όλων των εργαζομένων με κάρτες που έχουν εκδοθεί με έκπτωση σε όλα τα intericity.

Την ίδια ώρα, από τον Δομοκό μέχρι και τον Κρανώνα η σιδηροδρομική σύνδεση διεξάγεται σε μονή γραμμή. Αυτό επηρεάζει τόσο τους χρόνους του ταξιδιού Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Αθήνα, όπως επίσης και τον αριθμό των δρομολογίων μεταξύ των δύο πόλεων που παραμένουν περιορισμένα.

Πότε επιστρέφει ξανά το τρένο στις θεσσαλικές πόλεις

Το Reader απευθύνθηκε στον ΟΣΕ, αναζητώντας απαντήσεις για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στο σιδηροδρομικό δίκτυο της Θεσσαλίας, πότε θα αποκατασταθεί η σύνδεση και τον χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης των έργων. 

Σύμφωνα με τον Οργανισμό, ο βασικός άξονας βορρά - νότου στις 4 και 5 Σεπτεμβρίου 2023 «υπέστη τις σοβαρότερες καταστροφές που έχουν καταγραφεί στην ιστορία του», καθώς, «σε περισσότερα από 180 χιλιόμετρα βασικού δικτύου υπέστησαν ολική καταστροφή τόσο οι υποδομές τους όσο και τα συστήματα σηματοδότησης, τηλεδιοίκησης και ηλεκτροκίνησης».

Σύμφωνα με τον ΟΣΕ, το συνολικό κόστος προσωρινής και οριστικής αποκατάστασης ανέρχεται στο ποσό των 400 εκατομμυρίων ευρώ χωρίς να λαμβάνεται υπόψιν το λειτουργικό κόστος.

Ο ΟΣΕ επισημαίνει ότι «εντός 40 ημερών αποκατέστησε την κυκλοφορία με ηλεκτροκίνηση σε μονή γραμμή, ενώ προχωρούν με ταχύτατους ρυθμούς οι μελέτες που χρειάζονται για την δημοπράτηση των έργων της οριστικής αποκατάστασης, που σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2025».

Ακόμα, «τα έργα της οριστικής αποκατάστασης για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό επίπεδο σχεδιάζονται με γνώμονα την ανθεκτικότητά τους σε παρόμοια καταστροφικά καιρικά φαινόμενα, τα οποία θα δοκιμάζουν συνεχώς τις αντοχές τους».

Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τον ΟΣΕ, σκοπός είναι τα έργα θα παραδοθούν ολοκληρωμένα, με ηλεκτροκίνηση. Το συγκεκριμένο έργο άλλωστε είχε δρομολογηθεί πριν τις καταστροφές.

Τα προβλήματα στην υποδομή και η ολοκλήρωση των έργων

Σύμφωνα με τον ΟΣΕ, «τα συστήματα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης λειτουργούν σε όλο το μήκος του άξονα Αθήνα - Θεσσαλονίκη πλην των σημείων που επλήγησαν από την κακοκαιρία Daniel».

Τα σημεία όπου εντοπίζεται το πρόβλημα και δεν βρίσκονται σε λειτουργία εκτείνονται σε μήκος 90 χιλιομέτρων «από την νότια είσοδο της σήραγγας της Όθρυος μέχρι και την είσοδο του Μεζούρλου».

Από τις 10 Δεκεμβρίου 2023 τα εμπορικά και από τις 16 Δεκεμβρίου 2023 τα επιβατικά τρένα κινούνται σε μονή σιδηροδρομική γραμμή με ηλεκτροκίνηση από τον σιδηροδρομικό σταθμό του Θαυμακού, λίγο πριν από τον Δομοκό, μέχρι τον Κρανώνα Λάρισας.

Όπως αναφέρει ο ΟΣΕ, ήδη ολοκληρώνονται οι μελέτες και τα τεύχη δημοπράτησης για την οριστική αποκατάσταση στα τμήματα:

• Δομοκός - Κρανώνας, 
• Παλαιοφάρσαλος - Καλαμπάκα, 
• Λάρισα - Βόλος και 
• η πλήρης ανάταξη της σηματοδότησης, τηλεδιοίκησης και ETCS για το τμήμα Δομοκός - Λάρισα. 

Το χρονοδιάγραμμα της οριστικής αποκατάστασης, σύμφωνα με τον Οργανισμό, είναι να έχουν ολοκληρωθεί τα έργα τον Δεκέμβριο του 2025.

Πού λειτουργεί σήμερα η τηλεδιοίκηση

Σύμφωνα με τον ΟΣΕ, λειτουργούν πλήρως οι παρακάτω τηλεδιοικήσεις:

• Τηλεδιοίκηση ΣΚΑ που ελέγχει πλήρως τον σιδηροδρομικό κόμβο Αχαρνών δηλαδή τα τμήματα Άγιοι Ανάργυροι - Αεροδρόμιο, Άγιοι Ανάργυροι - Είσοδος ΣΣ Αχαρναί και Άγιοι Ανάργυροι - Άνω Λιόσια. Επίσης από τον Μάιο του 2022 επιτηρεί το τμήμα Τιθορέα - Δομοκός (το οποίο τηλεδιοικείται από την τηλεδιοίκηση του Λιανοκλαδίου), ενώ από τον Ιούνιο του 2023 ελέγχει το τμήμα Είσοδος Αχαρναί – ΣΣ Οινόης και από τον Αύγουστο του 2023 ελέγχει το τμήμα ΣΣ Οινόης - ΣΣ Τιθορέας. 
• Τηλεδιοίκηση Λιανοκλαδίου που ελέγχει το τμήμα Τιθορέα - είσοδος σήραγγας Όθρυος καθόσον το υπόλοιπο τμήμα μέχρι την βόρεια έξοδο του ΣΣ Δομοκού έχει καταστραφεί από την κακοκαιρία Daniel.
• Τηλεδιοίκηση Λάρισας που ελέγχει το τμήμα από έξοδο ΣΣ Λάρισας - ΣΣ Πλατύ αφού το τμήμα από βόρεια έξοδο ΣΣ Δομοκού - ΣΣ Λάρισας καταστράφηκε από την κακοκαιρία Daniel.
• Τηλεδιοίκηση Θεσσαλονίκης που ελέγχει τα τμήματα ΣΣ Πλατύ - ΤΧ1, ΤΧ1-ΤΧ5 και ΤΧ1 - Στρυμόνας - Προμαχώνας.

Την ίδια ώρα, «οι αμαξοστοιχίες κινούνται σε μονή γραμμή από την βόρεια έξοδο του σιδηροδρομικού σταθμού Άγιος Στέφανος μέχρι και την είσοδο του Μεζούρλου, δηλαδή σε μήκος 80 χλμ».

Σύμφωνα πάντα με τον ΟΣΕ, «στο τμήμα αυτό η κυκλοφορία διεξάγεται με μειωμένη ταχύτητα στα 80 χλμ την ώρα, είναι στελεχωμένοι επί 24ωρου βάσεως οι σιδηροδρομικοί σταθμοί του Αγίου Στεφάνου, του Παλαιοφαρσάλου και της Λάρισας καθώς επίσης και τα κέντρα τηλεδιοίκησης Λιανοκλαδίου και Λάρισας».

Επιπλέον, «υπάρχει συνεχής επικοινωνία με τα αντίστοιχα τμήματα της Hellenic Train και ο σχεδιασμός των δρομολογίων έχει γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε δεν διασταυρώνονται τρένα στο τμήμα από Λιανοκλάδι μέχρι και Λάρισα».

Τι γίνεται με το δίκτυο στη βόρεια Ελλάδα;

Στη βόρεια Ελλάδα τα προβλήματα είναι πολλά. Στο τμήμα Σέρρες - Δράμα δρομολογούνται λεωφορεία, ενώ στο τμήμα Δράμα - Αλεξανδρούπολη δεν εκτελούνται επιβατικά δρομολόγια, παρά μόνο εμπορικά. Τα προβλήματα στην υποδομή φαίνεται πως είναι σοβαρά.

Σύμφωνα με τον ΟΣΕ, «το τμήμα του σιδηροδρομικού άξονα Θεσσαλονίκη - Στρυμόνας - Σέρρες λειτουργεί κανονικά με δρομολόγια που καθορίζει η Hellenic Train, Ωστόσο, «υπάρχουν μερικά τεχνικά προβλήματα σε ισόπεδες διαβάσεις με συστήματα ασφαλείας (ΑΣΙΔ) λόγω παλαιότητας ή και έλλειψης ανταλλακτικών, που όμως επισκευάζονται άμεσα από τις τεχνικές υπηρεσίες του ΟΣΕ. Όσα από αυτά τα ΑΣΙΔ δεν είναι δυνατόν να επιδιορθωθούν, ο ΟΣΕ τα φυλάσσει με προσωπικό εξασφαλίζοντας έτσι της ασφαλή διέλευση των συρμών». 

Παράλληλα, «το τμήμα από Σέρρες μέχρι Ξάνθη χρειάζεται βαριά συντήρηση και ο ΟΣΕ σε συνεργασία με το Υπουργείο κάνει όλες τις αναγκαίες ενέργειες ώστε να ενταχθεί άμεσα σε ένα από τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία της ΕΕ». 

Ακόμα, «τα τμήματα Ξάνθη - Κομοτηνή - Αλεξανδρούπολη - Ορμένιο είναι διαθέσιμα για κυκλοφορία». «Ο ΟΣΕ σε συνεργασία με την Hellenic Train προγραμματίζει την κυκλοφορία τρένων στα τμήματα αυτά, τα οποία παρουσιάζουν όμως τα ίδια προβλήματα λόγω ΑΣΙΔ όπως το τμήμα Θεσσαλονίκη - Στρυμόνας - Σέρρες», επισημαίνει σχετικά ο Οργανισμός.

Τα προβλήματα είναι πολλά, ενώ καταγγελίες διατυπώνονται και για την επαρκή φύλαξη των διαβάσεων, όπως πριν λίγο διάστημα στον Έβρο ή και στην περιοχή της Ξάνθης.

Τα «ξεχασμένα» έργα στην Πελοπόννησο και η σύνδεση με την Πάτρα

Σε ποια φάση όμως βρίσκονται τα έργα στην Πελοπόννησο και πότε αναμένεται η σύνδεση με το Ρίο και την Πάτρα και η ολοκλήρωση του ΠΑΘΕ (Πάτρα - Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Ειδομένη); Η σύνδεση αυτή μοιάζει πλέον «ξεχασμένη» στον απόηχο της τραγωδίας στα Τέμπη και των καταστροφών στο δίκτυο.

Σύμφωνα με πληροφορίες που βρίσκονται στη διάθεση του Reader, η ΕΡΓΟΣΕ έχει, με βάση το ισχύον καθεστώς, την ευθύνη για την ολοκλήρωση των έργων.

Το τελευταίο τμήμα της σιδηροδρομικής γραμμής Ρίο - Πάτρα έχει ενταχθεί από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών στο Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης και Επενδύσεων των Σιδηροδρόμων Ελλάδος.

Παραμένει μεν ενεργό, αλλά πέρασε σε δεύτερο πλάνο, καθώς οι άμεσες προτεραιότητες αφορούν αυτή τη στιγμή την αποκατάσταση των σιδηροδρομικών μεταφορών στον κεντρικό άξονα της χώρας, που επλήγη καίρια από τις καταστροφές στη Θεσσαλία.

Συγκεκριμένα, το έργο πέρασε στο 5ετές βραχυπρόθεσμο σχέδιο με προϋπολογισμό 477 εκατομμυρίων ευρώ και χρηματοδότηση 366 εκ. ευρώ με ορίζοντα υλοποίησης το 2029.

Αντιθέτως, στο δεκαετές πρόγραμμα επενδύσεων, έχει περάσει η σύνδεση του σιδηροδρομικού δικτύου με λιμάνια και ΒΙΠΕ με ταυτόχρονη ανάπτυξη εμπορευματικών κέντρων, ενώ στο πλαίσιο αυτό έχει ενταχθεί το έργο σύνδεσης της ΒΙΠΕ Πατρών.

Επιπλέον, σύμφωνα πάντα με πληροφορίες, στο 20ετές μακροπρόθεσμο πρόγραμμα με πάνω από 7 δισ. ευρώ, περιλαμβάνεται η επαναλειτουργία του σιδηροδρομικού δικτύου Πελοποννήσου και νέα έργα στη Δυτική Ελλάδα, με ορίζοντα υλοποίησης το 2044.

Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα περιλαμβάνεται και η επέκταση του Προαστιακού της Πάτρας προς τον Πύργο με προϋπολογισμό 200 εκ. ευρώ, ενώ η αναβάθμιση του δικτύου Πελοποννήσου με προϋπολογισμό 1,5 δισ, ευρώ, βρίσκεται ακόμα υπό διερεύνηση.