Τι σημαίνει η λύση των δύο κρατών για Παλαιστίνη και Ισραήλ - Ποια είναι τα εμπόδια

Την ώρα που οι φονικοί βομβαρδισμοί από τις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις ισοπεδώνουν τη Λωρίδα της Γάζας, μια λύση από το παρελθόν, χωρίς βιαιοπραγίες και φαινομενικά αναίμακτη, συζητείται ολοένα και περισσότερο από πολιτικούς και διεθνείς αναλυτές.

Στη σκιά των φρικτών επιθέσεων από ένοπλους της Χαμάς σε κιμπούτς στις 7 Οκτωβρίου και την ώρα που το Τελ Αβίβ δεσμεύεται για μάχη μέχρις εσχάτων εναντίον της ισλαμιστικής οργάνωσης, η λύση των δύο κρατών φαντάζει ως η πιο φιλειρηνική διέξοδος από τον εφιάλτη του πολέμου στη Μέση Ανατολή.

Η λύση των δύο κρατών έχει προταθεί εδώ και αρκετά χρόνια και χαρακτηρίζεται από διεθνή Μέσα όπως το Sky News ως «η καλύτερη ελπίδα για ειρήνη ανάμεσα σε Ισραήλ και Παλαιστίνη». Το βασικό σημείο στη λύση των δύο κρατών αποτελεί η ίδρυση ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους.

Είναι η επίσημη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ, των Ηνωμένων Εθνών, της Ελλάδας, ακόμα και του ίδιου του Ισραήλ, αλλά σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές, πλέον υπάρχουν ελάχιστες ελπίδες για την υλοποίησή της.

Δείτε σχετικό επεξηγηματικό βίντεο:

Παλαιστίνη - Ισραήλ: Τα εμπόδια

Το μεγαλύτερο εμπόδιο για μια λύση δύο κρατών είναι η οριοθέτηση των συνόρων ενός πιθανού παλαιστινιακού κράτους, καθώς υπάρχουν αντικειμενικές δυσκολίες:

• Ισραηλινοί οικισμοί και κιμπούτς έχουν δημιουργηθεί εντός της Δυτικής Όχθης. Περίπου 600.000 Ισραηλινοί υπολογίζεται ότι να ζουν τώρα εκεί και στην Κατεχόμενη Ανατολική Ιερουσαλήμ. Αν και οι παραπάνω οικισμοί θεωρούνται παράνομοι, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, η ύπαρξή τους καθιστά ολοένα και πιο δύσκολο να χαρακτηριστεί η περιοχή ως παλαιστινιακή.
• Παράλληλα, υπάρχουν ιδιαίτερες δυσκολίες και διαφωνίες για την Ιερουσαλήμ. Και οι δύο πλευρές διεκδικούν την ιστορική πόλη ως πιθανή πρωτεύουσά τους. «Αυτό οφείλεται στην τεράστια ιστορική και θρησκευτική του σημασία, τόσο για τους Ισραηλινούς όσο και για τους Παλαιστίνιους και το γεγονός ότι φιλοξενεί αρκετούς ιερούς τόπους για τον Ιουδαϊσμό, το Ισλάμ και τον Χριστιανισμό», επισημαίνει το Sky News.

Για παράδειγμα, η περιτειχισμένη Παλιά Πόλη φιλοξενεί τόσο το Όρος του Ναού - τον ιερότερο τόπο του Ιουδαϊσμού - όσο και το Τζαμί Αλ Άκσα, την τρίτη πιο σημαντική τοποθεσία στο Ισλάμ πίσω από τη Μέκκα και τη Μεδίνα, όπου οι Μουσουλμάνοι πιστεύουν ότι ο Προφήτης Μωάμεθ αναλήφθηκε στον ουρανό.

Νωρίτερα φέτος, υπήρξαν βίαιες συγκρούσεις μεταξύ της ισραηλινής αστυνομίας και των Παλαιστινίων πιστών στην περιοχή, μια ένταση που οδήγησε στα σημερινά φρικτά αποτελέσματα.

Η ισραηλινή κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι η Ιερουσαλήμ είναι η «αδιαίρετη πρωτεύουσά» της και είναι η έδρα της ισραηλινής κυβέρνησης και του κοινοβουλίου (Κνεσέτ). Η Ανατολική Ιερουσαλήμ θεωρείται, ευρέως, κατεχόμενη παλαιστινιακή επικράτεια.

Θεωρητικά, μια λύση δύο κρατών θα αναγνώριζε επισήμως την Ανατολική Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα της Παλαιστίνης και το δυτικό τμήμα της πόλης, ως ισραηλινό έδαφος. Δηλαδή η διχοτόμηση της ιστορικής πόλης φαντάζει αναπόφευκτη.

Οι θέσεις των αντιμαχόμενων πλευρών

• Η επίσημη θέση του Ισραήλ υποστηρίζει μια λύση δύο κρατών, αλλά υπό τον όρο η παλαιστινιακή πλευρά να αποστρατιωτικοποιηθεί, καθώς βλέπει τη Χαμάς και άλλες μαχητικές ομάδες, ως υπαρξιακή απειλή.
• Η Φατάχ και η κυβερνώσα Παλαιστινιακή Αρχή στη Δυτική Όχθη υποστηρίζουν τη λύση, υπό την προϋπόθεση να περάσει η αστυνόμευση στα χέρια τους.
• Η Χαμάς, η οποία ελέγχει τη Γάζα, έχει δεσμευτεί για την καταστροφή του Ισραήλ. Ωστόσο, σε έναν αναθεωρημένο χάρτη που δημοσιεύθηκε το 2017, διέρρευσε ότι θα δεχόταν ένα παλαιστινιακό κράτος κατά μήκος των συνόρων του 1967.

Η έλλειψη συναίνεσης από την παλαιστινιακή πλευρά καθιστά τη λύση δύσκολη και ένας αυξανόμενος αριθμός Ισραηλινών πολιτικών απορρίπτει επίσης την ιδέα.

Άλλωστε, αξίζει να σημειωθεί ότι ο σημερινός πρόεδρος του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, μέσα από τον εθνικό τηλεοπτικό σταθμό της χώρας τον Ιούνιο είπε ότι οι ελπίδες των Παλαιστινίων για ένα κυρίαρχο κράτος «πρέπει να εξαλειφθούν».

Δείτε βίντεο του NBC:

Δημοσκοπήσεις σε Ισραήλ και Παλαιστίνη

• Σε έρευνα μεταξύ των Παλαιστινίων το 2010, φαίνεται ότι οι περισσότεροι εξ αυτών υποστηρίζουν τη λύση των δύο κρατών, αλλά μόνο το 30% από αυτούς βλέπουν αυτή τη λύση ως μόνιμη.
• Το 2014, το 60% των Παλαιστινίων δήλωσε ότι ο τελικός στόχος του εθνικού τους κινήματος θα πρέπει να είναι «να εργαστούν για την ανάκτηση όλης της ιστορικής Παλαιστίνης από τον ποταμό μέχρι τη θάλασσα», δηλαδή την κατάληψη όλου του Ισραήλ.
• Μια δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε το 2021 από το Παλαιστινιακό Κέντρο Πολιτικής και Έρευνας Έρευνας αποκάλυψε ότι μόνο το 39% των Παλαιστινίων υποστηρίζει τη λύση των δύο κρατών.
• Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε το 2021 από την RAND Corporation διαπίστωσε ότι οι Ισραηλινοί σε όλο το πολιτικό φάσμα αντιτάχθηκαν σε μια λύση δύο κρατών.
• Σύμφωνα με δημοσκόπηση της PCPSR του 2021, η υποστήριξη για λύση δύο κρατών μεταξύ των Παλαιστινίων και των Ισραηλινών, από το 2021, έχει μειωθεί στο 43% και στο 42%, αντιστοίχως.

Η ιστορία της σύγκρουσης:

Ισραήλ - Παλαιστίνη: Στρατηγική ανάλυση

Στην ιστοσελίδα του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (αμερικανική δεξαμενή σκέψης με έδρα την Ουάσιγκτον) ο καθηγητής Anthony H. Cordesman είχε τονίσει μεταξύ άλλων σε άρθρο του με τίτλο «Ο πόλεμος στη Γάζα και ο θάνατος της λύσης των δύο κρατών»: «Η έκβαση του πολέμου στη Γάζα είναι ήδη ξεκάθαρη. Το Ισραήλ είναι τόσο ισχυρό σε σχέση με τη Χαμάς που μπορεί να τη νικήσει και να δημιουργήσει σχεδόν οποιαδήποτε νέα δομή ασφαλείας στη Γάζα θέλει».

Ο καθηγητής εξηγεί γιατί πλέον η λύση των δύο κρατών δύσκολα θα υλοποιηθεί, με ευθύνη των Ισραηλινών «που απέτυχαν»:

«Αντί για κράτος, οι Παλαιστίνιοι βρίσκονται διασκορπισμένοι σε τέσσερις θύλακες που ελέγχονται από το Ισραήλ:

• Ο πρώτος θύλακας είναι η ευρύτερη περιοχή της Ιερουσαλήμ, με εντάσεις και συγκρούσεις.
• Ο δεύτερος θύλακας είναι το υπόλοιπο Ισραήλ, με διαφορετικούς νόμους για τα δικαιώματα, την ιθαγένεια και τις μετακινήσεις των Παλαιστινίων, καθώς και αυστηρή επιτήρηση και ασφάλεια.
• Ο τρίτος θύλακας είναι η Δυτική Όχθη, με τον de facto ισραηλινό έλεγχο ασφαλείας των παλαιστινιακών δυνάμεων, τον αυστηρό έλεγχο των παλαιστινιακών κινημάτων και την πρόσβαση στο υπόλοιπο Ισραήλ και μια σταθερά αυξανόμενη παρουσία από Ισραηλινούς «εποίκους», που ανεβαίνει κατακόρυφα με την υποστήριξη της κυβέρνησης Νετανιάχου.
• Ο τέταρτος θύλακας είναι η Γάζα, όπου ασκούνται μακράν οι χειρότερες πιέσεις στους Παλαιστίνιους».

«Όπως καταδεικνύει η εισβολή της Χαμάς, η πιο σοβαρή τρέχουσα απειλή για το Ισραήλ είναι εσωτερική και σε μεγάλο βαθμό αυτοπροκαλούμενη. Καθοδηγείται από την αποτυχία του Ισραήλ να προσφέρει στους Παλαιστίνιους είτε πραγματικό κράτος είτε ασφάλεια και ίσες οικονομικές και πολιτικές ευκαιρίες», σημειώνει χαρακτηριστικά ο Anthony H. Cordesman.