Αυτό που όλοι γνωρίζουν για τη σημερινή ημέρα είναι πως πρόκειται για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού. Αυτό που οι περισσότεροι δε γνωρίζουν, ωστόσο, είναι πως η 21η Μαρτίου δεν επιλέχθηκε τυχαία.
Είναι μία ημέρα που, ακόμα και σήμερα, προκαλεί φρίκη και «στέκεται» εκεί, με το αίμα να στάζει ακόμα από πάνω της, προκειμένου να μας υπενθυμίζει πως «όλοι ζούμε κάτω από τον ίδιο ουρανό, αλλά δεν έχουμε όλοι τον ίδιο ορίζοντα».
Η 21η Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Ρατσισμού καθιερώθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 1966 ως ένδειξη μνήμης και τιμής στους 69 διαδηλωτές που δολοφονήθηκαν εκείνη την ημέρα, το 1960, από το απάνθρωπο και ρατσιστικό καθεστώς του Απαρτχάιντ στο Σάρπβιλ στη Νότια Αφρική.
Το έγκλημα που είχαν κάνει εκείνοι οι άνθρωποι; Ήταν μαύροι και διεκδικούσαν ίσα δικαιώματα με τους λευκούς!
Το ρατσιστικό καθεστώς του Απαρτχάιντ
«Aπαρτχάιντ» στην τοπική διάλεκτο των Αφρικάανς σημαίνει «διαχωρισμός». Ως έννοια υπήρχε στη Νότια Αφρική ήδη από την εποχή των αποικιών. Ως επίσημη πολιτική του κράτους, ωστόσο, υιοθετήθηκε από τις εκλογές του 1948 και έπειτα όταν την εξουσία ανέλαβε το Εθνικό Κόμμα.
Συγκεκριμένα στις 29 Ιουνίου 1949 η κυβέρνηση της Ν. Αφρικής απαγόρευσε την τέλεση μικτών γάμων μεταξύ λευκών και μαύρων. Ήταν η ημέρα που ο ρατσισμός έγινε νόμος του κράτους. Αυτό ήταν η αρχή αλλά στη συνέχεια τα πράγματα έγιναν ακόμα χειρότερα.
Με νόμο διαχωρίστηκαν οι πολίτες σε φυλετικές ομάδες οι οποίες, μάλιστα, είχαν και ιεραρχική δομή. Πρώτα ήταν οι «λευκοί» με πρώτους και καλύτερους του Μπόερς. Μετά ήταν οι Ασιάτες τους οποίους υποτιμητικά φώναζαν «κούληδες». Έπειτα ήταν οι έγχρωμοι ή μιγάδες και τέλος ήταν οι Μαύροι ή Μπαντού οι οποίοι στην πραγματικότητα αντιπροσώπευαν το 67% του πληθυσμού της χώρας!
Φυσικά, ανάλογα διαχωρίστηκαν, μέσω εξαναγκαστικών εκτοπισμών, και οι περιοχές. Σύμφωνα με το Aπαρτχάιντ η γεωγραφική θέση, η εθνικότητα και το κοινωνικό status ενός ατόμου εξαρτιόταν αποκλειστικά και μόνο από τη φυλή του.
Οι μαύροι πολίτες στερήθηκαν την ιθαγένειά τους ενώ η κυβέρνηση εφάρμοσε το Aπαρτχάιντ σε κάθε επίπεδο: Από την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη μέχρι και την παιδεία αλλά και τη διασκέδαση. Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό, οι μαύροι ήταν αυτοί που λάμβαναν χειρότερες υπηρεσίες σε σχέση με τους λευκούς.
Ήταν, μάλιστα, τέτοιο το ρατσιστικό μένος που το καθεστώς, το 1976, «πέρασε» νόμο σύμφωνα με τον οποίο απαγορευόταν η επαγγελματική κατάρτιση των μαύρων!
Ακόμα και οι θέσεις εργασίας χωρίζονταν με βάση το χρώμα του δέρματος ενός ανθρώπου. Κανείς μαύρος δεν μπορούσε να τοποθετηθεί σε μία κρίσιμη θέση, κανείς λευκός δεν μπορούσε να δουλέψει σαν υφιστάμενος ενός μαύρου.
Ο διαχωρισμός που επέβαλε το καθεστώς του Aπαρτχάιντ έφτασε να αφορά ακόμα και τις μετακινήσεις των ατόμων, ενώ σταδιακά ολόκληρη η χώρα γέμισε με εκείνες τις φρικιαστικές ταμπέλες που έγραφαν «Μόνο Λευκοί» ή «Απαγορεύονται οι Μαύροι» και καθόριζαν ακόμα και τις βρύσες από τις οποίες θα μπορούσαν να πίνουν νερό οι άνθρωποι.
Επειδή κάθε δράση φέρνει και αντίδραση ήταν δεδομένο πως το ρατσιστικό αυτό καθεστώς θα έβρισκε αντίθετους τους πάντες εκτός από τους λευκούς. Η οργή και η απογοήτευση ήταν τα κυρίαρχα συναισθήματα των ανθρώπων που διαπίστωσαν πως η ίδια τους η ύπαρξη είχε υποβαθμιστεί στα κατώτατα επίπεδα.
Αρχικά οι διαμαρτυρίες και οι διαδηλώσεις που διοργανώνονταν ήταν αφενός χωρίς κάποια ιδιαίτερη οργάνωση και αφετέρου απόλυτα ειρηνικές. Όλες, ωστόσο, συναντούσαν τη σκληρή καταστολή. Κάπως έτσι οι διαδηλώσεις έγιναν πιο βίαιες και οι μαύροι άρχισαν να οργανώνονται μέσα από το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο.
Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί πως όσοι λευκοί αντιδρούσαν και αυτοί απέναντι στο ρατσιστικό καθεστώς του Aπαρτχάιντ συνήθως ελάμβαναν υποχρεωτική διάγνωση... ανισόρροπου και κλείνονταν στα ψυχιατρικά ιδρύματα.
Τα βιβλιάρια που έβαλαν «φωτιά»
Όσο η αντίσταση – αντίδραση στους νόμους του Aπαρτχάιντ γινόταν εντονότερη, τόσο πιο σκληροί ήταν οι επόμενοι νόμοι. Ένας από αυτούς, το 1952, ο λεγόμενος pass law, υποχρέωνε τον μαύρο πληθυσμό, ανεξάρτητα από το αν είχε ή όχι τις προηγούμενες άδειες, να έχει πάντα πάνω του ένα ειδικό βιβλιαράκι στο οποίο έπρεπε να υπάρχει το πλήρες όνομα του κατόχου, ο φορολογικός του αριθμός, άδεια παρουσίας σε αστική ζώνη, άδεια αναζήτησης εργασίας στην πόλη, άδεια του Γραφείου Εργασίας, υπογραφή του εργοδότη η οποία ανανεωνόταν κάθε μήνα, που να επιβεβαιώνει ότι ο κάτοχος εξακολουθεί να εργάζεται για εκείνον, καθώς και άλλα στοιχεία.
Ο κάτοχος αυτού του βιβλιαρίου ήταν υποχρεωμένος να το δείχνει σε οποιονδήποτε αστυνομικό οπουδήποτε και οποτεδήποτε αυτός το ζητούσε. Άρνηση σήμαινε σύλληψη. Για τους μαύρους αυτός ήταν ένας ξεκάθαρος τρόπος του καθεστώτος να τους ελέγχει. Οι αστυνομικοί, άλλωστε, φρόντιζαν να ελέγχουν διαρκώς τους μαύρους, να τους συλλαμβάνουν και να τους φυλακίζουν χωρίς την παραμικρή αφορμή απλά και μόνο επειδή κάποιο απ' όλα αυτά τα στοιχεία έλειπαν από το βιβλιάριο.
Κάπως έτσι το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο άρχισε να διοργανώνει διάφορες δράσεις ενάντια σε αυτόν τον νόμο. Μία από αυτές τις δράσεις ήταν σε συγκεκριμένες ημέρες και ώρες, οι μαύροι να αρνούνται να δείχνουν το βιβλιάριο με στόχο να συλλαμβάνονται και έτσι να δημιουργείται το αδιαχώρητο στα αστυνομικά τμήματα.
Παράλληλα με αυτό, διοργανώνονταν και ειρηνικές πορείες διαμαρτυρίας. Μία από αυτές, διοργανώθηκε, στις 21 Μαρτίου του 1960 με τους διαδηλωτές να συγκεντρώνονται έξω από το αστυνομικό τμήμα της πόλης Σάρπβιλ προκειμένου να διαμαρτυρηθούν.
Όταν κάποιοι από τους συγκεντρωμένους άρχισαν να καίνε τα βιβλιάριά τους σε ένδειξη διαμαρτυρίας οι αστυνομικοί απάντησαν με δακρυγόνα και αρκετό ξύλο διαλύοντας τη συγκέντρωση. Λίγο αργότερα, διαδόθηκε η φήμη πως οι αστυνομικές αρχές της Σάρπβιλ θα έκαναν σημαντικές ανακοινώσεις σχετικά με τα βιβλιάρια και έτσι ο κόσμος άρχισε ξανά να συγκεντρώνεται κοντά στο αστυνομικό τμήμα.
Η ατμόσφαιρα, όμως, μύριζε μπαρούτι. Ξαφνικά πάνω από τους διαδηλωτές και σε πολύ χαμηλό ύψος πέταξαν πολεμικά αεροσκάφη. Οι συγκεντρωμένοι εξέλαβαν τη συγκεκριμένη κίνηση ως εχθρική και πλησίασαν ακόμα περισσότερο στην περίφραξη του αστυνομικού τμήματος.
Τότε ήταν που ξεκίνησε το μακελειό. Οι αστυνομικοί άνοιξαν πυρ κατά των άοπλων διαδηλωτών που άρχισαν να σωριάζονται ο ένας μετά τον άλλο στο έδαφος χτυπημένοι από σφαίρες.
Οι αστυνομικοί συνέχιζαν να πυροβολούν ακόμα και όταν ο κόσμος προσπαθούσε να διαφύγει από το μακελειό. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως η συντριπτική πλειονότητα των θυμάτων (νεκρών ή/και τραυματιών) έφεραν τραύματα στην πλάτη και γενικά στο πίσω μέρος του σώματός τους!
Τραγικός απολογισμός; 69 άνθρωποι νεκροί, ανάμεσά τους 8 γυναίκες και 10 παιδιά και 180 τραυματίες, εκ των οποίων 31 γυναίκες και 19 παιδιά.
«Σοβαρώταται και φονικαί συγκρούσεις εσημειώθησαν σήμερον εις διαφόρους περιοχάς της Νοτίου Αφρικής, λόγω της αποφάσεως των Αφρικανών, όπως αντιδράσουν εις τα μέτρα φυλετικής διακρίσεως, αρνούμενοι να φέρουν τας προβλεπομένας υπό του νόμου ταυτότητας. Οπως εδήλωσεν o ταξίαρχος Ελς της αστυνομίας του Γουϊτγουώτερσραντ περί τας 12.000 Αφρικανών επολιόρκησαν τον αστυνομικόν σταθμόν του Σάρπεβιλ πλησίον του Βερίνικιγκ, 30 μίλια νοτίως του Γιοχάνεσμπουργκ. Η αστυνομία επυροβόλησε με αυτόματα κατά των διαδηλωτών και εθέρισε τας τάξεις αυτών φονεύσασα 50 και τραυματίσασα άνω των 160. Οι τραυματίαι έμειναν επί τόπου άνευ βοηθείας επί ώρας. Οι αριθμοί αυτοί ίσως να αυξηθούν διότι τα νοσοκομεία αρνούνται να δώσουν πληροφορίας», έγραφε η εφημερίδα «Καθημερινή» την επόμενη μέρα.
Αποτέλεσμα της επονομαζόμενης και «Σφαγής του Σάρπβιλ» ήταν να συγκλονιστεί και ταυτόχρονα να αφυπνιστεί ολόκληρος ο κόσμος σχετικά με το καθεστώς του Aπαρτχάιντ το οποίο έγινε ακόμα πιο σκληρό απέναντι στους μαύρους.
Ταυτόχρονα, ωστόσο, το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο, πέρασε στην παρανομία και υιοθέτησε ευρύτερα τακτικές ένοπλης αντίστασης. Ανάμεσα στα στελέχη του που είχαν έντονη δράση το διάστημα που ακολούθησε ήταν και ο μετέπειτα ηγέτης της Νοτίου Αφρικής, Νέλσον Μαντέλα!
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
