Μενού
petros_kokkalis
Ο Πέτρος Κόκκαλης με αντάρτες του ΔΣΕ | YouTube
  • Α-
  • Α+

«Στη σύγκρουση των προοδευτικών ανθρώπων με τις σκοτεινές δυνάμεις των καθυστερημένων, που σαν μοναδικό κίνητρο έχουν την αγωνιώδη προσπάθεια για περιφρούρηση προνομίων και ατομικών συμφερόντων, η θέση του επιστημονικού κόσμου είναι φανερή. Πάντοτε οι επιστήμονες ένοιωθαν σαν τον κύριο προορισμό τους να δουλεύουν για να συμβάλλουν στην πρόοδο και την προκοπή του κοινωνικού συνόλου». 

Τα λόγια που μόλις διαβάσατε ανήκουν στον Πέτρο Κόκκαλη, τον πρωτοπόρο γιατρό, που αποφάσισε να αφιερώσει την επιστήμη του (αλλά και τον εαυτό του τον ίδιο) στην υπηρεσία των απλών ανθρώπων, των μη προνομιούχων.

Ο Πέτρος Κόκκαλης, ο πατέρας του πρώην προέδρου του Ολυμπιακού Σωκράτη Κόκκαλη, ήταν ένας λαμπρός επιστήμονας, ένας σπουδαίος γιατρός, ένας διεθνούς φήμης χειρουργός ο οποίος την περίοδο του εμφυλίου τάχθηκε στην πλευρά των ανταρτών και έγινε υπουργός Υγείας στην περίφημη «Κυβέρνηση του Βουνού»!

Ένας ακάματος γιατρός και επαναστάτης

Ο Πέτρος Κόκκαλης γεννήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 1896 στη Λιβαδειά. Ο πατέρας του, Σωκράτης, ήταν φιλόλογος αλλά κυρίως ήταν ο γυμνασιάρχης του μοναδικού Γυμνασίου που υπήρχε την εποχή εκείνη στην πρωτεύουσα της Βοιωτίας.

Παππούς του γυμνασιάρχη ήταν ο Λουκάς Α. Κόκκαλης που πολέμησε στο πλευρό του Οδυσσέα Ανδρούτσου στο Χάνι της Γραβιάς και ήταν ένας από τους πληρεξούσιους της Γ' Εθνοσυνέλευσης που έγινε στην Τροιζήνα την άνοιξη του 1827.

Μητέρα του ήταν η Πολυξένη Νάκου, ήταν ανιψιά του Λουκά Νάκου που διετέλεσε υπουργός Δικαιοσύνης επί διακυβέρνησης Ελευθερίου Βενιζέλου.

Είναι ξεκάθαρο, από την παράθεση των παραπάνω βιογραφικών στοιχείων, πως η κληρονομιά του Πέτρου Κόκκαλη ήταν κάτι παραπάνω από βαριά και στα «γονίδιά» του υπήρχε και η αγάπη για τα γράμματα και η πολιτική και η επανάσταση!

Ο Πέτρος Σ. Κόκκαλης τελείωσε το σχολείο με άριστα και έγινε αμέσως δεκτός στην Ιατρική Σχολή της Αθήνας σε ηλικία, μόλις, 15 ετών. Το φθινόπωρο του 1913 έφυγε από την Ελλάδα προκειμένου να συνεχίσει τις σπουδές του στη Γερμανία και συγκεκριμένα στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Βερολίνου όντας ο αγαπημένος μαθητής του σπουδαίου Μαξ Πλανκ ο οποίος τότε ήταν πρύτανης του πανεπιστήμιου και αργότερα νομπελίστας Φυσικής.

Το 1917 πήρε το πτυχίο του, δύο χρόνια αργότερα έκανε το διδακτορικό του και εννέα χρόνια πιο μετά, το 1928 ο Πέτρος Κόκκαλης ήταν από τους πλέον ελπιδοφόρους χειρουργούς στην Ευρώπη. Τότε είναι και η πρώτη φορά που θα δείξει ένα από τα πιο βασικά στοιχεία του χαρακτήρα του.

Ενώ στο εξωτερικό είχε την ευκαιρία να κάνει μια σπουδαία (και εξασφαλισμένη) καριέρα δίπλα στους σημαντικότερους επιστήμονες εκείνος το μόνο που θέλει είναι να επιστρέψει πίσω στην Ελλάδα προκειμένου να βοηθήσει τους ανθρώπους που πραγματικά τον είχαν ανάγκη.

Τον Φεβρουάριο του 1929 ο Πέτρος Κόκκαλης διορίστηκε διευθυντής Χειρουργικής στο νοσοκομείο «Ελπίς» και ταυτόχρονα συνεχίζει με τεράστιο πάθος το ερευνητικό του έργο αυτό που θα του χαρίσει δυο «τίτλους Τιμής»: Ο πρώτος είναι πως το 1935 θα εκλεγεί τακτικός καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, «μηδενός αντιλέγοντος», όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν τα πρακτικά της απόφασης. Ο δεύτερος είναι πως αν και στη φτωχή Ελλάδα, θα αναγνωριστεί από συναδέλφους του στο εξωτερικό και το ονοματεπώνυμό του θα «φιγουράρει» σε σπουδαίες έρευνες της διεθνούς βιβλιογραφίας.

Η θωρακοχειρουργική, η καρδιοχειρουργική, η αγγειοχειρουργική και η νευροχειρουργική είναι οι τέσσερις ειδικότητες που άλλαξαν μέσα από το κλινικό έργο και την ερευνητική, ακάματη, προσπάθεια του Πέτρου Κόκκαλη.

Παράλληλα, θα ήταν μεγάλος λάθος να μην αναφερθούμε στο δίτομο συλλογικό σύγγραμα «Χειρουργική» που έγινε γνωστό επίσης ως «Χειρουργική των Οκτώ» (επειδή το έγραψαν οκτώ καθηγητές της Ιατρικής Σχολής Αθηνών) και το οποίο αποτέλεσε τη βάση της ελληνικής ιατρικής βιβλιογραφίας και το βασικό πανεπιστημιακό εγχειρίδιο για τη διδασκαλία της χειρουργικής στην Ελλάδα. Ο Πέτρος Κόκκαλης ήταν αυτός που έγραψε περίπου τις μισές σελίδες αυτού του επιστημονικού διαμαντιού!

Είναι η ίδια εποχή που θα γνωρίσει τη Νίκη Κουλέτση, τη σύζυγο και σύντροφο που έμεινε στο πλευρό του μια ολόκληρη ζωή και του «χάρισε» δυο παιδιά. Τον Σωκράτη (τον μετέπειτα επιχειρηματία και πρώην πρόεδρο του Ολυμπιακού) και τον Αυγή – Πολυξένη.

Ο υπουργός Υγείας της «Κυβέρνησης του Βουνού»

Όπως ήδη αναφέρθηκε, ο Πέτρος Κόκκαλης, είχε στα «γονίδιά του» και την επανάσταση. Αφιέρωσε το έργο και την εργασία του σε αυτούς που πραγματικά τον είχαν ανάγκη. Είναι γνωστό πως από όποια θέση και αν υπηρέτησε την ιατρική επιστήμη, ο Πέτρος Κόκκαλης, ουδέποτε πήρε έστω και μια δραχμή σαν πληρωμή από οποιονδήποτε ασθενή.

Και κάπως έτσι φτάνουμε στην εποχή που ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος έριξε βαριά τη σκιά του και πάνω από την Ελλάδα. Και τότε ο Πέτρος Κόκκαλης δείχνει (ξανά) από τι υλικό είναι φτιαγμένος.

Το 1941 πηγαίνει εθελοντικά στα Γιάννενα ως σύμβουλος αρχίατρος στην Υγειονομική Υπηρεσία Βάσεως Ηπείρου. Ο Κόκκαλης βρίσκεται πότε στο μέτωπο και πολεμάει και πότε στα μετόπισθεν και «υποδέχεται» τους τραυματίες στρατιώτες.

Το πρωτοπόρο έργο του δε σταμάτησε ούτε εκεί. Ανέπτυξε μια μέθοδο για τη θεραπεία των κρυοπαγημάτων και έσωσε πάρα πολλούς στρατιώτες..

Όταν ο Τσολάκογλου υπέγραψε την παράδοση της Ελλάδας, ο Πέτρος Κόκκαλης βρέθηκε στην Αθήνα, αρνήθηκε να υπογράψει το «Πρωτόκολλο Συνεργασίας» με τις κατοχικές δυνάμεις και αρνήθηκε να συνεργαστεί με τις δωσιλογικές κυβερνήσεις.

Για τη δράση του αυτή, ο Πέτρος Κόκκαλης, κατάφερε και μπήκε σε κάθε μαύρη λίστα που υπήρχε, είτε αυτή ήταν των κατακτητών, είτε των ντόπιων συνεργατών τους. Φυσικό επακόλουθο αυτής της εξέλιξης ήταν να αρχίσει να χάνει όλα τα του τα αξιώματα και να απολύεται από κάθε θέση που κατείχε «δι’ άρνησιν υπηρεσίας».

Στα μέσα του 1943 ο Πέτρος Κόκκαλης ήρθε σε επαφή με τον Κωνσταντίνο Τσάτσο ο οποίος θα τον εντάξει στη «Σοσιαλιστική Ένωση». Το κυνηγητό σε βάρος του συνεχίστηκε και έγινε πιο έντονο και έτσι εκείνος για να προστατεύσει τόσο τον ίδιο όσο και την οικογένειά του, εντάχθηκε στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, το ΕΑΜ.

Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος (που είχε υπάρξει ασθενής του) τον κάλεσε να συμμετάσχει στην εξόριστη ελληνική κυβέρνηση του Καΐρου αλλά ο Πέτρος Κόκκαλης αν και ξεκίνησε, την επαύριο της 25ης Μαρτίου 1944, από το σπίτι του για να πάει στην Αλεξάνδρεια βρέθηκε στη Βίνιανη Ευρυτανίας στο πλευρό των ανταρτών του ΕΛΑΣ. Η όλη επιχείρηση διαφυγής προδόθηκε, ο Κόκκαλης διέφυγε, την τελευταία στιγμή, της σύλληψης από τους Ναζί και έτσι το βουνό ήταν μονόδρομος.

Ανάμεσα στα άλλα που κάνει εκείνη την περίοδο είναι η εμπλοκή του στο δίκτυο προμήθειας των αντιστασιακών οργανώσεων με ιατροφαρμακευτικό υλικό από τα μεγάλα κρατικά νοσοκομεία κάτι που όπως είναι φυσικό εξόργισε τους Ναζί κατακτητές!

Στον πρώτο ανασχηματισμό της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (της λεγόμενης και Κυβέρνησης του Βουνού) στις 19 Απριλίου 1944 ο Πέτρος Κόκκαλης αναλάμβανε το θώκο του Γραμματέα της Κοινωνικής Πρόνοιας και προσωρινά και της Παιδείας. Οι Ναζί ως αντίποινα συνέλαβαν, ως αντίποινα, τον πατέρα του (που τότε ήταν 88 ετών) ο οποίος θα βασανιστεί και θα πεθάνει στα χέρια τους.

Ο Κόκκαλης, παρά το ισχυρό πλήγμα που δέχθηκε, βρέθηκε, μαζί με κλιμάκιο του ΕΑΜ, στην Αθήνα των Δεκεμβριάνων, από εκεί στα Τρίκαλα και μετά τη «Συμφωνία της Βάρκιζας» πάλι στην πρωτεύουσα.

Το κυνήγι σε βάρος του, ωστόσο, συνεχίστηκε από το εμφυλιακό κράτος (άκουσε φίλους του να τον χαρακτηρίζουν «κομμουνιστικό μίασμα»), και έτσι ο Πέτρος Κόκκαλης «βγήκε» ξανά στο βουνό.

Στις 23 Δεκεμβρίου 1947 ο ραδιοφωνικός σταθμός της «Ελεύθερης Ελλάδας» ανήγγειλε τον σχηματισμό της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης με τον Πέτρο Κόκκαλη να αναλαμβάνει το υπουργείο της Υγείας και της Κοινωνικής Πρόνοιας. Ως αντάρτης υπουργός Υγείας ο Κόκκαλης έστησε νοσοκομείο που περιέθαλψε πάνω από 1.000 ανθρώπους.

Με την ήττα του ΔΣΕ, ωστόσο, έφυγε από τη χώρα που τόσο αγάπησε για να μην επιστρέψει ποτέ ξανά. Αυτοεξορίστηκε μαζί με την οικογένειά του. Αρχικά πήγε στη Βουδαπέστη, μετά στο Βουκουρέστι και τελικά (τον Απρίλιο του 1955) στην Ανατολική Γερμανία όπου συνέχισε το τεράστιο επιστημονικό του έργο. Όπως έλεγε και ο ίδιος, άλλωστε, «όταν ζητάς να μιλήσεις θα πρέπει αυτό που θα πεις να είναι κάτι τι παραπάνω από τη σιωπή»!

Καθηγητές ιατρικής απ' όλο τον κόσμο ταξίδευαν στο Ανατολικό Βερολίνο προκειμένου να συνομιλήσουν μαζί του και να τους δώσει τα «φώτα» του σχετικά με τις μεταμοσχεύσεις εγκεφάλου που έκανε σε σκύλους (ερευνητικά δεδομένα του Κόκκαλη χρησιμοποιήθηκαν το 1967 στην πρώτη επιτυχημένη μεταμόσχευση καρδιάς σε άνθρωπο).

Ο μεγάλος καημός του ίδιου, ωστόσο, ήταν πως δεν μπορούσε να επιστρέψει στην αγαπημένη του Ελλάδα και να εργαστεί εδώ. Μέχρι και την ελληνική ιθαγένεια είχαν φροντίσει να του αφαιρέσουν. Και με αυτόν τον καημό πέθανε, μια ημέρα σαν σήμερα, στις 15 Ιανουαρίου 1962. Τάφηκε στις 29 Ιανουαρίου 1962 στην αττική γη με άδεια (!) που έδωσε προσωπικά ο τότε πρωθυπουργός της χώρας, Κωνσταντίνος Καραμανλής.

Η ταφή του έγινε στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών (όπου βρίσκεται ο οικογενειακός τάφος). Ήταν πάνδημη και χιλιάδες άτομα τον συντρόφευσαν στο «τελευταίο αντίο» με το σύνθημα «Να γυρίσουν ζωντανοί», το οποίο αναφερόταν στους πολιτικούς εξόριστους.

Μεταξύ άλλων, επικήδειο εκφώνησε και ο μετέπειτα δολοφονηθείς βουλευτής της ΕΔΑ, Γρηγόρης Λαμπράκης ο οποίος συγκινημένος είπε: «οι μαθητές σου δεν θα σε ξεχάσουν, σοφέ δάσκαλε και γίγαντα χειρουργέ».

Αντί επιλόγου, αξίζει να «χρησιμοποιήσουμε» τα λόγια του ίδιου του Πέτρου Κόκκαλη, όπως αυτός τα κατέγραψε στο προσωπικό του ημερολόγιο: «Στη ζωή μου έκανα πολλά πράματα. Και καλά, και κακά. Δεν έχει σημασία που μας επαίνεσαν για τα κακά, και μας κατηγόρησαν για τα καλά»!

Google News

Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.

BEST OF LIQUID MEDIA