Η θεία Σταματίνα είναι ίντερσεξ: Ποια είναι η ιστορία του όρου;

Δικαιολογημένα, οι «Σέρρες» του Γιώργου Καπουτζίδη βρίσκονται στο επίκεντρο της τηλεοπτικής προσοχής. Η σκηνή που η θεία Σταματίνα, αυτή η εμβληματική προσωπικότητα της σειράς, μαθαίνει πως είναι ίντερσεξ άτομο, είναι καθηλωτική για πολλούς λόγους. Για την διαχείριση του όλου θέματος αλλά και για την αποτύπωση των εντελώς ανθρώπινων αντιδράσεων. Ποια είναι η ιστορία του όρου ίντερσεξ που αρκετοί άνθρωποι και σήμερα δυσκολεύονται να αντιληφθούν;

Τι σημαίνει ο όρος ίντερσεξ

Τα ίντερσεξ άτομα απαρτίζουν χονδρικά το 1.7% του παγκόσμιου πληθυσμού. Ψάχνοντας στο διαδίκτυο είναι εύκολο να βρεις τον ορισμό. Ο παλαιότερος που ήταν ταυτόχρονα άδικος και ακατάλληλος ήταν «ερμαφρόδιτος». Η εμπειρία των ίντερσεξ ατόμων είναι κοινή. Λίγο να δει κανείς συνεντεύξεις τους, θα καταλάβει τα βιώματά τους. Θα καταλάβει ταυτόχρονα και την δυσκολία των καθημερινών ανθρώπων να αντιληφθούν την δική τους πραγματικότητα. 

«Ο όρος ίντερσεξ (intersex, διαφυλικός-ή-ό) αναφέρεται σε ένα ευρύ φάσμα ποικιλομορφίας των γεννητικών οργάνων, των ορμονικών ή χρωμοσωμικών προφίλ ή/και των εσωτερικών αναπαραγωγικών οργάνων (γονάδων)» αναφέρει η συλλογικότητα των Ελλήνων ίντερσεξ. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως ένα άτομο μπορεί εξωτερικά να έχει όλα τα χαρακτηριστικά θηλυκού αλλά εσωτερικά, η ανατομία του να έχει χαρακτηριστικά αρσενικού. 

Ιστορικά, η παρουσία των ίντερσεξ καταγράφεται ήδη από την αρχαιότητα. Ο Ιπποκράτης (και όχι μόνο) περιγράφει πως ναι μεν το φύλο είναι αρσενικό ή θηλυκό αλλά υπάρχουν ενδιάμεσα «αποχρώσεις» που φέρουν τα χαρακτηριστικά και των δύο. Δεν ξέρουμε κατά πόσο τα ίντερσεξ άτομα ήταν πλήρως αποδεκτά. Μπορούμε βέβαια εύκολα να συμπεράνουμε πως αν σήμερα υπάρχει προκατάληψη, πολλώ δε μάλλον θα υπήρχε κάτι ανάλογο στις κοινωνίες περασμένων αιώνων. 

Ο ίδιος ο όρος εμφανίζεται σε μια παραλλαγή το 1917 (intersexuality) και μετά ξανά την δεκαετία του ‘40 από Βρετανούς μελετητές. Καθιερώνεται πιο συστημικά από το 1993 με τις πρώτες ενώσεις για τα δικαιώματα των ίντερσεξ ατόμων να εμφανίζονται δειλά δειλά την δεκαετία του ‘80.

Η πορεία των ίντερσεξ ατόμων μέσα στην Ιστορία είναι συνδεδεμένη δυστυχώς με την προσπάθεια των κοινωνιών να τα αλλάξουν. Ή πιο σωστά, να τους επιβάλλουν είτε το αρσενικό είτε το θηλυκό. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση πως οι πρώτες χειρουργικές επεμβάσεις πραγματοποιήθηκαν στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας!

Οι αδικίες που οι ίντερσεξ έχουν υποστεί

Τέτοιου είδους επεμβάσεις, κι αυτό είναι το χειρότερο, πραγματοποιούνταν μέχρι πρόσφατα. Χωρίς τα ίδια τα άτομα να γνωρίζουν καλά καλά τι συμβαίνει και το κυριότερο, χωρίς να έχουν δώσει την συναίνεσή τους.

Ίσως το πιο φρικώδες είναι πως αυτού του είδους οι επεμβάσεις είχαν την έγκριση της ακαδημαϊκής κοινότητας και γίνονταν ακόμη και σε μικρά παιδιά ή βρέφη. Αυτού του είδους οι πρακτικές, που ήταν και οι καθιερωμένες, προκαλούσαν τρομακτικές βλάβες στα άτομα. Μέχρι που άρχισαν να «μιλάνε» και να διεκδικούν.

Αξιοσημείωτο είναι πως το 2011, η Christiane Völling (που προσδιορίζεται ως ίντερσεξ) έκανε μήνυση στους γιατρούς που προχώρησαν σε επέμβαση φύλου χωρίς την ξεκάθαρη συναίνεσή της. Το δικαστήριο επιδίκασε αποζημίωση 100.000 ευρώ. Η πρώτη φορά που αναγνωρίστηκε επίσημα η κατάφωρη αδικία που τα ίντερσεξ άτομα διαχρονικά έχουν υποστεί.

Αυτό πρακτικά εγείρει το ερώτημα για τα δικαιώματα τους. Οι χώρες που έχουν θεσπίσει την ανάλογη νομοθεσία για την προστασία τους από επεμβάσεις ή ενέργειες που δεν έχουν την απόλυτη συγκατάθεσή τους, είναι ελάχιστες και μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού.

Ανεξαρτήτως όμως της νομοθεσίας, η αποδοχή της κοινωνίας είναι ακόμη μακριά. Η γνώση γύρω από αυτά τα θέματα προηγείται της αποδοχής και η έλλειψη αυτής της γνώσης δημιουργεί ένα στίγμα, ένα ταμπού που κανείς δεν χρειάζεται. Έχουμε ήδη αρκετά άλλωστε…

Σε κάθε περίπτωση, η καταπληκτική σκηνή που έγραψε ο Γιώργος Καπουτζίδης έφερε στο προσκήνιο με τρόπο όμορφο και συνάμα καθηλωτικό, την πραγματικότητα των ίντερσεξ ατόμων που αξίζουν την αναγνώριση και μαζί με αυτήν, μια μεγάλη αγκαλιά.

Ακολουθήστε το Reader στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις και τα νέα από την Ελλάδα και τον κόσμο.