Το σύμπαν ίσως έχει όρια. Η ματαιοδοξία κανένα. Αυτό το χαρακτιηριστικό, βέβαια, είναι που την καθιστά και το καλύτερο καύσιμο στη μηχανή των ανθρώπινων επιδιώξεων, είτε μιλάμε για το βραβείο της καλύτερης σπανακόπιτας στο διαγωνισμό της γειτονιάς είτε για την κατάκτηση του διαστήματος.
Διαβάστε ακόμα: Πώς θα κερδίσετε δύο εισιτήρια για μία από τις πρώτες τουριστικές διαστημικές πτήσεις
Πέρα από την υποτιμητική ρετσινιά που βολικά έχουμε κολλήσει στη ματαιοδοξία, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι έχει παίξει καθοριστικό ρόλο σε κορυφαίες στιγμές της παγκόσμιας Ιστορίας, οδηγώντας την ανθρωπότητα όχι μόνο σε λαμπρά επιτεύγματα αλλά και σε μνημειώδεις καταστροφές. Ο Τιτανικός ίσως είναι το παράδειγμα και για τα δύο. Απ΄την άλλη πάλι, τις περισσότερες φορές, αυτό που βγαίνει απ΄την κοιλιά της είναι απλά ένα φαντασμαγορικό πυροτέχνημα: δεν έχει να προσφέρει τίποτα περισσότερο στον κόσμο από μερικές στιγμές φτηνού κι εφήμερου δέους. Τα 4 λεπτά του Ρίτσαρντ Μπράνσον έξω απ΄τη στρατόσφαιρα είναι το πιο πρόσφατο τέτοιο βεγγαλικό.
Ένα παιδί μετράει τ' αστρα, και τους νεκρούς
Κοιτώντας από το μέλλον πίσω στο καλοκαίρι του 2021, θα έχουμε να θυμηθούμε διάφορα: τον αγώνα των εμβολίων στη μάχη της ανοσίας κατά του κορονοϊού, την αποχώρηση των Αμερικανών από το Αφγανιστάν έπειτα από 20 χρόνια, την τραγική υπόθεση της Καρολάιν στα Γλυκά Νερά. Και, φυσικά, πώς να ξεχάσουμε τον άτυπο «πόλεμο των Άστρων» μεταξύ τριών δισεκατομμυριούχων για το ποιος θα πάει πρώτος και πιο μακριά στο διάστημα, ή -καλύτερα- ποιου ο εγωισμός θα καταφέρει να ξεφύγει επιτέλους από την πεζή γήινη πραγματικότητα νικώντας τη βαρύτητα για μερικά λεπτά,
Στον άτυπο αυτό διαγωνισμό μεταξύ των κυρίαρχων του σύμπαντος -Ρίτσαρντ Μπράνσον, Τζεφ Μπέζος και Έλον Μασκ (Ο Μασκ δείχνει τη μικρότερη ζέση να ταξιδέψει ο ίδιος στο διάστημα)- ο Μπράνσον πήρε το προβάδισμα την Κυριακή 11 Ιουλίου, βγαίνοντας με το αεροσκάφος Unity 22 της Virgin Galactic για λίγα λεπτά εκτός στρατόσφαιρας. «Ήμουν ανέκαθεν ονειροπόλος», έγραψε ο Μπράνσον σε μια «μελό» ανάρτηση στο Twitter. «Η μητέρα μου μου έμαθε να μην τα παρατάω ποτέ και να προσπαθώ να φτάσω τ΄αστέρια».
Να θυμίσουμε βέβαια, ότι από το 2004 που ξεκίνησε η προσπάθεια του Μπράνσον να πραγματοποιήσει τη συμβουλή της μαμάς του, έχουν χάσει της ζωή τους 4 άτομα. Το 2007, τρεις υπάλληλοι της εταιρείας Scaled Composites, ιδιοκτησίας του Μπαρτ Ράταν (αεροναυπηγού και συνεργάτη του Μπράνσον στη Virgin Galactic) σκοτώνονται και άλλοι τρεις τραυματίζονται σε έκρηξη που σημειώνεται κατά τη διάρκεια δοκιμών στον κινητήρα που προοριζόταν για τον πύραυλο SpaceShipTwo.
Το 2014, η Virgin Galactic αποφασίζει να αλλάξει τη σύνθεση των καυσίμων που χρησιμοποιούσε στον πυραυλοκινητήρα. 11 δευτερόλεπτα μετά την έναρξη της 55ης δοκιμαστικής πτήσης, το αεροσκάφος διαλύεται, σκοτώνοντας τον συγκυβερνήτη Μάικ Άλσμπερι. Από τύχη και σοβαρά τραυματισμένος σώζεται ο κυβερνήτης Πιτ Σίμπολντ, του οποίου το αλεξίπτωτο ανοίγει αυτόματα ενώ ο ίδιος είναι αναίσθητος.
Τα δυστυχήματα βέβαια δεν πτόησαν τον σερ Μπράνσον. Σε μια ανάρτησή του στο διαδίκτυο είχε δηλώσει τότε «σοκαρισμένος και βαθιά λυπημένος από την τραγική απώλεια», επιμένοντας φυσικά ότι τα προβήματα μπορούσαν να διορθωθούν. «Το διάστημα είναι αδυσώπητο, αλλά το αξίζει. Θα επιμείνουμε και θα προχωρήσουμε μαζί μπροστά», είχε συμπληρώσει.
Τι έφερε ο Μπράνσον από το διάστημα;
Η 4λεπτη πτήση του μεγιστάνα των 5 δισ. ευρώ (τόση υπολογίζεται ότι είναι η περιουσία του) στο διάστημα, είχε αίσιο τέλος, επιβεβαιώνοντας τους παλιότερους ισχυρισμούς του ότι τα προβλήματα θα λυθούν. Πέρα όμως από την ασφάλεια των επιβατών, και την εκπλήρωση του παιδικού του ονείρου, τι άλλο έφερε ο Μπράνσον με την επιστροφή του στη Γη;
Η Virgin ισχυρίζεται ότι κατά της διάρκεια της πτήσης πραγματοποιήθηκε κι ένα πείραμα. Η συνεπιβάτις τού Μπράνσον, Σιρίσα Μπάντλα, αντιπρόεδρος της Virgin Galactic, υπεύθυνη για τις κυβερνητικές υποθέσεις και τις ερευνητικές επιχειρήσεις της εταιρείας, πειραματίστηκε πάνω στις αντιδράσεις φυτικών γονιδίων, αλλά το ουσιαστικό πείραμα στο... πείραμα ήταν εάν μπορούν να διεξαχθούν τέτοιου είδους ερευνητικά εργαστήρια στις διαστημικές πτήσεις της Virgin. Εάν πιστέψουμε τα όσα δήλωσε η Μπάντλα κατά την επιστροφή της, η αποστολή της ολοκληρώθηκε με απόλυτη επιτυχία.
Κατά τα άλλα, τα μόνα επιτεύγματα του όλου εγχειρήματος είναι ότι ο σερ Ρίτσαρντ βρήκε έναν άκρως αποτελεσματικό τρόπο να ξοδέψει το αφορολόγητο χρήμα που πηγαινοφέρνει σε offshore παραδείσους και σίγουρα να ανακηρυχθεί νικητής σ' έναν διαγωνισμό εξταβαγκάντζας.
Άλλωστε, βασικό συστατικό στο σχεδιασμό αυτού του διαστημικού «πρωταθλήματος» δεν φαίνεται να ήταν ποτέ τα εγκαίνια μιας νέας εποχής στις διαστημικές αποστολές αλλά το μάρκετινγκ για τις υπόλοιπες επιχειρηματικές δραστηριότητες των διοργανωτών. Γιατί αν τους κοιτάξουμε χωρίς τα καλλωπιστικά φίλτρα των media, ο Μπράνσον, όπως και οι υπόλοιποι της τρόικας των υπερπλουσίων, είναι πρωτίστως επιχειρηματίες και λιγότερο καινοτόμοι.
Ο πρώτος δισεκατομμυριούχος στο διάστημα; #Not
Δυστυχώς για τον Βρετανό σερ, η βιασύνη του να αναληφθεί στους ουρανούς πριν τα «φορτωμένα» φιλαράκια του, δεν του απέφερε ούτε τον τίτλο του πρώτου δισεκατομμυριούχου στο διάστημα. Η «τιμή» αυτή ανήκει στον Ούγγρο, πρώην αρχιτέκτονα λογισμικού της Microsoft, Τσαρλς Σιμόνι, που ταξίδεψε μ' ένα ρώσικο Soyuz στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, για δύο εβδομάδες το 2007 και ξανά το 2009. Το μόνο που κατάφερε ο επικεφαλής της Virgin είναι να πετάξει 80 χιλιόμετρα πάνω από τη Γη και να επιστρέψει σώος. Αλλά κι αυτη η χαρά έχει σύντομη ημερομηνία λήξης.
Στις 20 Ιουλίου 2021, εννιά μόλις μέρες μετά τη βόλτα του Μπράνσον, ένα διαστημόπλοιο με το πιο φαλικό σχήμα στην ιστορία των πυραύλων, το New Shepard της εταιρείας Blue Origin, θα μεταφέρει τον Τζεφ Μπέζος, τον αδερφό του Μαρκ, κι έναν καλά στημένο θίασο (την 82χρονη βετεράνο πιλότο Ουάλι Φανκ -η πιο ηλικιωμένη που θα πετάξει στο διάστημα-, έναν 18χρονο -ο πιο νέος που έχει πετάξει στο διάστημα-, κι έναν μυστηριώδη επιβάτη που πλήρωσε 28 εκατομ. δολάρια «εισιτήριο»), στη γραμμή Karman, 100 χιλιόμετρα πάνω από τη Γη, εκεί που σηματοδοτείται η αρχή του διαστήματος. Άρα ο Μπράνσον δεν έφτασε ποτέ στο διάστημα. Βγήκε απλά από την ατμόσφαιρα της Γης.
Βόλτες στη Σελήνη και δουλειές στη Γη
Με αλλεπάλληλες αναφορές στα παιδικά όνειρα που συνειρμικά παραπέμπουν στον αυθεντικό «αγώνα του διαστήματος» της δεκαετίας του '60 μεταξύ Αμερικής και Ρωσίας, η τρόικα των υπερπλουσίων κοσμοναυτών παίζει άλλο ένα χαρτί από την τράπουλα του μάρκετινγκ που τόσο καλά ξέρει να χειρίζεται. Θέλει να μας κάνει να πιστέψουμε ότι είναι οι εκλεκτοί που εκπληρώνουν ένα συλλογικό στόχο για την ανθρώπινη φυλή: να μας φέρουν ένα βήμα πιο κοντά σ' ένα μέλλον με προδιαγραφές Star Trek, όπου τα διαστημικά ταξίδια και η εξερεύνηση του γαλαξία θα είναι για όλους.
Δεν υπάρχει επίσης καμιά σύμπτωση στο γεγονός ότι όλη αυτή η υπερκοσμική δραστηριότητα συμβαίνει τον Ιούλιο. Δεν μπορούμε να μην υποπτευθούμε ότι στο πλαίσιο του μάρκετινγκ σκόπιμα επιλέχθηκαν οι ημερομηνίες εκτόξευσης ώστε συνειρμικά να συνδεθούν με την ιστορική αποστολή του Απόλλων 11, στις 16 Ιουλίου 1969, κατά την οποία ο Νιλ Άρμστρονγκ έγινε ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε στη Σελήνη.
«Από τότε που ήμουν 5 ετών ονειρευόμουν να ταξιδέψω στο διάστημα» έγραψε ο Μπέζος στο Instagram. Όσο χαζά απλοϊκό κι αν ακούγεται αυτό το μηνυμα, ο Μπέζος ξέρει τι λέει: Όλοι κάναμε το ίδιο όνειρο όταν ήμασταν πεντάχρονα παιδιά κι ο mr Amazon έρχεται τώρα να το κάνει κοινή πραγματικότητα. Αυτό «πιπιλάει» συνέχεια κι ο Μπράνσον που υπόσχεται διαστημικά ταξίδια «προσιτά σε όλους», άλλο εάν το εισιτήριο για μια πτήση της Virgin Galactic κοστίζει 250.000 δολάρια.
Οποιαδήποτε τίμια θεώρηση της Οδύσσειας του διαστήματος των δισεκατομμυριούχων εύκολα αποκαλύπτει ότι τα πραγματικά τους σχέδια απέχουν παρασάγγας από μια νέα εποχή στις διαστημικές μεταφορές. Πρόκειται ίσως για την πιο ακριβή διαφήμιση ενός κλειστού δικτύου εταιρειών που απλά σκοπεύουν να βγάλουν ακόμη περισσότερο χρήμα εδώ κάτω, στη Γη. Και ακριβώς όπως το επιχειρηματικό πορτφόλιό τους δεν είναι όμοιο, έτσι ποικίλουν και οι κατά καιρούς αναφορές τους για το τι προσβλέπουν από αυτό το εγχείρημα. Ο Μπέζος για παράδειγμα φαίνεται να ενδιαφέρεται περισσότερο για τη μεταφορά της βιομηχανικής δραστηριότητας εκτός πλανήτη.
Όσο και να προσπαθούν να θολώσουν τα νερά όσον αφορά στους πραγματικούς στόχους τους, και οι τρεις φαίνεται να διατηρούν ζωηρό ενδιαφέρον για την εμπορική προοπτική που θα είχαν νέες εταιρείες πυραυλικής τεχνολογίας, κατασκευής και εκτόξευσης δορυφόρων. Σύμφωνα με δηλώσεις του Τζιμ Μπράιντενσταϊν, πρώην Διευθυντή της NASA, το 2020, «το διάστημα, αυτή τη στιγμή, είναι μια αγορά 400 δισ. δολαρίων συμπεριλαμβανομένων και των δορυφόρων. Αν ανοίξουμε και τις διαστημικές πτήσεις σε πελάτες που πληρώνουν, αυτή η αγορά θα μπορούσε να φτάσει το 1 τρισ.». Εκεί λοιπόν είναι τα λεφτά. Κι αν όλα πάνε καλά με όλη αυτή την καλοκαιρινή περιπετειούλα στο διάστημα, και οι τρεις θα βγουν ωφελημένοι, αφενός από την αίγλη αλλά και από τις επενδύσεις που θα προσελκύσουν οι εταιρείες τους.
Για να το πούμε απλά, το να πηγαινοφέρνεις πλούσιους στο διάστημα για λίγα λεπτά δεν είναι άσχημη δουλειά, αλλά σε καμιά περίπτωση τόσο προσοδοφόρα όσο ένα παχύ συμβόλαιο κατασκευής και εκτόξευσης δορυφόρων που θα μπορούσε να έχει καταλήξει -για παράδειγμα- στα χέρια της SaceX και του Έλον Μασκ.
Η ελίτ στο διάστημα και ο πλανήτης στη μοίρα του
Από όποια πλευρά και να το δούμε, το αφήγημα των τριών «ιεραρχών» της υπεργήινης ζωής καταρρέει. Οι βόλτες στη στρατόσφαιρα δεν γίνονται για εμάς, ίσως ούτε και για την ελίτ που μπορεί να πληρώσει για μια σύντομη κρουαζιέρα στ' αστέρια. Όχι ότι μια τέτοια εξέλιξη είναι απίθανη, απλά μοιάζει τόσο απτή όσο ένα κλασικό σενάριο επιστημονικής φαντασίας όπου οι άνθρωποι οργώνουν αδιάλειπτα το διάστημα χωρίς κανένα κίνδυνο και η ζωή στη Γη είναι μια ειρηνική εκδοχή της αρχαίας ελληνικής Αγοράς, η οποία συντηρεί αέναα τις διαστημικές αποστολές. Ίσως κάπως έτσι να ήταν τα παιδικά όνειρα του Μπράνσον και του Μπέζος. Απέχει όμως έτη φωτός από την πραγματικότητα.
Την ωραία ατμόσφαιρα χάλασε πρώτος με ένα συγκρατημένα ειρωνικό tweet στις 26 Ιουνίου, ο Ντέιβιντ Μπίσλι, Διευθυντής Προγράμματος Σίτισης των Ηνωμένων Εθνών, λίγες μόλις μέρες μετά τις ανακοινώσεις του Μπεζος για την πτήση της Blue Origin. «Είμαι τόσο ενθουσιασμένος να σας βλέπω να ανταγωνίζεστε ποιος θα πάει πρώτος στο διάστημα», έγραψε ο Μπίσλι, απευθυνόμενος και στους τρεις. «Ωστόσο, θα μου άρεσε να σας δω ως ομάδα, να σώζετε τα 41 εκατομμύρια ανθρώπους που πρόκειται να πεινάσουν φέτος στη Γη. Χρειάζονται μόνο 6 δισεκατομμύρια. Μπορούμε να το λύσουμε γρήγορα».
Ακολούθησε ο Ρόμπερτ Ράιχ, πρώην γ.γ. Εργασίας των ΗΠΑ, στις 9 Ιουλίου, δύο μόλις μέρες πριν την πτήση του Μπράνσον. «Ανησυχεί κανείς άλλος για το ότι οι δισεκατομμυριούχοι πραγματοποιούν τον δικό τους ιδιωτικό διαστημικό αγώνα, την ώρα που πρωτοφανή κύματα καύσωνα πυροδοτούν ένα δράκο από σύννεφα που ανασαίνει φωτιά και μαγειρεύει τα πλάσματα της θάλασσας μέσα στο κέλυφός τους;», ανήρτησε ο Ράιχ στο Twitter.
Λίγες μέρες πριν, αναρτήσεις στα social media παρακινούσαν το κοινό να υπογράψει την αναφορά στο change.org με τον τίτλο «Μην αφήσετε τον Τζεφ Μπέζος να επιστρέψει στη Γη», συγκεντρώνοντας μέχρι στιγμής περίπου 160.000 υπογραφές.
Δορυφορικές business και εξωγήινα κέρδη
Δεν περιμένει κανείς, βέβαια, τρεις από τους πλουσιότερους ανθρώπους της Γης να σκύψουν στοργικά πάνω από τα προβλήματα του πλανήτη και να σπαταλήσουν την περιουσία τους προσπαθώντας να τα λύσουν. Γι' αυτούς η υδρόγειος ίσως να είναι και ένα εχθρικό μέρος γεμάτο απειλές που καραδοκούν να ροκανίσουν το εισόδημά τους. Κλιματική αλλαγή, φτώχεια, επιδημίες, απουσία κοινωνικής πρόνοιας, τρομοκρατία κι εγκληματικότητα, ανισότητα, πόλεμοι και μετανάστευση.
Από την άλλη, πέρα από τις selfie των 4 λεπτών με φόντο τη Γη, η πραγματικότητα στο διάστημα είναι ακόμη χειρότερη. Ένα σκοτεινό κενό, ακατάλληλο για τη ζωή, που οποιαδήποτε ανθρώπινη δραστηριότητα μέσα σ' αυτό απαιτεί τιτάνια επίγεια υποστήριξη από χιλιάδες υπαλλήλους που σπαταλούν χιλιάδες ώρες για να σχεδιάσουν και την παραμικρή λεπτομέρεια της αποστολής, από το πως θα ξεφορτώνονται τα περιττώματά τους οι αστροναύτες μέχρι τη χορογραφία ενός διαστημικού περιπάτου. Κι όλα αυτά για λίγα μόνο λεπτά χωρίς βαρύτητα.
Οποιαδήποτε άλλη σκέψη για αποικίες στο διάστημα, ξενοδοχεία στο φεγγάρι και βόλτες στον Άρη -συγνώμη που σου το χαλάμε Έλον- είναι φούμαρα. Η NASA έχει ακόμη πολύ δουλειά να κάνει. Ίσως λοιπόν θα ήταν σοφότερο ν' αφήσουμε τ' αστέρια στους ειδικούς και να καταπιαστούμε με τις ουσιώδεις προκλήσεις του σύγχρονου πολιτισμού. Ποιος όμως δισεκατομμυριούχος σκέφτεται έτσι;
Όσο δημοφιλή και να προσπαθούν να μεταμφιέσουν την κατάκτηση του διαστήματος (μπορούμε να παρακαλουθήσουμε τα ταξίδια μέσω live streaming), ο Τζέφ, ο Έλον και ο Ρίτσαρντ, δεν καταφέρνουν να γεφυρώσουν ένα άλλο -μεγαλύτερο ίσως- διάστημα: αυτό που χωρίζει τις ζωές τους από τις δικές μας. Και το επιχείρημα σ' αυτό, δεν είναι μόνο το κόστος τους εισιτηρίου για τα διαστημόπλοιά τους. Εϊναι το πόσο μικρή επίδραση θα έχει όλη αυτή η υπερκοσμική φανφάρα στη ζωή της πλειοψηφίας εκείνων που κατοικούν τον πλανήτη. Τι άλλο μπορούμε να περιμένουμε, πέρα από ένα νέο lux κεφάλαιο στον τουρισμό της αδρεναλίνης ή μια στρατόσφαιρα μποτιλιαρισμένη από χιλιάδες μικρούς δορυφόρους με την υπογραφή της SpaceX και της Blue Origin; Ας απαντήσουμε σ' αυτό με μια ερώτηση. Γιατί να περιμένουμε κάτι άλλο;
Ξέρουμε ήδη ότι αυτό που για τους περισσότερους είναι πρωτοφανής κρίση, για κάποιους αποτελεί πρωτοφανή ευκαιρία. Μπράνσον, Μπέζος και Μασκ αύξησαν την περιουσία τους κατά δεκάδες δισ. μόνο κατά την περίοδο του κορονοϊού, άρα το timing αυτού του ιδιότυπου διαστημικού αγώνα είναι εξαιρετικό. Υπάρχει το χρήμα, η γνώση, η τεχνολογία και φυσικά η ευκαιρία της μετα-πανδημικής εποχής. Ο ίδιος ο Μπέζος είχε ευθαρσώς δηλώσει ότι χρηματοδοτεί την Blue Origin πουλώντας κάθε χρόνο 1 δισ. από τις μετοχές της Amazon. Και για να μην πάμε μακριά, να θυμίσουμε ότι ακόμη και το ελληνικό Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ετοιμάζει Κοινή Υπουργική Απόφαση για το δορυφορικό internet στο οποίο θα δραστηριοποιηθεί η Starlink που ανήκει στον Έλον Μασκ. Τυχαίο; Κάθε άλλο...
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
